Nieuws

In de Voka Wijzer Preventie en re-integratie van (langdurig) zieken wordt er een best practice getoond van Cleaning Masters. Cleaning Masters, de schoonmaakdivisie van Multi Masters, is gespecialiseerd in professionele schoonmaak en stelt zo'n 3.000 medewerkers - 'masters'- tewerk. Die verspreiden zich dagelijks over zo'n 2.500 locaties om gebouwen van binnen en van buiten schoon te maken. Wij spraken met de regioverantwoordelijken van Oost- en West-Vlaanderen, Barbara Van Cleemput en Benjamin De Reviere, die elk zo'n 250 mensen aansturen. Hoe houden ze hun mensen gemotiveerd en hoe gaan zij om met zieke medewerkers?

En dan is het eindelijk zover. Na een lange afwezigheid is de werknemer opnieuw klaar om aan de slag te gaan. Vaak wordt de overgang makkelijker gemaakt door aanpassingen aan de werkvloer. Maar in veel gevallen is er ook een grote psychologische drempel te overwinnen. Zeker na een ernstige aandoening zoals kanker. Ook terugkeren na een burn-out is niet altijd evident, en verdient in deze speciale aandacht.

Om het toenemend aantal langdurig zieken terug te dringen, werd vanaf 2017 het re-integratietraject voor werknemers (RIT) ingevoerd. Dat is de formele procedure waarover we eerder stelden dat die delicater is voor de relatie tussen werknemer en werkgever dan de informele. De Nationale Arbeidsraad, de FOD WASO en het Rekenhof evalueerden het RIT regelmatig en wezen op de noodzaak aan een hervorming. Daarbij vormden de vereenvoudiging van het RIT, de focus op de restcapaciteiten van de werknemer en de ontkoppeling van het RIT en de medische overmacht de prioritaire krijtlijnen. In dit hoofdstuk loodsen we jou door de voornaamste wettelijke wijzigingen in het nieuwe RIT 2.0.

De arbeidsmarkt weer 'gezond' maken, dat is de uitdaging waar we met z'n allen voor staan. En daarin zijn er twee grote werven: enerzijds de uitval van werknemers vermijden (voorkomen) en anderzijds de terugkeer van uitgevallen werknemers naar de werkvloer versnellen en verduurzamen (genezen). En hoewel er op dat eerste vlak zeker ook vooruitgang te boeken valt, doen we het in België vooral op dat tweede vlak erg slecht. In dit hoofdstuk bespreken we de belangrijkste stappen hoe werknemers op een informele manier opnieuw aan de slag kunnen na uitval.

In het vorige hoofdstuk van de Voka Wijzer Preventie en re-integratie van (langdurig) zieken gaven we aan dat het meer dan loont om volop in te zetten op een verzuimbeleid. Maar een beleid uitvoeren brengt ook heel wat consequenties met zich mee. Om het verzuim van de medewerker te verminderen, zul je jouw eigen gedrag als werkgever, HR-verantwoordelijke of leidinggevende moeten aanpassen. Vooral communicatie en een open dialoog over verzuim zijn belangrijk. Ook duidelijke regels kunnen niet ontbreken.

Beter voorkomen dan genezen. Het lijkt een boutade, maar achter deze waarheid schuilen voor ondernemingen ook harde cijfers. SD Worx becijferde dat de kost van het ziekteverzuim in een onderneming van 100 werknemers gemiddeld oploopt tot 110.000 euro. Je hebt er dus alle belang bij om te voorkomen dat werknemers uitvallen. Werken aan verbinding vormt daarbij een sleutelbegrip. Terwijl we in het vorige hoofdstuk, van de Voka Wijzer Preventie en re-integratie van (langdurig) zieken, handvaten gaven voor een algemeen gezondheidsbeleid, focussen we hier op verbinding en communicatie. In wat volgt schetsen we hoe je kan werken aan preventie en verbinding in vier stappen.

Gezondheidsbevordering op het werk kan er mee voor zorgen dat werknemers niet uitvallen wegens ziekte. Deze strategie heeft immers tot doel om mensen te 'empoweren' om de eigen gezondheid in handen te nemen. Het versterken van de gezondheidscompetenties van mensen en het creëren van een (werk-)omgeving die gezondheid ondersteunt, staan hierbij centraal. Hoe begin je daar nu aan?

Vooraleer we in de hoofdthema's van de Voka Wijzer Preventie en re-integratie van (langdurig) zieken duiken, is het belangrijk om even stil te staan bij het begrip 'gezondheid' op zich. Want dat is een heel rekbaar en vaak subjectief begrip, dat vele lagen dekt.

Voka trekt met een groep van veelbelovende tech scale-ups naar München en onderzoekt via het Voka Tech@venture traject samen met hen hoe ze hun internationale groei naar de DACH regio verder kunnen stimuleren. 

Wijzigende taakverdeling impliceert aanpassingen in het onderwijs en de opleidingen in welzijn en zorg. Wanneer functies, taken en rollen tussen zorgprofessionals verschuiven, dient zowel bij de instroom en zijstroom als bij de actieve zorgprofessionals de nodige kennis en expertise te worden bijgespijkerd.

De WHO definieert taakverschuiving als de rationele herverdeling van taken onder teams van gezondheidswerkers. Specifieke taken worden, waar nodig, verplaatst van hooggekwalificeerde gezondheidswerkers naar gezondheidswerkers met een kortere opleiding en minder kwalificaties. Het doel: efficiënter gebruik maken van het beschikbare menselijk kapitaal. Die traditionele definitie werd recent verbreed naar het afstemmen van vaardigheden op veranderende behoeften en opportuniteiten. Het gaat om het in vraag stellen van de doelen van gezondheidszorg, wat zorgverleners daarvoor doen, en daarbij nagaan of het op een betere manier kan.

Welzijn en zorg vormen de groeisectoren op de Vlaamse arbeidsmarkt en vertegenwoordigen vandaag bijna 20% van de totale tewerkstelling. De tewerkstelling neemt elk jaar toe met circa 2%. Onder die groeiende tewerkstelling in welzijn en zorg schuilt een nijpend tekort aan zorgpersoneel: de vraag naar zorg groeit nog sneller dan de tewerkstelling. Er staan 20.000 vacatures open voor knelpuntberoepen in de zorg. Dat is geen nieuw probleem, maar een oud zeer. Zorgondernemingen zoeken steeds meer personeel dat er al niet meer was. We spreken dan ook niet meer van personeelsschaarste, maar van personeelstekort.

Verpleegkundigen in UZ Leuven kunnen zich behalve als verpleegkundige ook toeleggen op een meer onderzoeksmatige loopbaan, of op een gespecialiseerde functie in de zorg. Het ziekenhuis gebruikt een klinische ladder om duidelijkheid te scheppen in de verschillende mogelijkheden.

Welzijn en zorg vormen de motor van de Vlaamse werkgelegenheid. Het laatste decennium groeide de werkgelegenheid in de gezondheidszorg met 15,3% tot 425.000 loontrekkenden (ca. 18% van het totale aantal loontrekkenden) en 50.000 zelfstandigen (8% van het totale aantal zelfstandigen).

Hart- en vaatziekten, kanker, diabetes en longaandoeningen zijn niet alleen de oorzaak van lijden en overlijden, maar nemen ook een aanzienlijke hap uit het gezondheidsbudget. Ze vormen een persoonlijke, maatschappelijke en economische uitdaging. Preventie helpt om die vier grote chronische aandoeningen te voorkomen, op te sporen of te vermijden dat ze verergeren, op een zeer kosteneffectieve manier. Via gerichte investeringen kunnen veel leed en kosten voorkomen worden.

Er is een enorm aanbod aan digitale medische toepassingen die kunnen ingezet worden in alle vormen van preventie. Wanneer ze gebruikt worden op medisch advies, zijn heldere regels voor terugbetaling nodig.

Preventie heeft steeds in een kostenmodel gezeten: zowel de federale als de Vlaamse overheid kijken enkel naar de begrotingsuitgaven wanneer het om preventie gaat. Hoewel zorgprofessionals en zorgondernemingen voor een aantal preventie-activiteiten vergoed worden, is het sop vaak de kool niet waard. Een duurzaam businessmodel met return on investment ontwikkelen, is de uitdaging. De WHO raadt aan om innovatieve financieringsmechanismen voor preventie te ontwikkelen en economische incentives te gebruiken.

Dat preventie zich enkel via algemene boodschappen richt op een erg breed publiek, is achterhaald. Sinds 1980 moedigt de Wereldgezondheidsorganisatie het gebruik van gezondheidsdoelstellingen aan als hulpmiddel om het gezondheidszorgbeleid te sturen, prioriteiten te stellen, betrokkenheid van stakeholders te bevorderen en de resultaten van een preventief gezondheidszorgsysteem te evalueren.

Optimale gezondheid wordt beïnvloed door verschillende factoren. Biologische factoren (niet enkel geslacht, maar ook genetica) zijn een eerste en rechtstreekse factor. Levensstijl en gezondheidsgedrag zijn de tweede factor die rechtstreeks onze gezondheid beïnvloeden, net als de derde: de voorzieningen in gezondheidszorg. De vierde factor heeft een dubbele invloed: onze omgeving en publieke ruimte beïnvloeden onze gezondheid rechtstreeks, maar ook via onze levensstijl. Dat brede perspectief werd in 1974 ingevoerd als het Model van Lalonde en intussen verbreed naar een ‘Health in All Policies’-aanpak.

De vergrijzing stelt ons gezondheidszorgsysteem en de financiering ervan danig op proef. We zullen meer en meer complexe zorg moeten aanbieden met minder zorgprofessionals en in een stringent financieel kader. Gericht investeren in preventie zorgt voor meer efficiëntie in ons zorgsysteem.