De arbeidsmarkt kreunt onder de krapte: acht op de tien bedrijven hebben moeite om geschikt personeel te vinden. De noden zijn bijzonder acuut in technische sectoren, van bouw en chemie tot zorg en transport. De helft van de knelpuntvacatures situeert zich in technische beroepen. Toch dreigen we net nu belangrijke doelgroep uit het praktijkgericht onderwijs los te laten. Dat is geen goed idee.
Werkplekleren werkt
Deeltijds beroepsonderwijs (DBSO) en duaal leren zijn twee systemen die jongeren via werkplekleren naar een diploma en duurzame job begeleiden. Duaal leren geldt terecht als het meest doorgedreven model van leren op de werkvloer: jongeren verwerven technische én zachte vaardigheden in een realistische context, bedrijven leiden talent op maat op. Niet toevallig liggen de werkzekerheidscijfers van duale schoolverlaters hoger dan die van andere leerlingen.
Ook al lag de lat niet overal even hoog, toch was ook het DBSO voor bepaalde jongeren een waardevol traject. Niet zelden gaat het om leerlingen die het gehad hebben met de klassieke schoolstructuur, maar die wél bereid zijn te leren op de werkvloer om een kwalificatie te behalen. Nu het DBSO vanaf 1 september 2025 volledig opgaat in het duaal systeem, dreigen precies deze jongeren uit de boot vallen.
Het is nu aan het beleid om werk te maken van een systeem dat werkt, voor jongeren én bedrijven.
Eén systeem, twee doelgroepen?
Er lijkt namelijk een systeemfout geslopen in deze hervormingen. Door DBSO-leerlingen onder te brengen in het duale systeem, dat hogere instapvoorwaarden stelt, dreigt een mismatch. Jongeren die niet arbeidsrijp zijn, worden terug verwezen naar het klassieke onderwijs, precies wat ze wilden vermijden. Tegelijk krijgen bedrijven geen duidelijk beeld meer van welk profiel ze mogen verwachten. Met als gevolg dat ook zij dreigen af te haken.
We riskeren dus het tegenovergestelde van wat we beogen: méér vroegtijdige schoolverlaters, minder gekwalificeerde instroom op de arbeidsmarkt, en een verdere verzwakking van ons praktijkgericht onderwijs.
Het beroepsonderwijs verdient beter
Opleidingen in de arbeidsmarktfinaliteit, waarbij werkplekleren een belangrijke component vormt, worden nog te vaak als tweede keuze gezien. Dat moet anders. Begin dit jaar stelde Voka een blauwdruk voor die het praktijkgericht secundair onderwijs weer op waarde schat. Aanbevelingen op basis van structurele keuzes: een sterke algemene basis, een betere oriëntering vanaf de eerste graad, en bovenal een diepere samenwerking tussen scholen en bedrijven.
Want waar onderwijs en ondernemingen elkaar vinden, ontstaan krachtige leeromgevingen. Kijk naar het Voka STEMpact, waarin meer dan dertig scholen en bedrijven samenwerken aan excellent STEM-onderwijs.
Nu het DBSO vanaf 1 september 2025 volledig opgaat in het duaal systeem, dreigen precies deze jongeren uit de boot vallen.
Een oproep aan het beleid
We zien op het terrein veel goodwill en eensgezindheid. Namelijk dat we de goede elementen van het DBSO niet zomaar mogen weggooien. Maar het is nu aan het beleid om werk te maken van een systeem dat werkt, voor jongeren én bedrijven. Laten we vermijden dat we de jongeren verliezen die we net het hardst nodig hebben op onze arbeidsmarkt. Voka blijft alvast pleiten voor sterk, waarderend en praktijkgericht onderwijs, met ruimte voor maatwerk en realistische leercontexten, want elk talent telt.
