Op 14 juli gaf de Vlaamse regering haar tweede principiële goedkeuring aan het decreet ‘flexibele aansluitingsovereenkomsten’. Een belangrijke stap om flexibele elektriciteitsaansluitingen voor bedrijven mogelijk te maken op het distributienet en het plaatselijk vervoersnet in Vlaanderen. Flexibiliteit bij afname is immers een noodzakelijke schakel in de strijd tegen netcongestie.
First come, first served
In maart dit jaar bleek er voor het eerste filevorming op te treden op de verschillende elektriciteitsnetten in ons land. Projecten met grote vermogensvragen, zoals nieuwe datacenters, batterijprojecten of industriële elektrificatie zoals e-boilers en warmtepompen, kunnen niet overal meer op de klassieke manier aangesloten worden. Momenteel wordt gewerkt met het ‘first come, first served’-principe, wat inhoudt dat de snelste projectaanvraag voorrang krijgt om aangesloten te worden. Bij netwerken die tegen hun capaciteit aanlopen, is dat dus niet langer mogelijk.
Eén van de oplossingen om de beschikbare capaciteit van de netwerken beter te benutten, is een flexibele aansluiting. Het is immers de piekbelasting die bepaalt wanneer netwerken in congestie gaan, en deze is regio- en tijdsgebonden. Door op piekmomenten een vermogensbeperking op te leggen, kan toch meer capaciteit aangesloten worden op momenten dat het net het wél toelaat.
Flexibele aansluitingen in congestiegebieden
Op het hoogspanningsnet zijn dergelijke flexibele aansluitingsovereenkomsten al mogelijk, maar op het distributienet van Fluvius en het plaatselijk vervoersnet van Elia nog niet. De Vlaamse overheid moet daartoe nog een kader creëren door delen van de Europese Vijfde Elektriciteitsrichtlijn om te zetten. Een eerste stap werd genomen in mei 2025 bij de eerste principiële goedkeuring van het decreet.
Daarbij werd bepaald dat flexibele aansluitingen enkel mogelijk worden in congestiegebieden, die de netbeheerders dienen te identificeren via capaciteitskaarten. Het gaat ook uitsluitend om nieuwe aansluitingen, of verzwaring van een bestaande aansluiting groter dan 1 MVA. Flexibele aansluitingen zijn altijd gelinkt aan netinvesteringen. Ze zijn daarom ‘tijdelijk’, en worden omgezet in een permanente aansluiting van zodra de noodzakelijke netinvesteringen hebben plaatsgevonden en de zone niet langer een congestiegebied is.
Een preferentiële aanpak
(Vandaag) werd een tweede belangrijke stap gezet, waarbij ook op vraag van Voka, de basis gelegd wordt om in de toekomst een preferentiële aanpak te hanteren. Dat betekent dat er een afwegingskader moet komen bij aanvragen voor nieuwe capaciteit of verzwaring van bestaande aansluitingen. We zullen immers nog een aantal jaar met congestie geconfronteerd worden in afwachting van netuitbreiding. In tussentijd moeten aanvragen afgewogen worden of ze al of niet (onmiddellijk) een aansluiting kunnen krijgen.
Beoordeling op maat van project en locatie
Volgens het decreet zal de Vlaamse Nutsregulator in haar technisch reglement rekening kunnen houden met categorieën van netgebruikers. Een goede zaak volgens Voka, waarbij we voorstellen dat de aard van de aansluiting (een datacenter, een batterij, een industriële uitbreiding, …) en de geografische locatie meegenomen moeten worden in de beoordeling. Een bedrijf in een congestiezone kan zich bijvoorbeeld niet zomaar verplaatsen, terwijl andere assets meer flexibiliteit hebben om in een niet-congestiezone geplaatst te worden. De maturiteit van een project is volgens Voka eveneens een belangrijk criterium. Zo vermijden we dat ‘spookaanvragen’ (theoretische) netcapaciteit in beslag nemen.
Indien alles volgens plan verloopt, wordt het decreet in het najaar definitief goedgekeurd. Dit opent de weg voor de netbeheerders om in het tweede kwartaal van 2026 effectief te starten met het aanbieden van flexibele aansluitingen.
Voka volgt dit dossier nauwgezet op, samen met andere maatregelen om netcongestie het hoofd te bieden. Een betrouwbare en toekomstgerichte elektriciteitsinfrastructuur is immers essentieel om de industriële transitie waar te maken. Zonder voldoende netcapaciteit dreigt de verduurzaming van onze economie vast te lopen.
