Blijkbaar vond president Trump eind vorige week dat hij zich op het vlak van de handelsoorlog de jongste tijd wat te meegaand had opgesteld. Na akkoorden met China en met het VK kondigde hij vorige vrijdag opeens een invoerheffing van 50% aan voor alle invoer uit Europa.
Deze heffing zou ingaan vanaf 1 juni, deze week dus. Na een gesprek dit weekend met Ursula von der Leyen werd de ingang van de heffing uitgesteld tot 9 juli. Ongetwijfeld bedoeld om druk te zetten op de onderhandelingen, blijft dit soort aankondigingspolitiek toch zeer schadelijk voor de economie, zowel in de VS als in Europa.
Extreme dreigementen
Vorige vrijdag kondigde Trump eerst de invoerheffing van 50% aan in een social mediapost op zijn eigen kanaal. Later die dag bevestigde hij die 50% in interviews. Om dat even in perspectief te zetten: voor Trump zijn handelsoorlog inzette, was de gemiddelde heffing op Europese invoer in de VS 1,5%. De gemiddelde heffing op alle invoer in de VS was 2,5%. De laatste keer dat dat boven 50% lag, was rond 1830. Dat zou meteen duidelijk moeten maken hoe extreem de dreigementen van Trump zijn.
Ondertussen is duidelijk dat dit vooral past in de ‘onderhandelingsstrategie’ van Trump. Eerder deed hij ook al iets gelijkaardigs met China: een snelle, spectaculaire escalatie (op een bepaald moment tot een heffing van 145%) om dan uiteindelijk tot een akkoord te komen over een heffing van 30% (tijdelijk, voor drie maanden). Met het VK kwam het tot een akkoord voor een heffing van 10%. Belangrijk is wel dat zowel voor China als het VK de afgesproken heffingen een veelvoud zijn van het tarief dat gold voor dit jaar.
Dat wordt meer dan waarschijnlijk ook het patroon voor Europa: de druk op de onderhandelingen opvoeren met overdreven dreigementen, om dan uiteindelijk te komen tot een (relatief) lagere heffing. Best niet vergeten dat een heffing van 10%, wat allicht het best haalbare zal zijn, nog zes keer hoger ligt dan het heffingsniveau van voor de handelsoorlog.
Negatieve impact op de Vlaamse economie
De VS is onze vierde belangrijkste handelspartners, op ruime achterstand van de drie buurlanden. In 2024 was de directe goederenexport vanuit Vlaanderen naar de VS goed voor 5,4% van het bbp. 60% daarvan is farma en chemie. Daarnaast is er ook nog de indirecte export, waarbij Vlaamse bedrijven onderdelen toeleveren, bijvoorbeeld aan de Duitse auto-industrie, die dan op zijn beurt exporteert naar de VS.
Verder hoort Vlaanderen bij de meest open economieën ter wereld, waardoor de indirecte impact van de algemene verslechtering van het internationale handelsklimaat grote delen van onze economie kan raken. En dan is er ook nog het feit dat Amerikaanse bedrijven al jarenlang bij de belangrijkste buitenlandse investeerders in onze economie zijn (in 2024 zelfs op nummer één). Die bedrijven komen allicht meer en meer onder druk om eerder in de VS te investeren.
Vlaanderen hoort bij de meest open economieën ter wereld, waardoor de algemene verslechtering grote delen van onze economie kan raken.
Naast de effectieve impact van de hogere invoerheffingen is op korte termijn vooral de onzekerheid nefast voor de economie. Indicatoren van de onzekerheid rond het Amerikaanse beleid zijn de voorbije maanden ontploft. Ook nu blijft het onduidelijk wat er begin juli zal volgen (of wat er eventueel tussentijds nog verandert). Dat maakt het voor bedrijven heel moeilijk om beslissingen op langere termijn te nemen. Uit onze enquêtes bij Vlaamse bedrijven blijkt dan ook dat die voorlopig vooral afwachten en toch ook bepaalde investeringen bewust uitstellen.
De uiteindelijke impact op onze economie zal uiteraard afhangen van wat de invoerheffing effectief wordt, welke uitzonderingen er zijn (vandaag is farma nog altijd uitgezonderd, maar Trump heeft al aangegeven dat daar verandering in komt) en van hoe Europa reageert (eigen invoerheffingen verhogen in reactie zal onze economie raken). Dat zijn nog heel veel onzekere factoren, maar het wordt hoe dan ook een belangrijke negatieve impact, vooral dan voor de industrie. Gezien we al op schema lagen voor vrij magere economische groei rond 1% (en opnieuw een krimpende activiteit in de industrie) voorspelt dit weinig goeds voor de komende maanden. Als het uiteindelijk toch een heffing van 50% zou worden (weinig waarschijnlijk), dan gaan we in het najaar in recessie.
Europa kan best rustig blijven
Europa lijkt de fratsen van Trump totnogtoe verstandig aan te pakken: niet meestappen in de escalatie, blijven inzetten op onderhandelingen en terughoudend blijven met tegenmaatregelen. Hoogstwaarschijnlijk komt er de komende weken toch een akkoord uit de bus met een uiteindelijke heffing die duidelijk lager ligt dan de 50% waarmee dit weekend gedreigd werd.
Tegelijkertijd is het ook zo goed als zeker dat die uiteindelijke heffing fors hoger zal zijn dan wat het was voor de huidige handelsoorlog.
Europa lijkt de fratsen van Trump totnogtoe verstandig aan te pakken en niet mee te stappen in de escalatie.
Meer structureel bevestigen de voorbije dagen nog maar eens dat de VS in de huidige constellatie geen betrouwbare (handels)partner meer is. Europa (en dat geldt ook voor individuele Europese bedrijven) moet actief op zoek naar andere afzetmarkten en vooral ook de eigen interne markt echt afwerken.
Vooral dat laatste houdt veel meer potentieel in dan de schade die Trump ons kan toebrengen met zijn handelsoorlog. Stilaan lijkt er wat meer politieke animo te komen in die richting, onder meer met de vorige week aangekondigde Single Market Strategy. Daarmee zou de Europese economie een versnelling hoger kunnen schakelen.
