“Preventie is zorg die je niet altijd ziet, maar die alles verandert”

Vroeg herkennen is vroeg ingrijpen

Een zorgtraject kan pas echt succesvol zijn als zorgverleners goed observeren en interpreteren. Klinisch redeneren noemt Vertongen dat. “Een verpleegkundige die merkt dat een patiënt plots niet meer uit de zetel komt, moet dat niet alleen opmerken, maar ook weten wat het kan betekenen. Zeker als die persoon normaal actief is. Het draait allemaal om context en ervaring.”

Het wordt nog krachtiger als zulke observaties structureel gedeeld worden. “Daarom investeren we in digitale oplossingen en goede opvolgsystemen. Ofwel door vaste gezichten die regelmatig langskomen, ofwel via technologische ondersteuning.” Dat laatste is ook zichtbaar in hun samenwerking met Z-plus, een platform dat toelaat om patiënten vanop afstand te monitoren en waar nodig in te grijpen. 

Zorg op afstand als preventieve hefboom

Met Z-plus monitort Mederi patiënten 24/7. Dat kan gaan van hartslagmetingen tot medicatietrouw. “Als iemand cholesterolremmers krijgt na een hartprobleem, dan móét je opvolgen of dat werkt. Anders ben je eigenlijk niets aan het oplossen, maar aan het hopen.”

Ook therapietrouw krijgt een nieuwe invulling. “We gebruiken tools die nagaan of medicatie effectief wordt genomen, maar vooral: we bouwen ook een relatie op. Als een patiënt zegt ‘ik neem het niet, ik wil niet meer’, dan begint het echte werk. Begrip tonen, samen zoeken naar waarom. Dát is preventie in de praktijk.”

De mens als geheel, niet als systeemfout

Vertongen benadrukt dat preventie ook mentaal is. “We zijn snel geneigd preventie te koppelen aan fysieke aandoeningen, maar hoe iemand zich voelt is minstens zo bepalend. Mentaal welzijn is de fundering van herstel.” Zelfs in palliatieve situaties ziet hij een preventieve reflex. “We kunnen dan geen genezing meer nastreven, maar we kunnen nog wel lijden voorkomen. Dat is even waardevol.” 

De zorg moet haalbaar blijven

Volgens Willy Vertongen schuilt de grootste uitdaging niet alleen in het ouder worden zelf, maar in de manier waarop we ouder worden. “We leven langer, maar vaak ook langer met ziekte,” zegt hij. “De echte vraag is hoe we ervoor zorgen dat mensen langer gezond blijven – én hoe we dat doen met voldoende zorgprofessionals.” De sleutel ligt volgens hem in preventie en onderbouwde samenwerking. Niet alleen om de levenskwaliteit van de patiënt te verbeteren, maar ook om het zorgsysteem betaalbaar, uitvoerbaar en toekomstbestendig te houden. “Preventie gaat over meer dan de gezondheid van de patiënt. Het gaat ook over het gezond houden van de zorg zelf.”

Samenwerken zonder schotten

Een frustratie? De versnippering in bevoegdheden. “Preventie is gemeenschapsmaterie, thuisverpleging is federaal geregeld. Maar een mens is geen overheidsstructuur. In de praktijk moet je gewoon samenwerken, zonder te kijken wie wat financiert. Preventie moet een reflex zijn bij elke zorgverlener.”

Zijn boodschap is duidelijk: verpleegkundigen zijn de oren, ogen en voelsprieten van ons zorgsysteem. Ze moeten de ruimte, tools en opleiding krijgen om te redeneren, te signaleren en te handelen. Want het zijn die kleine observaties aan huis die het verschil kunnen maken tussen een stabiele situatie en een ziekenhuisopname.