Opnieuw naar de Europese top met ons onderwijs

Goed onderwijs vormt de basis voor welzijn en welvaart. Het is de beste investering in de enige Vlaamse grondstof die we hebben: kennis en talentontwikkeling waaruit het vermogen volgt om te ondernemen, te innoveren en creatief te zijn. Goed onderwijs is het fundament voor een vlot werkende arbeidsmarkt en een productieve economie. Maar het belangrijkste fundament in onze welvaartsstaat vertoont alarmerende barsten.

De onderwijskwaliteit daalt

Laat de onderwijskwaliteit opnieuw excelleren

ANALYSE 

De onderwijskwaliteit waarvoor Vlaanderen lang geprezen werd, gaat zienderogen achteruit. Die achteruitgang is zowel in het lager als het secundair onderwijs merkbaar, en zowel op het vlak van lezen als wiskunde en wetenschappen. Het onderwijsaanbod is vandaag bovendien te weinig afgestemd op de noden van de arbeidsmarkt. West-Vlaamse bedrijven hebben meer nood aan STEM-profielen, die maar 28% van de uitgereikte diploma’s in West-Vlaanderen in 2020-2021 uitmaakten. Daarmee scoort West-Vlaanderen een pak slechter dan de meeste andere landen en regio’s. In Duitsland telt men momenteel al 37% afgestudeerden in STEM, en zelfs daar worden nog steeds structurele tekorten ervaren.

DIT VRAAGT VOKA WEST-VLAANDEREN

• Begeleid en ondersteun (aan de hand van het STEMPact) jaarlijks minstens tien West-Vlaamse scholen om state-of-the-art STEM-onderwijs aan te bieden. Vandaag telt West-Vlaanderen 157 secundaire scholen. Tegen schooljaar 2027-2028 moet minstens de helft van deze scholen verdere stappen gezet hebben in het aanbieden van hoogwaardig STEM-onderwijs. 
• Richt een Talentcenter op in West-Vlaanderen. Klassen uit het laatste leerjaar van het lager onderwijs en het eerste jaar van het secundair onderwijs kunnen daar terecht om interesses, cognitieve vaardigheden, motorische vaardigheden, technisch inzicht, motivatie en andere parameters te meten. Leerlingen kunnen hun talentenrapport gebruiken bij hun studiekeuze. 
• Versterk de werking van het Regionaal Technisch Centrum (RTC). Het moet een kwalitatief centrum zijn waar STEM-leerkrachten en leerkrachten uit technische en beroepsgerichte opleidingen zich verder kunnen ontwikkelen. 
• Bouw samen met VIVES de FIRST® LEGO® League verder uit in onze provincie. We willen elk jaar 1.000 leerlingen uit de derde graad basisonderwijs en eerste graad secundair onderwijs (van in totaal 47.486 leerlingen) gratis laten deelnemen. Dit moet een van de belangrijkste initiatieven worden om kinderen in de schoolcontext te inspireren. 
• Versterk de samenwerking met Techniekacademie en zorg dat ondernemingen meer op de hoogte zijn van de (samenwerkings) mogelijkheden. Buitenschoolse initiatieven zoals Techniekacademie kunnen jongeren verder inspireren om te kiezen voor een STEM-beroep.

Zorg voor een betere match tussen onderwijs en arbeidsmarkt

ANALYSE

Uit een rapport van het Rekenhof blijkt dat het systeem van duaal leren in Vlaanderen moeilijk van de grond komt. Vandaag telt West-Vlaanderen slechts 376 leerlingen in duale trajecten, terwijl bijna 2.000 ondernemingen klaarstaan om hen op te leiden.

DIT VRAAGT VOKA WEST-VLAANDEREN

• Tegen 2030 moeten minstens 2.000 leerlingen kiezen voor duaal leren in het secundair onderwijs in West-Vlaanderen. 
• Flexibiliseer de randvoorwaarden van duaal leren voor ondernemingen. Het aantal uren op de werkvloer moet kunnen variëren van opleiding tot opleiding. De definitie van een werkplek moet flexibeler zijn en opleidingscentra moeten ook beschouwd worden als werkplek. Durf daarnaast ook voluit te kiezen voor duaal leren en bied bepaalde opleidingen enkel nog duaal aan. 
• Krik het imago van duaal leren op: duaal leren is een sterk merk en dat moet ook getoond worden door de verschillende partners. Deel bijkomend ook regionale best practices. Waak over de kwaliteit van de mentorenopleidingen en zorg voor een heldere rolverdeling tussen de betrokken partijen. Geef aan mentoren en trajectbegeleiders tijd voor kennisdeling en netwerking.

Roep braindrain uit West-Vlaanderen een halt toe

ANALYSE

Er zijn positieve signalen uit het West-Vlaamse hoger onderwijs: steeds meer studenten met een woonplaats buiten West-Vlaanderen komen hier studeren en het aantal inschrijvingen bij West-Vlaamse kennisinstellingen blijft positief evolueren. De hogescholen en universiteiten bouwen ook verder aan hun internationale uitstraling. Toch blijft het fenomeen van de braindrain uit West-Vlaanderen bestaan. Het percentage hoogopgeleiden (25- tot 64-jarigen) blijft in West-Vlaanderen opvallend laag (39.5%). De provincies Waals-Brabant, Vlaams- Brabant en Oost-Vlaanderen doen het beduidend beter met respectievelijk 59,7%, 53,2% en 50%. Het tekort aan hoogopgeleiden zorgt ervoor dat West-Vlaamse ondernemingen geremd worden in hun groei en innovatiekracht.

DIT VRAAGT VOKA WEST-VLAANDEREN

• Maak het verder mogelijk om unieke, arbeidsmarktgerichte opleidingen aan te bieden in onze provincie. Onze West-Vlaamse kennisinstellingen moeten hun aanbod op vlak van microdegrees en postgraduaten verder kunnen uitbreiden. Bied masteropleidingen aan in West-Vlaanderen die aansluiten bij de noden van onze West-Vlaamse arbeidsmarkt. 
• Laat studenten van bij de start van hun academische carrière kennismaken met de bedrijfswereld aan de hand van bedrijfsbezoeken, stages of andere laagdrempelige activiteiten. 
• Breid het Engels in het hoger onderwijs verder uit om West-Vlaanderen internationaal als sterke kennisregio te positioneren.