Structurele krapte, grote transities en een vertragende groei van de beroepsbevolking: we staan voor een opleidingsnood van al wie vandaag werkt, werk zoekt of straks de schoolbanken verlaat. Vlaanderen mist een talentstrategie. Voka West-Vlaanderen pleit voor meer regie en resultaatsgerichtheid in het opleidingsbeleid. Zonder een wendbare en goed opgeleide beroepsbevolking is onze welvaart niet houdbaar.
"Het is hoog tijd dat de Vlaamse regering de regie in handen neemt en strategische keuzes maakt in het opleidingsbeleid. We kunnen niet langer accepteren dat de hobby’s van sommige Vlamingen wel ondersteund worden, maar de economische opleidingsnoden stiefmoederlijk worden behandeld. Zet het geld in daar waar het onze economie en de loopbanen versterkt. Zonder goed opgeleide werknemers, verliest West-Vlaanderen immers één van haar grootste troeven”, zegt Bert Mons, gedelegeerd bestuurder van Voka - Kamer van Koophandel West-Vlaanderen.
Vandaag besteedt de Vlaamse overheid jaarlijks 1,3 miljard euro aan allerlei opleidingsinitiatieven, maar de economische return is niet altijd aanwezig. Werkgevers investeren fors in hun rol als opleider, maar worden daarin nauwelijks ondersteund. Voka adviseert dat 1 minister het volledige opleidingsluik op zich neemt en een geïntegreerde visie op levenslang leren ontwikkelt en implementeert. In een nieuwe expertenpaper formuleert Voka een aantal beleidsaanbevelingen.
Talentontwikkeling cruciaal voor productiviteit
Op de West-Vlaamse arbeidsmarkt ontstaat een groter wordende kloof tussen de vaardigheden van werkzoekenden en medewerkers enerzijds en de behoeften van werkgevers anderzijds. Werknemers die al aan de slag zijn, zijn te weinig bereid tot het volgen van opleidingen doorheen hun loopbaan: 8 op 10 werknemers heeft geen interesse in een opleiding. Talentontwikkeling doorheen de hele carrière is nochtans cruciaal om de productiviteit van medewerkers en van de hele West-Vlaamse economie hoog te houden: 95% van de ondernemingen geeft aan dat de benodigde vaardigheden van hun medewerkers zullen veranderen.
1,3 miljard euro moet renderen voor de arbeidsmarkt
De Vlaamse overheid besteedt meer dan 1,3 miljard euro per jaar aan diverse opleidingsinitiatieven, los van het leerplichtonderwijs: denk aan het volwassenenonderwijs of het deeltijds kunstonderwijs, VDAB of opleidingen die in de hobbysfeer zitten. Tegelijk wordt het mes gezet in opleidingsinstrumenten die rechtstreeks inspelen op arbeidsmarktbehoeften.
Vlaanderen slaagt er door de enorme versnippering aan instrumenten en beleidsplannen niet in om de publieke middelen in te zetten op de plek waar ze het beste zouden renderen voor de arbeidsmarkt. Het beleid moet er mee voor zorgen dat werknemers zich doorheen hun loopbaan permanent bij- en omscholen om te kunnen beantwoorden aan de wijzigende vragen van een economie in volle transitie en het creëren van duurzame loopbanen.
Regiekamer
Vlaanderen mist een regiekamer die richting geeft aan het opleidingsbeleid en die samenwerking tussen actoren structureel verankert. Het vormingslandschap is versnipperd, complex en onvoldoende afgestemd op de noden van ondernemingen en werknemers. De focus ligt nog te vaak op participatie (onder meer de Europese 60%-doelstelling), terwijl inhoudelijke relevantie, skills-ontwikkeling en effectiviteit onderbelicht blijven.
Bovendien blijft nog heel wat opleidingscapaciteit die al aanwezig is bij ondernemingen, sectoren, private opleidingsverstrekkers en het hoger onderwijs onbenut. Met de juiste hefbomen en via samenwerking zouden die beter ingezet kunnen worden.
“Het huidige Vlaamse opleidingsbeleid wat vertimmeren, zal niet voldoende zijn. Er is nood aan de opbouw van een nieuw en toekomstbestendig huis: een echte Vlaamse talentstrategie. Wij doen met Voka een concreet voorstel voor zo’n nieuwe strategie en gaan hierover het gesprek aan met het beleid en met alle betrokken partners”, besluit Bert Mons.
Voka Paper: Dringend nood aan een echte Vlaamse talentstrategie
- Dringende nood aan talentstrategie: Vlaanderen moet nu bij het begin van haar legislatuur een talentstrategie ontwikkelen die inspeelt op de huidige en toekomstige vaardigheden. Dit is cruciaal om zowel het tekort aan arbeidskrachten als de uitdagingen van transities het hoofd te bieden en productiviteitsgroei aan te wakkeren. Dat mag zich niet beperken tot het domein werk maar overspant meerdere beleidsdomeinen. Met deze strategie geven we ook een antwoord op Europese regels voor staatssteun. Europa laat immers gerichte steun toe wanneer die weldoordacht en aanvullend is.
- Regie en samenwerking: Een duidelijke regiekamer moet de talentstrategie uitrollen en de samenwerking tussen alle betrokken partijen bevorderen. Het huidige opleidingslandschap en -beleid is versnipperd en onvoldoende afgestemd op de behoeften van de arbeidsmarkt. Het ontbreekt bovendien aan richting op de meest acute en toekomstige skillsnoden.
- Efficiënt gebruik van middelen: De beschikbare 1,3 miljard euro aan publieke opleidingsmiddelen moet doelgericht worden ingezet. De huidige versnippering leidt tot onnodige kosten en inefficiëntie. Vereenvoudig het publieke aanbod, vermijd dubbelfinanciering en zet in op meer vraaggerichtheid zodat het beter beantwoordt aan wat de arbeidsmarkt en de bedrijven nodig hebben.
- Ondersteuning voor ondernemingen: Heel veel opleidingen vinden plaats op de werkvloer. Werkgevers moeten beter ondersteund worden in hun verschillende rollen als opleider. Dit omvat het verbeteren van de toegankelijkheid van opleidingsinstrumenten en het verminderen van administratieve complexiteit. Vlaanderen kan de fiscale autonomie inzetten om ondernemingen te stimuleren in hun opleidingsinspanningen.
- Cocreatie en inclusiviteit: Samenwerking tussen publieke en private opleidingsinitiatieven is essentieel. Alle betrokken partijen, waaronder hoger onderwijs, private opleidingsverstrekkers, sectoren en uiteraard ondernemingen zelf, kunnen een actieve rol spelen in de talentstrategie. Een ambitieuze visie nodigt uit om daaraan bij te dragen.
