Ziekte-uitval kost samenleving 12 miljard euro per jaar
Laat huisartsen werknemers niet langer dan één maand thuis schrijven, maar schakel vanaf dat moment de arbeidsarts in. Dat is een van de concrete voorstellen van Voka West-Vlaanderen om echt iets te doen aan het aantal langdurig zieken dat oncontroleerbaar stijgt. Met 500.000 mensen kent België het tweede hoogste aantal arbeidsongeschikten in heel Europa, dat zijn werknemers die meer dan een jaar thuis zitten wegens ziekte. In dat cijfer zijn de zieke statutaire ambtenaren niet eens meegerekend. De kostprijs voor de samenleving is 12 miljard euro per jaar. Ondanks de toegenomen aandacht voor het fenomeen slagen we er niet in om het aantal langdurig zieken te laten dalen, integendeel. Voka West-Vlaanderen roept op om het systeem rond ziekte-uitval te resetten en op een andere leest te schoeien, met de arbeidsarts als centrale figuur.
“We zijn kampioen in ziekte-uitval op het werk. Toch zijn Belgen niet gevoeliger voor ziekte dan andere Europeanen. Ons systeem zelf is ziek en moet helemaal gereset worden. Vertrek vanuit preventie, zet de arbeidsarts centraal en focus op wat mensen wel nog kunnen. Werk maakt niet ziek, werk is de sleutel tot een gezond leven”, zegt Bert Mons, gedelegeerd bestuurder van Voka - Kamer van Koophandel West-Vlaanderen.
Snerpend alarmsignaal
België telt vandaag meer langdurig zieken dan werklozen. Meer dan een half miljoen burgers zijn langdurig arbeidsongeschikt, waarvan bijna 300.000 permanent. Dat cijfer moet een snerpend alarmsignaal zijn: ons systeem zelf is ziek. De kostprijs loopt intussen op tot 12 miljard euro per jaar, dubbel zoveel als in 2012. Dat is budgettair onhoudbaar én maatschappelijk onverantwoord. Willen we de werkzaamheidsgraad optrekken naar 80%, dan is dit dossier cruciaal.
Voka West-Vlaanderen stelt een andere aanpak voor om de huidige falende aanpak te vervangen.
Versterk de rol van de arbeidsarts
Geef een centrale rol aan de arbeidsarts. De arbeidsarts is de medische specialist voor preventie en gezondheid op het werk.
De huisartsen hebben vandaag een te grote verantwoordelijkheid. Niet zelden schrijven zij mensen voor opeenvolgende lange periodes thuis, zonder een genuanceerde blik op de situatie op de werkvloer. Voor Voka West-Vlaanderen zou een huisarts maximaal één maand afwezigheid wegens ziekte mogen attesteren. Bij langere periodes is de aangewezen specialist de arbeidsarts. Die kan vanaf één maand afwezigheid samen met de werknemer en de werkgever een gepersonaliseerd re-integratietraject opstellen. Zo’n informele re-integratietrajecten werken beter dan de formele en winnen aan populariteit.
Vandaag heeft de werkgever nauwelijks een hefboom om een gezondheidsbeleid op het werk te voeren. De arbeidsarts kan de spil zijn van een geïntegreerd preventiebeleid op het werk. Daarbij doet de werkgever al het mogelijke om medewerkers gezond te houden en om uitval te voorkomen. Denk aan preventieve medische screenings, vaccinatiecampagnes op het werk, de inzet van bedrijfspsychologen en kinesisten.
Fitnote: focus op wat wel nog kan
In de plaats van ziektebriefjes moet er gewerkt worden met fitnotes - of geschiktheidsattesten - die aangeven wat de zieke medewerker wel nog kan. Op die manier kan in aangepast werk voorzien worden en wordt de dualiteit tussen werken en ziek zijn doorbroken.
“Wie ziek wordt, is vaak wel nog in staat om bepaalde taken uit te voeren. Een fitnote in plaats van een ziektebriefje maakt een gesprek tussen werkgever en werknemer mogelijk over wat wel nog kan. Op die manier verliest een langdurig zieke niet alle contact met de werkvloer”, zegt Bert Mons.
De twee belangrijkste diagnoses bij langdurig zieken zijn psychosociale stoornissen en musculoskeletale aandoeningen. Samen zijn ze goed voor 2/3de van alle gevallen. Precies deze aandoeningen bieden vaak wél ruimte voor herstel (op termijn), behandeling of aangepast werk. Ze mogen dus geenszins een eindstation zijn. Een aanpak die inzet op periodieke opvolging en maatwerk kan wellicht duizenden mensen opnieuw perspectief bieden.
Responsabiliseer
Invaliditeit door langdurige ziekte mag niet langer permanent toegekend worden, maar moet onderhevig zijn aan periodieke evaluaties. Zo vermijden we dat mensen te snel en onnodig definitief uit het arbeidsproces verdwijnen.
Voka West-Vlaanderen ondersteunt het voorstel van federaal minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke. Het zorgt ervoor dat we het onderscheid scherper maken tussen wie écht permanent arbeidsongeschikt is en wie nog aan de slag kan – eventueel in een andere job, sector of via de formule van gedeeltelijke werkhervatting.
Werkgevers moeten daarin ook hun verantwoordelijkheid opnemen. Vele bedrijven hebben al ervaring met aangepast werk, re-integratietrajecten en opleidingen maar de cijfers tonen duidelijk het verbeterpotentieel. Net zoals langdurig zieken aangepaste begeleiding vragen, kunnen ook werkgevers in deze alle ondersteuning gebruiken.
Voka Health Community
Voka Health Community is een ecosysteem van meer dan 600 welzijn- en zorgondernemingen, patiëntengroepen, bedrijven en kennisinstellingen om samen te werken aan excellente zorg.
