Samen werken aan regionale slagkracht
Toen Vlaanderen enkele jaren geleden de referentieregio’s invoerde, leek dat op papier een nieuwe stap in het bestuurlijke landschap. Maar wie naar West-Vlaanderen kijkt, ziet vooral hoe die regiovorming de realiteit op het terrein bevestigt: lokale besturen die elkaar al jaren vinden, bedrijven die regionaal denken en werken, en een economische structuur die niet ophoudt aan de gemeentegrenzen. De referentieregio’s brachten geen revolutie, wel een kader om het bestaande te versterken. Een platform om krachten te bundelen als het ware. In deze regiospecial laten we de 5 voorzitters van het burgemeestersoverleg per referentieregio aan het woord.
Wat opvalt, is hoe gelijkaardig hun vertrekpunt is: samenwerking is geen modewoord, maar een noodzakelijke strategie om uitdagingen aan te pakken die één gemeente of stad niet alleen kan oplossen. Mobiliteit, afvalbeleid, ruimte voor ondernemen, energie, arbeidsmarkt, welzijn, innovatie – het zijn dossiers die steeds vaker grensoverschrijdend zijn. En dus groeit de overtuiging dat de toekomst niet lokaal óf regionaal is, maar beide tegelijk.
Dicht bij de mensen, sterk in de regio
De interviewees benadrukken bijna unaniem de waarde van nabijheid. Lokale besturen staan het dichtst bij de burger; ze horen het meteen wanneer iets goed gaat of fout loopt. Die nabijheid willen ze niet opgeven, maar wel combineren met schaalvoordelen. Door expertise te delen, gezamenlijke standpunten in te nemen of personeel samen in te zetten, kunnen gemeenten efficiënter werken zonder hun identiteit te verliezen.
De referentieregio’s bieden daarvoor een compact overlegkader. Overal in de provincie zien we burgemeesters die regelmatig samenkomen, ondersteund door sterke intercommunales en regiocoördinatoren. Dat structurele en neutrale secretariaat is cruciaal: het voorkomt dat alle verwachtingen naar de centrumstad of grootste gemeente verschuiven en zorgt ervoor dat elke stem rond de tafel gelijkwaardig blijft.
Een economisch landschap dat grenzen overschrijdt
Eén van de sterkste argumenten voor regionale samenwerking komt uit de ondernemingswereld zelf. Bedrijven dompelen zich niet in één gemeente onder: ze rekruteren regionaal, werken met ketens van leveranciers, transporteren goederen over stads- en gemeentegrenzen heen en zijn afhankelijk van infrastructuur die ze delen met buren. Of het nu gaat over de havenactiviteiten aan de Noordzee, de toeristische kustlijn, de industriële clusters rond Brugge, Ieper en Kortrijk, of de kmo’s in het hinterland: overal is de economie structureel regionaal.
Dat maakt dat burgemeesters steeds vaker als één stem spreken wanneer het over mobiliteitsdossiers gaat, over de nood aan bijkomende bedrijventerreinen, of over de ruimte voor innovatie in sectoren zoals de blauwe economie, de digitale maakindustrie of design en technologie. In veel regio’s worden bijkomende vraagstukken ook structureel aangepakt via dienstverlenende verenigingen of gedeelde personeelsstructuren. Het is geen toeval dat net West-Vlaanderen voorloper is in zulke samenwerkingsmodellen.
Arbeidsmarkt: verschillende cijfers, gedeelde uitdagingen
De provincie kent een sterk uiteenlopende werkzoekendengraad, van zeer lage percentages in landelijkere gemeenten tot veel hogere cijfers in centrumsteden. Die verschillen worden niet ontkend, maar wel verklaard: arbeidsmarkten zijn regionaal georganiseerd. Werknemers pendelen massaal over de regiogrenzen heen. Een vacature in de haven wordt ingevuld door iemand uit het hinterland en een job in een maakbedrijf is even vaak voor iemand uit de stad als voor iemand uit een buurgemeente. Net daarom wint regionale afstemming terrein. Lokale besturen werken samen met VDAB en partners in activering, zetten in op trajecten voor kwetsbare doelgroepen en bundelen kennis rond begeleiding, opleiding en matching. De uitdaging is complex, maar het besef groeit dat gemeenten elkaar hierin versterken in plaats van beconcurreren.
Mobiliteit en infrastructuur: samen wegen op beleid
Geen enkele regio in West-Vlaanderen ontsnapt aan mobiliteitsvraagstukken. Fietssnelwegen, ontsluitingswegen, openbaar vervoer, snelwegdossiers of stedelijke verkeersstromen: ze worden nergens binnen de eigen grenzen opgelost. Regionaal overleg levert meer slagkracht op in gesprekken met Vlaanderen én zorgt voor gezamenlijke prioriteiten.
Of het nu gaat over de omvorming van de N31, de verbreding van de E403, de ontsluiting van bedrijvenzones, de toekomst van het Kanaal Bossuit-Kortrijk of het ontbreken van vrachtwagenparkings langs snelwegen: lokale besturen beseffen dat ze samen meer gewicht in de schaal leggen.
DNA van samenwerking
Wat de interviews op de volgende pagina’s vooral blootleggen, is dat samenwerking geen opgelegde logica is maar een West-Vlaamse reflex. Intercommunales die al decennia bestaan, overlegstructuren die vanzelf groeiden, grensoverschrijdende projecten die tot ver buiten de provincie bekend zijn: ze vormen een stevig fundament waarop de huidige referentieregio’s bouwen.
Elke regio doet dat vanuit zijn eigen sterktes maar overal wordt met dezelfde ingesteldheid gewerkt: niet verkokerd maar verbindend; niet afwachtend maar vooruitdenkend.
Toekomstgericht vertrouwen
West-Vlaanderen toont hoe regionale samenwerking gedragen kan zijn door vertrouwen in plaats van structuren, door nabijheid in plaats van afstand en door gedeelde ambitie in plaats van uniformiteit. De referentieregio’s zijn niet af en dat hoeft ook niet. Ze zijn een groeimodel, een instrument dat sterker wordt naarmate de uitdagingen complexer worden. Onze provincie bewijst vandaag dat het lokale niveau én de regio elkaar kunnen versterken.
