Wim De Waele volgt Jef Wittouck op als nieuwe voorzitter van Voka Oost-Vlaanderen

Jef Wittouck heeft na zes jaar voorzitterschap bij Voka Oost-Vlaanderen de fakkel doorgegeven aan Wim De Waele.

Tekst Laurens Fagard - foto Jeroen Willems

Niets symbolischer dan een gesprek over voorzitterschap te voeren in de studio van productiehuis Het Peloton in Destelbergen. Zes jaar lang trok Jef Wittouck als voorzitter van Voka Oost-Vlaanderen de kop van het peloton. Hij wordt afgewisseld door Wim De Waele, die de rit met frisse benen aanvat.

Hebben jullie elkaar al in een vorig leven ontmoet?

Jef: “Tijdens de Voka-techtrip naar Boston en New York in 2017 waren we beiden deelnemers. Tot dan waren we voor elkaar nobele onbekenden.”

Wim: “Recent hebben we elkaar veel gezien en we komen nog altijd goed overeen (lacht).”

Jef, twee jaar na die techtrip word jij voorzitter van Voka Oost-Vlaanderen. Wat heeft je ertoe aangezet om dat mandaat te bekleden?

Jef: “Die vraag heeft me toen evenzeer overvallen als dat nu bij Wim het geval is. Bij mij kwam het initiatief van de vorige voorzitter, Chris De Hollander. Hij vroeg me of het me zou interesseren, ik heb de tijd genomen om daar goed over na te denken. Het sprak me meteen aan, maar ik wou zeker zijn dat ik het er kon bijnemen naast mijn andere professionele verplichtingen. Bovendien wou ik enkel een rol opnemen in een organisatie die niet in crisis was. En dat was het geval bij Voka. Ik heb me altijd al graag breder maatschappelijk geëngageerd, en ik heb ook een grote politieke interesse. Die combinatie gaf de doorslag."

Hoe combineerde je die rol met die van bedrijfsleider bij Christeyns?

Jef: "Dat is geen eenvoudige opdracht. Je moet je agenda strak beheren. Het helpt dat ik in Gent werk en dus gemakkelijk bij Voka binnenloop. Als je uit een uithoek van Oost-Vlaanderen moet komen, is dat minder evident. Bovendien reis ik vaak voor het bedrijf, wat de planning bemoeilijkt. Al moet ik toegeven: de eerste jaren van mijn mandaat vielen samen met de coronaperiode, wat het enigszins makkelijker maakte."

Dat waren bijzondere jaren, ook voor jou persoonlijk ...

Jef: "Klopt. Kort na mijn aanstelling in 2019 werd bij mijn vrouw kanker vastgesteld. Dat was een zwaar traject, zeker met twee puberende kinderen. Corona heeft me op dat moment vreemd genoeg wat ademruimte gegeven. Het is gelukt, voor mij en mijn gezin. Mijn vrouw is gelukkig opnieuw gezond."

Wat is de voornaamste rol van een voorzitter? En waarom is die zo belangrijk?

Jef: "De impact die je hebt als voorzitter is veel groter dan in veel andere verenigingen of bedrijven. Je bepaalt mee de strategische en beleidsmatige koers, uiteraard samen met de ceo’s, maar je kan als voorzitter echt een verschil maken. In andere raden van bestuur voel ik me soms eerder een ceremoniële voorzitter. Bij Voka is dat absoluut niet het geval. Als er politieke spanningen zijn of beslissingen moeten vallen, kijkt men naar de voorzitter. Ook personeelskwesties komen soms op je bord terecht. Je zit echt mee aan het stuur.”

Je werkte de eerste jaren van je mandaat nauw samen met Geert Moerman als gedelegeerd bestuurder. Nadien kwam daar Hilde Schuddinck bij in een co-ceo-model. Hoe vormen jullie een geoliede tandem of beter, driewieler?

Jef: “Geert en ik kenden elkaar al van toen we aan Vlerick studeerden. Die tandem werkte dus vanzelf. Toen Hilde erbij kwam, veranderde de dynamiek uiteraard alleen maar in de positieve richting. Het co-ceo-model past perfect bij Voka Oost-Vlaanderen omdat de organisatie altijd al een buitenbeentje is geweest in vergelijking met de andere Voka-regio's. Dit was dus een logische vervolgstap.”

Wat is er leuk en minder leuk aan een job als voorzitter?

Jef: “Het maatschappelijke en politieke aspect is heel erg boeiend. Al van kindsbeen af had ik door mijn vader een sterke interesse in politiek. Dat ik er de afgelopen jaren ook echt iets mee gedaan heb, vind ik leuk. Die veelzijdigheid gaat soms ook ten koste van een goed agendabeheer (lacht). De activiteiten bij Voka zijn niet altijd evenwichtig gespreid doorheen het jaar, waardoor er behoorlijk intense periodes zijn.”

Welke nalatenschap ligt er klaar voor Wim?

Jef: “Als ik terugkijk zijn dat drie hoofdzaken. Toen ik startte als voorzitter waren de bestuursorganen rijp voor hervorming. Het bestuurscomité – waar ik zelf geen deel van uitmaakte – was verouderd met leden die er al bijzonder lang in zetelden. Bovendien was er ook maar één vrouw. Ik heb de mandaten in de tijd beperkt, waardoor het leeuwendeel van de bestuurders niet meer in aanmerking kwam. Een harde noot om te kraken, maar wel één die op begrip van het bestuurscomité zelf kon rekenen. Ook de raad van bestuur heeft heel wat verandering ondergaan met een uitbreiding van het aantal bestuursleden. Dat heeft een verjongingskuur met zich meegebracht. Bovendien zijn er nu ook veel meer vrouwen.

Een tweede punt is de standvastige focus op onze ledenwerving. Het belang van een organisatie als Voka hangt samen met hoeveel leden er zijn zodat ook de impact hoger is. Die aanpak heeft ons geen windeieren gelegd. De afgelopen zes jaren zijn we in ledenaantal met ongeveer 10% gegroeid. Daarmee zijn we veruit bij de betere Voka-regio's.

En uiteraard kijk ik ook met trots terug op de realisatie van het Wintercircus. Ik herinner me nog goed de Voka-techtrip van zes jaar geleden, waar de eerste gesprekken op gang kwamen. Het hele proces was een intense onderhandeling met Stad Gent. Daar word je niet bepaald vrolijk van. Het grote voordeel is dat wij als organisatie het gewoon zijn om te onderhandelen met verschillende stakeholders.”

(lees verder onder de foto)

Wim heeft het voorzitterschap vooral aanvaard omdat hij sterk gelooft in de koers die Voka Oost-Vlaanderen heeft uitgezet.

Ligt er nog veel werk op de plank?

Jef: “Het werk stopt nooit (lacht). Waar Voka in het algemeen en Oost-Vlaanderen als regio in het bijzonder altijd heel alert zullen moeten voor zijn, is de omgeving waarin het zich bevindt. De politiek en de maatschappij zijn vloeistoffen die constant in beweging zijn. Maar hoe je ten aanzien van die partijen beweegt, bepaal je zelf. Je medewerkers zijn daarin cruciaal en daar is de leiding zich zeer bewust van. Bij verlies van talent, verlies je ook slagkracht. En daar moet je mee omgaan. Ook als voorzitter sta je daar redelijk dichtbij.”

Meteen een duidelijke boodschap voor Wim. Waarom heb jij in de eerste plaats het voorzitterschap aanvaard?

Wim: “Het kwam vrij onverwacht. Ik was professioneel vooral bezig in de techsector en minder betrokken bij de bredere werking van Voka. Maar ik kende Geert en Hilde goed, nog van mijn tijd bij iMinds (nu imec, red.). Ik zag hoe Voka evolueerde van een traditionele netwerkorganisatie naar een motor in het Gentse ecosysteem. Dat heeft me wel aan het denken gezet om het te overwegen.”

Wat gaf dan de doorslag?

Wim: “We leven in boeiende tijden met een technologische transformatie die aan de gang is in een uitdagende geopolitieke context. Die tendensen wilde ik beleven vanop de eerste rij, dus niet meer aan de zijlijn blijven staan. Met een organisatie als Voka kan je immers wegen op het beleid. Als bedrijfsleider ben je vooral bezig met je eigen activiteiten. Het gaat trouwens enkel niet langer meer om economische vraagstukken, ook onze democratie staat onder druk. Daarnaast denk ik dat we op technologisch vlak op een keerpunt zitten. Met (bio)tech en North Sea Port, om er maar twee te noemen, beschikken we in Oost-Vlaanderen over enkele fantastische economische clusters. Die clusters moeten mee op die technologische golf om mee te blijven boksen tegen de zwaargewichten van deze wereld.”

Moet Voka Oost-Vlaanderen dan vooral een aanjager van technologie zijn en ligt daar jouw klemtoon als voorzitter?

Wim: “Ik heb het voorzitterschap vooral aanvaard omdat ik sterk geloof in de koers die Voka Oost-Vlaanderen heeft uitgezet. Dat wil ik vooral ondersteunen en daar ligt mijn klemtoon. Je ziet dat Oost-Vlaanderen ten opzichte van andere regio’s daar al een streepje voor heeft. Het is een echte bouwheer van ecosystemen en clusters geworden en daar heb ik steevast in geloofd.”

Je komt in aanraking met alle sectoren in deze functie. Hoe zorg je ervoor dat je van alle markten thuis bent?

Wim: “Er zijn wel elementen die overal terugkeren: talent, innovatie of pakweg regelgeving. Het zijn thema’s waar elk bedrijf aan zou moeten denken. Hoewel dat laatste thema eerder een driver dan een barrière zou moeten zijn. Die regulering is momenteel echt uit de hand gelopen. Er is nood aan gezond verstand en empowerment voor degene die de dossiers behandelt.”

Jef: “Daar kan je met Voka effectief het verschil maken. En dat is ook nodig. Ik herinner me het lijsttrekkersdebat dat we vorig jaar organiseerden met Voka Oost-Vlaanderen. Alle lijsttrekkers waren aanwezig, behalve Mathias De Clercq (Open Vld) die zich liet vervangen door Christophe Peeters, toen nog voorzitter van de gemeenteraad. Wanneer hij zijn rede begon, toonde hij een immense stapel papier die verwees naar de regelgeving voor de bouw in Gent. Filip Watteeuw voelde zich in het nauw gedreven en liet zich verleiden tot de uitspraak: “Er zijn nog niet genoeg regels!”. Daarmee is veel gezegd.”

Wim: “Alles wordt met de dag complexer, maar het is een illusie dat je dat enkel door extra regulering kan controleren. Niet enkel onze overheid, ook Europa is in hetzelfde bedje ziek. We moeten erover waken dat we geen pervers effect creëren daardoor. Regelgeving gaat altijd uit van het worst case scenario, terwijl de meeste mensen van goede wil zijn. Bedrijfsleiders zijn van nature bezig met maatschappelijk verantwoord ondernemen. Dat moet je uitgangspunt zijn om van daaruit de uitzonderingen te regelen. Bovendien moet je ambtenaren meer verantwoordelijkheden geven in plaats van hen ‘gewoon de regels te laten volgen’. In een bedrijf worden toch ook niet alle beslissingen door de leiding genomen?”

Wim, je hebt jaren in de VS gewoond en gewerkt? Welke ondernemerslessen neem je mee van daar? 

Wim: “Het is al even geleden, maar ik was onder de indruk van het ondernemerschap. The sky is the limit is daar echt de mentaliteit. Amerikanen hebben een voluntaristisch kantje. De marktomstandigheden zijn natuurlijk ook anders. Het is er net iets eenvoudiger om een groot bedrijf uit te bouwen dan in België. Maar ik ben ook wel ontgoocheld in het land. Er is een grote kloof tussen arm en rijk, ik mis er sociale cohesie. Het samenhorigheidsgevoel dat er ooit was, is nu ver te zoeken. Polarisatie is in de plaats gekomen en dat heeft natuurlijk veel te maken met het politieke klimaat. Democratie heeft plaats gemaakt voor demagogie. Het nieuws dat buitenlandse studenten niet meer welkom zijn in Harvard zegt genoeg.”

Jef: “Daar schieten ze zich toch geweldig mee in de voet. Het tart alle verbeelding.”

Wim: “Het is meteen ook een opportuniteit voor Europa om samen sterk te staan. In de technologiesector heerste lang het volgende businessmodel: richt hier een bedrijfje op en verkoop het nadien aan Amerikaanse platform vendors omdat België een te kleine markt is. Maar die dynamiek zal nu misschien veranderen.”

(lees verder onder de foto)

De voorzitter van Voka Oost-Vlaanderen vormt samen met co-ceo’s Hilde Schuddinck en Geert Moerman een geoliede tandem of beter, driewieler.

Van de VS terug naar Vlaanderen. Op de West-Vlaming kleeft het DNA van harde werker. Hoe omschrijf je het Oost-Vlaamse DNA eigenlijk?

Jef: “West-Vlaanderen kan je inderdaad makkelijker terugbrengen tot een karakter dat zeer ondernemend is. Het grootste verschil tussen beide provincies heb ik altijd Gent gevonden. Een soortgelijke stad met die vibe heeft West-Vlaanderen niet, waardoor ze allemaal naar hier komen in groten getale, zoals ik (lacht).”

Wim: “Volgens mij heeft de helft van de techsector in Gent West-Vlaamse origine (lacht). Ik vind dat we met North Sea Port ook een sterke troefkaart in handen hebben. Bovendien zijn de historische gronden ook anders. Gent is altijd een industriestad geweest. Een bolwerk van het socialisme ook, terwijl West-Vlaanderen het rurale karakter omboog naar een echte ondernemersregio. In Gent is de universiteit dan weer een voedingsbodem voor vele clusters. Die combinatie heeft geleid tot een kennisecosysteem en dat is behoorlijk uniek.”

Hoe groot is de rol van Voka in dat ecosysteem?

Wim: “Die rol is niet te onderschatten. Voka voedt dat ecosysteem waardoor het zichzelf in stand houdt. De goesting om te ondernemen is intussen een rolmodel geworden. Ik hoorde onlangs van iemand uit Roeselare dat ze je daar al bijna scheef bekijken als je nog géén zelfstandige bent. Hier is het rolmodel bij studenten meer en meer om een succesvolle softwareondernemer te worden.”

Voka Oost-Vlaanderen is ook bezig met een grote strategische oefening voor de regio in de aanloop naar 2050. Die wordt dit najaar in de markt gezet. Kan zo'n visie effectief zaken in gang zetten?

Jef: “Dat heeft te maken met zogenaamde kapstokken. Je moet je boodschap kunnen ophangen aan iets en het op een duidelijke manier verkocht krijgen aan al je stakeholders, inclusief politiek en beleidsmakers. Wij hebben nu gekozen voor een termijn van 25 jaar. Andere regio’s gaan voor 5 of 10 jaar. Die duur is op zich van ondergeschikt belang, maar het kader dat je schept wel.”

Wim: “Volledig mee akkoord. En we moeten ook vermijden dat technologie daarin een doelstelling op zich wordt. Technologie is een enabler. Het gaat om productiviteit en daar zijn investeringen voor nodig. Veel van die investeringen draaien rond technologie, maar ook ruimte om te ondernemen en aantrekken van talent zijn cruciale factoren. Dat vereist op zijn beurt een aangename en sociale leefomgeving. Je hebt dus een plan nodig om daar als regio in te accelereren.”

Jef: “De voornaamste doestelling van Voka daarin is om dat ondernemerschap te faciliteren. Ik ben nu 6 jaar actief als voorzitter en ik kan je met de hand op het hart zeggen: we maken wel degelijk impact als organisatie. Hoe vaak gebeurt het niet dat politici en partijen terugvallen op boodschappen van Voka? Het is onwaarschijnlijk en tot op een zekere hoogte zelfs verontrustend dat men zich zo afhankelijk maakt. Dat men soms naar Voka belt om in bepaalde regeringsonderhandelingen iets zinnigs te kunnen zeggen, is letterlijk al gebeurd. En net daarom heb je die grote lijnen en structuren nodig.”

Tot slot, hoe hard blijf je betrokken bij Voka, Jef? En kan je Wim nog een ultieme tip meegeven?

Jef: “Ik blijf zeker actief in het Voka-netwerk, maar iets meer vanop afstand. Ik wil geen schoonmoeder zijn (lacht). Eén tip die ik Wim kan geven is: blijf de lange termijn voor ogen houden. En blijf de waarde en de kracht van de organisatie behouden. Als er ergens een wiel wordt afgereden, dan is het daar wel. Zodra je geen goed leiderschap meer hebt, stort je een paar jaar nadien de dieperik in. Alles staat of valt met mensen.”