Wereldwijd lijden zo’n 55 miljoen mensen aan dementie. Alzheimer is de bekendste en meest voorkomende vorm. De hersenziekte is vandaag nog altijd moeilijk – en vaak te laat – vast te stellen. Nochtans ontwikkelde Fujirebio Europe in Gent reeds een revolutionaire bloedtest die de eerste aanwijzingen toont nog voor de eerste symptomen. "Op basis van nieuwe biomerkers proberen we hetzelfde voor Parkinson of MS. Maar waar we echt in differentiëren? Farmabedrijven van a tot z met technologie en kennis begeleiden om sneller hun product op de markt te brengen”, aldus ceo Christiaan De Wilde.
Coo Kurt Troch en ceo Christiaan De Wilde van het Gentse Fujirebio waar een bloedtest, die de aanwezigheid van Alzheimer toont nog voor er symptomen zijn, in amper drie jaar van nul ontwikkeld én geproduceerd werd.
Tekst Laurens Fagard – foto Nathalie Dolmans & Wannes Nimmegeers
Tot voor kort was een alzheimerdiagnose vooral een oefening in wachten, met veel onzekerheid. Pas bij duidelijke symptomen en na een zware ruggenprik of PET-scan kwam er uitsluitsel. “Maar dan ben je vaak al veel te laat”, zegt Kurt Troch, coo bij Fujirebio Europe. “Het echte verschil maak je wanneer je de ziekte in een vroeg stadium ontdekt, zodat therapieën nog iets kunnen betekenen.”
Dat uitgangspunt leidde tot een test die werkt op basis van de biomerker G pTau 217, een eiwit dat via bloeddetectie wijst op de aanwezigheid van Alzheimer. De ziekte ontwikkelt zich al 10 tot 20 jaar voor de eerste symptomen optreden. “Deze bloedtest toont aanwijzingen nog voor er symptomen zijn. Begin 2025 kregen we als eerste wereldwijd een goedkeuring van de FDA (Food and Drug Administration) in de Verenigde Staten. “Dat we dat vanuit Gent realiseren, is toch wel historisch”, zegt Christiaan De Wilde, ceo bij Fujirebio Europe. “Niet alleen wetenschappelijk, maar ook maatschappelijk. We maken een sprong naar toegankelijke, grootschalige diagnostiek voor complexe, neurologische aandoeningen.”
De bloedtest werd in amper drie jaar van nul ontwikkeld én geproduceerd in een nieuwe productielijn op het Technologiepark in Zwijnaarde. “Dat tempo is ongezien in onze sector”, zegt Kurt. “Maar in Vlaanderen hebben we de juiste mix van expertise en samenwerking én een cultuur die denkt in oplossingen. In andere landen zou dat veel trager zijn gegaan.”
Geheim ingrediënt
De ambitie van Fujirebio Europe gaat verder dan deze ene test. “De doorbraak bij onze bloedtest voor Alzheimer is het bewijs dat we blijven vasthouden aan onze strategie”, aldus Christiaan. “We kunnen immers grote spelers niet kopiëren, maar we willen een eigen model waarin we testontwikkeling combineren met productie en internationale samenwerking met farmabedrijven. Onze missie is dat we het geheime ingrediënt van de diagnostische wereld zijn. Zoals Intel voor computers. Je ziet ons misschien niet, maar onze technologie maakt het verschil.”
Die aanpak verloopt volgens het CDMO-model (Contract Development and Manufacturing Organisation). “Wij ontwikkelen testen, produceren ze, begeleiden het regelgevende traject en stellen onze technologie open voor andere platformen”, legt Kurt uit. “We zorgen ervoor dat onze biomerkers op meerdere toestellen kunnen draaien. Dat opent deuren voor samenwerkingen met farmabedrijven en andere spelers.”
Die strategische keuze vergt ook keuzes. Toen enkele jaren geleden Europa de regels aanscherpte en bedrijven dwong tot een herregistratie van hun testen in het kader van de IVDR (In Vitro Diagnostics Regulation), pivoteerde Fujirebio. “Focus before coverage. We beperken ons nu tot een 5-tal biomerkers waar we het verschil in kunnen maken.”
Geen pralines maar brains
Gent blijkt de geschikte voedingsbodem voor die strategie. Het bedrijf groeide ooit uit Innogenetics, pionier in biotechnologie, en bleef na de overname door het Japanse Fujirebio stevig verankerd in Vlaanderen door de specifieke cultuur. “We hebben hier geen olie of gas”, zegt Christiaan. “Maar wat we wél hebben, is een ecosysteem van topwetenschappers, sterke universiteiten, incubatoren en productiepartners. Die combinatie is goud waard.”
Dat bewijst ook de overname van ADx NeuroSciences. “Toen we in het Innogenetics-tijdperk mensen moesten laten gaan, zijn er drie medewerkers een eigen bedrijf begonnen. Tien jaar later hebben we ADx terug in huis gehaald voor 40 miljoen euro. Vandaag zijn hun antilichamen en expertise mee de ruggengraat van onze bloedtesten. Het is een schitterend voorbeeld van hoe lokale innovatie opnieuw in het moederbedrijf geïntegreerd raakt en wereldwijd impact genereert.”
“Op zulke voorbeelden mogen we trots zijn. Vlamingen mogen dan wel gekend zijn om pralines of bier, maar onze echte skills blijven nog te vaak onderbelicht. We zijn geen tafelspringers, maar doen ondertussen altijd voort. En die oplossingsgerichtheid heeft ons al ver gebracht. Noem het zelfs gerust de kunde van het omdenken. Die flexibiliteit siert ons. Maar dan moeten we wel blijven investeren om voorop te kunnen lopen. Dat zetten we zelf ook in de praktijk om. Jaarlijks investeren we zo’n 12 procent van onze omzet in onderzoek en ontwikkeling. In vergelijking met de benchmark die op 7 à 8 procent ligt, kan je dat dus behoorlijk veel noemen.”
Onze missie is dat we het geheime ingrediënt van de diagnostische wereld zijn. Zoals Intel voor computers. Je ziet ons misschien niet, maar onze technologie maakt het verschil”
Ceo Christiaan De Wilde
De patiënt wacht
De bloedtest voor Alzheimer is nog maar het begin. Nieuwe diagnostische testen voor Parkinson, MS en zelfs depressie staan in de pijplijn. “We willen zoveel mogelijk aandoeningen via bloed detecteerbaar maken”, zegt Kurt. “Het grote voordeel is dat je zo sneller, goedkoper en grootschaliger mensen kunt screenen. Op dit ogenblik worden onze testen gebruikt door onze farmapartners voor hun klinische studies. Maar op het moment dat er medicatie of therapieën voorhanden zijn, hebben wij ons huiswerk al gemaakt. Voor Alzheimer is er al medicatie die de ziekte tot 30 procent kan vertragen.”
“Wijlen Paul Janssen van Janssen Pharmaceutica vatte het ooit zeer gevat samen op een lezing. Hij zei: ‘de patiënt wacht’. Dat is onze bestaansreden”, aldus Christiaan. “Maar een test is pas nuttig als hij betaalbaar en beschikbaar is. Dat maakt het ook zo moeilijk in onze sector. Vooruitplannen is een dagelijks thema hier. Wij proberen 3 tot 5 maanden vooruit te denken. Want plots krijg je dan de vraag om tot productie over te gaan en dan moet je planning volledig herzien worden”, vult Kurt aan.
(lees verder onder de foto)
Accuraat werken in een omgeving met zeer sterke kwaliteitsvereisten is een van de uitdagingen in het opleidingstraject van productieoperatoren.
“En dan moet het ook nog eens ingebed zijn in een zorgsysteem. Dan moet hoe dan ook ons gezondheidszorgbudget radicaal anders”, waarmee Christiaan een lans breekt voor een preventief beleid. “Op dit moment gaat er 7% naar diagnostica terwijl het 80% van de gezondheidszorg beïnvloedt. De helft van het budget gaat naar geneesmiddelen waarvan de helft geen aantoonbaar effect heeft. Dat is overconsumptie. De medicatie voor Alzheimer die tot 30% afremt, kost dan weer tienduizenden euro’s. Alles begint nochtans bij een correcte diagnose.”
Zodra bloedtesten universeel beschikbaar zouden zijn voor allerlei neurologische aandoeningen, komen ook ethische dilemma’s naar boven. “Sommige mensen weten het misschien liever niet”, zegt Christiaan. “Maar zodra er medicatie is — en die komt er stilaan — verandert dat wellicht wel. Het zal een transitie zijn van coping naar curing.
Ik denk dat het ook voornamelijk cultuurgebonden is. Bovendien versterken de onderzoeksvelden naar diagnose en medicatie ook elkaar. In de jaren 80 was HIV ook een dodelijke ziekte, terwijl ze nu chronisch is. Misschien maken we dat ook nog mee voor kanker. Neurologische aandoeningen die chronisch zijn, dat zal ik niet meer meemaken, denk ik”, lacht Christiaan.
We hebben hier geen olie of gas. Maar wat we wél hebben, is een ecosysteem van topwetenschappers, sterke universiteiten, incubatoren en productiepartners. Die combinatie is goud waard”
Ceo Christiaan De Wilde
Geen overregulering aub
Intussen blijft Fujirebio Europe verder groeien. Vandaag werken er zo’n 240 mensen, en dat aantal stijgt elk jaar. “We zoeken vooral productieoperatoren die snel zelfstandig kunnen werken met complexe toestellen”, aldus Kurt. “Maar wij selecteren vooral op de juiste mentaliteit en stellen alles in het werk om het juiste opleidingstraject te voorzien. Dit vertaalt zich in een heel hoge retentiegraad. We blijven ook nauw samenwerken met universiteiten. Dat ecosysteem moet je in stand houden wil je van Gent de techhoofdstad van Europa maken. Tech Lane is daarvoor ook de perfecte uitvalsbasis met allerlei incubatoren rondom ons heen.”
“Maar als we ook die internationale faam willen aanhouden, moeten we ons soms wat meer spiegelen aan de Verenigde Staten als het gaat over regulering. Het feit dat ons product in de VS is goedgekeurd en in Europa nog niet, zegt genoeg. Beleid is zeker nodig, maar het mag niet overhellen naar overregulering. In het belang van de patiënt. Want die wacht”, concludeert Christiaan.
Fujirebio Europe is gevestigd in het Technologiepark in Zwijnaarde (Tech Lane) met allerlei incubatoren rondom hen heen.
Laat je samen met Voka op de juiste weg zetten naar innovatie
Voka biedt uitgebreide handvaten en begeleiding om succesvol te innoveren, zodat je met vertrouwen aan de toekomst kunt werken.
Neem contact met miel.kurris@voka.be of vind hier meer info
