Onze toekomstige welvaart hangt in steeds grotere mate af van het buitenland en dus is openheid absoluut noodzakelijk – niet enkel voor groei maar ook voor het behouden van het leiderschap inzake internationale uitdagingen.
Het geopolitieke en economische adagium dat de laatste jaren opmars maakt in de EU, is dat van de strategische autonomie, waarbij een evenwicht gezocht tussen de voordelen van economische interdependentie en de toenemende eisen om Europa bloot te stellen aan de risico's die de globale context deze met zich meebrengt.
Toolbox
Dit heeft tot gevolg dat er de laatste jaren ook sterk werd ingezet op defensieve instrumenten – waar voorheen het offensieve (in concreto: het sluiten van zo veel mogelijk vrijhandelsakkoorden) overheerste.
Deze defensieve ‘toolbox’ kan grosso modo in vier categorieën worden verdeeld:
- Het aanpakken van economische verstoringen wanneer Europese ondernemingen geen gelijke toegang hebben bij marktopeningen met andere handelsblokken of wanneer het level playing field wordt geschaad door onjuiste handelspraktijken.
- Verdedigen tegen economische dwang door instrumenten te ontwikkelen waar dwangmaatregelen van derde landen ontmoedigd worden. De Commissie neem zich voor om zichzelf de bevoegdheden te geven om "onmiddellijke, gecoördineerde handels-, investerings- of andere beleidsmaatregelen" te nemen om zo nodig af te schrikken en vergeldingsmaatregelen te nemen.
- Waarden en duurzaamheid koppelen, zie punt hieronder.
- Weerbaarheid van kritieke infrastructuur en bevoorrading. De bescherming van kritieke infrastructuur en toeleveringsketens is de afgelopen jaren steeds belangrijker geworden, een trend die werd gekatalyseerd tijdens de tekorten in de toelevering tijdens de coronacrisis.
Het opstellen van deze defensieve instrumenten heeft zeker zijn waarde: naïviteit in een steeds meer door geopolitiek gedomineerde wereldeconomie, lijkt niet aan de orde. Toch lijkt het dat het ‘autonome’ het steeds meer lijkt te winnen van het ‘open karakter’ van de handelsstrategie. Met als gevolg dat er risico’s kunnen ontstaan op vlak van het instrumentaliseren van handelsbeleid voor andere doeleinden en dat het geen doel op zich meer is.
Dit lijkt ons onverstandig. Ons toekomstige welvaart hangt in steeds grotere mate af van het buitenland en dus is openheid absoluut noodzakelijk – niet enkel voor groei maar ook voor het behouden van het leiderschap inzake internationale uitdagingen.
Hier waakt Voka over
Om die reden engageert Voka zich – met een voldoende portie realisme – om te waken over het ontwerp, het gebruik en een proportionele instrumentalisering van dat defensief beleid, waaronder de volgende initiatieven:
• Buitenlands subsidie-instrument
• Instrument voor internationale aanbestedingen
• Mechanisme tegen dwang
• Investeringszekerheid
• Nationale stimuleringsmaatregelen voor heroriëntering