Begin 2021 stelde de Europese Commissie haar nieuwe handelsstrategie voor, waarin de sterkere link tussen de EU-waarden en duurzaamheid in handel centraal staat.
Sinds het aantreden van de Commissie Von der Leyen in 2019, werd de Green Deal als nieuwe groeistrategie naar voor geschoven en vormt de implementatie van dit kader (bijvoorbeeld via de fit for 55-voorstellen) één van de hoofdprioriteiten voor de Europese Unie van de komende jaren. Het prioritaire karakter van deze uitdaging staat buiten kijf, een uitdaging waar ook de industrie en de economie klaar staat om de nodige inspanningen te leveren.
Ook op het vlak van internationale handel worden hier meerdere stappen in gezet, hieronder wordt op de twee belangrijkste zaken ingegaan.
1. Handelsstrategie
Begin 2021 stelde de Europese Commissie haar nieuwe handelsstrategie voor, waarin de sterkere link tussen de EU-waarden en duurzaamheid in handel centraal staat. De duurzaamheidshoofdstukken in handelsakkoorden zijn de laatste jaren flink uitgebreid en vormen een sterke hefboom om ook onze internationale partners actief te stimuleren op hun milieu – en arbeidsnormen op te trekken. Dit komt zowel de internationale groei en welvaart als het klimaat goed en is dus een win-win voor alle betrokken partijen.
Toch willen we hier ook enkele nuances in het debat brengen waar voornamelijk een lans voor balans wordt gebroken.
- Een eerste nuance gaat over het opleggen van Europese duurzaamheidseisen aan handelspartners. Dit klinkt op zich logisch en makkelijk toepasbaar, maar het gevaar bestaat erin dat dit ook aanleiding kan geven tot verkapte handelsbelemmering die andere ondernemingen kunnen schaden. Om die reden moet dit op een fijnmazige gebeuren, waarbij proportionaliteit voorkeur krijgt op het arbitrair toepassen van dergelijke ‘spiegelclausules’.
- Ten tweede moet ook het draagvlak tussen het opleggen van standaarden en het sluiten van akkoorden in de gaten worden gehouden. Heel veel akkoorden zitten nu in de pijplijn, maar kunnen niet worden afgesloten door disputen over bv. de duurzaamheidshoofdstukken. Op die manier verliezen we twee maal. We plukken de vruchten niet van intensere handel, maar daarnaast krijgen andere handelsblokken wel voet aan grond – waarvan het allesbehalve zeker is dat de standaarden dan hoger zullen liggen.
2. Duurzaamheidsrapportering en due diligence
Op 23 februari 2022 publiceerde de Europese Commissie een voorstel voor een richtlijn betreffende de zorgplicht inzake duurzaamheid voor ondernemingen, die voorziet in zorgplichtrichtlijnen voor zowel milieu- als mensenrechtenkwesties in de hele wereldwijde waardeketens.
Als de voorgestelde richtlijn ten uitvoer wordt gelegd, zal de verantwoordingsplicht van bedrijven verder worden uitgebreid tot buiten hun eigen activiteiten. Principieel is Voka hier zeker voorstander van, maar toch lijken de objectieven van de richtlijn (gelijk speelveld zowel Europees als internationaal) niet gehaald te worden.
Daarnaast wordt dit voorstel gelanceerd met een rist andere duurzaamheidsrapporteringsverplichtingen die niet altijd even coherent en gecoördineerd verschijnen. Zo wordt het voor ondernemingen moeilijk om door de bomen het bos te zien.
