Van 6 tot 10 oktober 2025 trok de Voka Health Community met 53 ondernemers, zorgprofessionals en onderzoekers naar Stockholm om te leren wat écht werkt in een zorgsysteem dat digitale innovatie, mensgerichtheid en samenwerking verankert. De Zweedse aanpak bewijst dat dit leidt tot efficiëntere processen, meer tevreden patiënten en zorgverleners en een wendbaardere sector. De vraag die blijft hangen: wat betekent dit voor Vlaanderen?
1. Digitale transformatie als cultuur
In Zweden is digitalisering geen tijdelijk initiatief of strategisch accent, maar een vanzelfsprekend onderdeel van het zorgsysteem. Dat bleek onder meer bij Google en de Swedish E-Health Authority, waar we hoorden hoe het land zich voorbereidt op de European Health Data Space (EHDS).
Wat maakt hun aanpak uniek?
- Digitalisering is ingebed in beleid, financiering en opleiding.
- Standaarden voor interoperabiliteit zijn duidelijk en breed gedragen.
- Innovatie vertrekt niet van technologie, maar van noden in het werkveld.
Wat zijn de voordelen?
Deze cultuur zorgt ervoor dat digitale toepassingen niet stilvallen in pilootprojecten, maar breed worden uitgerold. Het resultaat is een zorgsysteem dat sneller schakelt, minder versnipperd werkt en de patiënt centraal houdt, ook in digitale processen.
Wat betekent dit voor Vlaanderen?
Hoewel Vlaanderen investeert in digitale infrastructuur, blijft de implementatie fragmentarisch. Innovatie wordt te vaak gestuurd van bovenaf, zonder voldoende betrokkenheid van zorgverleners of patiënten. Willen we vooruit, dan moet digitalisering evolueren van ‘beleidsthema’ naar werkcultuur. Dat vergt leiderschap, opleiding en vertrouwen.
In Zweden is geïntegreerde zorg geen concept op papier, maar een realiteit die elke dag wordt geleefd.
2. Gezondheidsdata als hefboom voor betere en snellere zorg
Zweeds zorgbeleid vertrekt vanuit het principe dat gegevens pas waardevol zijn als ze gedeeld en toegepast worden. Tijdens bezoeken aan IQVIA, Karolinska en Cambio werd duidelijk hoe cruciaal 'data fluidity' is: de vlotte, veilige en zinvolle doorstroming van informatie over zorgniveaus heen.
Wat maakt hun aanpak uniek?
- Data wordt centraal beheerd, maar decentraal toegepast.
- AI ondersteunt klinische besluitvorming, zonder het medisch oordeel te ondergraven.
- Secundair datagebruik, zoals digitale tweelingen, voedt onderzoek en innovatie.
Wat zijn de voordelen?
Zorgprofessionals hebben sneller toegang tot relevante informatie, kunnen beter samenwerken en ervaren minder administratieve last. Voor patiënten leidt dit tot snellere diagnosestelling, gepersonaliseerde zorg en betere opvolging.
Wat betekent dit voor Vlaanderen?
Onze zorgsector beschikt over rijke databronnen, maar kampt met fragmentatie en beperkte uitwisseling. De bouwstenen zijn er – denk aan het Health Data Agency en de initiatieven rond EHDS – maar het systeem mist nog regie, maturiteit en gedeeld eigenaarschap. Vlaanderen moet dringend werk maken van een echte datastrategie waarin vertrouwen, transparantie en gedeelde verantwoordelijkheid centraal staan.
3. Technologie in dienst van zorgverleners en patiënten
Technologie maakt in Zweden integraal deel uit van het zorgproces, maar zonder de menselijke dimensie uit het oog te verliezen. In Karolinska zagen we AI-toepassingen die radiologen ondersteunen, VR voor medische training, en digitale zorgpaden die de patiënt echt centraal stellen.
Wat maakt hun aanpak uniek?
- Technologie is geen einddoel, maar een middel tot betere zorgervaring.
- Innovatie wordt ontwikkeld mét, niet naast zorgprofessionals.
- Adoptie wordt ondersteund door gebruiksgemak én praktijkgerichte opleiding.
Wat zijn de voordelen?
Zorgverleners ervaren meer autonomie en werkplezier, en kunnen hun tijd efficiënter besteden. Patiënten krijgen sneller hulp, betere begeleiding en een ervaring die afgestemd is op hun noden.
Wat betekent dit voor Vlaanderen?
Bij ons blijven technologische toepassingen te vaak steken in pilootprojecten. Het ontbreekt aan schaal, gebruiksvriendelijkheid en opleiding. Willen we echt impact, dan moeten technologiebedrijven en zorginstellingen nauwer samenwerken, met zorgverleners als actieve partners in ontwerp, implementatie en evaluatie.
Technologie vervangt de zorgverlener niet, ze versterkt hem.
4. Geïntegreerde zorg
Wat in Vlaanderen vaak een beleidsambitie blijft, is in Zweden dagelijkse realiteit. Tijdens bezoeken aan Sweco, het Gränby-project in Uppsala, en het Esther Model uit Jönköping, zagen we hoe zorg werkelijk rond de patiënt wordt georganiseerd.
Wat maakt hun aanpak uniek?
- Zorg wordt over disciplines heen georganiseerd, met gedeelde doelen.
- Digitale platformen zoals Kry verlagen de toegang tot eerstelijnszorg.
- Infrastructuur en processen zijn ontworpen om samenwerking te faciliteren.
Wat zijn de voordelen?
Zorgtrajecten zijn minder versnipperd, beslissingen worden sneller genomen en patiënten voelen zich beter omkaderd. Bovendien ontstaat er meer ruimte voor preventie en vroegtijdige interventie.
Wat betekent dit voor Vlaanderen?
We boeken vooruitgang, maar te traag. Zorglijnen blijven vaak gescheiden door financiering, bevoegdheden of cultuurverschillen. Zweden toont dat geïntegreerde zorg mogelijk is als de beleidsambitie ook vertaald wordt naar structuur, infrastructuur en incentives.
We keren terug met een rugzak vol inspiratie, maar vooral met de ambitie om samen te bouwen aan een zorg die mensgericht, datagedreven en toekomstbestendig is.
Conclusie: het zorgsysteem van morgen vraagt visie, vertrouwen en verbinding
De studiereis naar Stockholm heeft ons meer gebracht dan inspiratie. Ze liet zien dat het wél mogelijk is om zorg toekomstbestendig te organiseren zonder in te boeten aan menselijkheid, kwaliteit of werkplezier.
Zweden bewijst dat het anders kan: door digitale toepassingen te integreren in de dagelijkse praktijk, door gegevens vlot en veilig te laten stromen tussen actoren, en door samenwerking niet als uitdaging maar als uitgangspunt te beschouwen. Technologie wordt er niet als doel op zich ingezet, maar als versterking van de zorgverlener én de patiënt.
Die inzichten zijn voor Vlaanderen bijzonder relevant. Niet omdat we achterlopen qua kennis of ambitie, maar omdat we te vaak blijven steken in tijdelijke projecten en versnipperde initiatieven. De fundamenten zijn er: een sterk zorgnetwerk, kwalitatieve opleidingen, toonaangevende innovaties en een overheid die richting wil geven. Wat nog ontbreekt, is de keuze om die elementen duurzaam met elkaar te verbinden.
Dat vraagt concrete actie op meerdere niveaus:
- Overheden moeten barrières voor datadeling en samenwerking actief wegnemen en investeren in een digitale infrastructuur die echt werkt op het terrein.
- Zorgorganisaties moeten technologie niet zien als iets bijkomstigs, maar als een structureel onderdeel van hun werking – met ruimte voor opleiding, draagvlak en langetermijndenken.
- Ondernemers en kennisinstellingen moeten nog nauwer samenwerken met zorgprofessionals om oplossingen te ontwikkelen die gebruiksvriendelijk, schaalbaar én gedragen zijn.
- Tot slot moet de patiënt vanaf het begin mee aan tafel zitten. Niet als passieve eindgebruiker, maar als actieve partner in de ontwikkeling van zorg.
