Chronische aandoeningen zoals hart- en vaatziekten, kanker, diabetes en longaandoeningen zijn verantwoordelijk voor 90% van de overlijdens en 85% van de jaren in minder goede gezondheid. Toch investeert Vlaanderen amper 85 miljoen euro in preventie – nauwelijks 0,5% van het gezondheidsbudget, terwijl de WHO 5% als richtlijn naar voren schuift. In een nieuw advies pleiten de sociale partners van de SERV daarom voor een sterker preventiebeleid. Voka Health Community onderschrijft dit en vraagt om meer wetenschappelijke onderbouw, innovatie en een duurzaam businessmodel om preventie écht te laten renderen.
Wetenschappelijke basis als fundament
Preventie werkt enkel als ze gestoeld is op solide wetenschap. Of het nu gaat over screeningsprogramma’s, diagnostiek of vaccinaties: evidence-based methodieken zijn de hoeksteen. Toch blijft Vlaanderen achter. Zo krijgt participeert slechts de helft van de risicogroepen aan de jaarlijkse griepvaccinatie of screeningsprogramma’s, terwijl net daar grote gezondheidswinst mogelijk is. Voka vraagt een structureel beleid waarin preventieve interventies systematisch op effectiviteit worden getoetst en waarin resultaten nauwgezet worden opgevolgd.
Van informeren naar handelen
Vlaanderen beschikt al over sterke methodieken en expertise in preventie, zoals brochures, campagnes en gezondheidsbevorderende projecten. Ze hebben hun nut bewezen, maar het is tijd om de stap naar actie te zetten. Preventie moet niet alleen informeren, maar ook leiden tot gedragsverandering en meetbare gezondheidswinst. Dat betekent: actieve en outreachende strategieën die kwetsbare groepen bereiken, gezondheidsgeletterdheid versterken en drempels verlagen.
Gedeelde verantwoordelijkheid
Preventie is geen opdracht van de overheid alleen. Burgers, zorgprofessionals én zorgondernemingen dragen mee verantwoordelijkheid. In de publieke ruimte, thuis en in zorginstellingen moeten gezonde keuzes de gemakkelijke keuzes worden. Voka pleit voor een beleid waarin iedere actor expliciet verantwoordelijk wordt voor het versterken en behouden van gezondheid.
Datagedreven en innovatief
Een toekomstgericht preventiebeleid is datagedreven. Vlaanderen heeft nood aan heldere gezondheidsdoelstellingen en een robuuste data-infrastructuur die beleid en interventies onderbouwt. Innovatie moet daarbij een sleutelrol spelen: van digitale opvolging via apps en wearables tot nieuwe methoden voor screening en diagnostiek. Innovatie gaat ook over organisatie: preventie slimmer organiseren, processen vereenvoudigen en de regellast verminderen.
Naar een duurzaam businessmodel
Zolang preventie louter als kost geboekt wordt, ontbreekt de prikkel voor burgers, professionals en zorgondernemingen om mee hun schouders te zetten onder preventie. Voka pleit daarom voor een duurzaam businessmodel met financiële incentives: bonussen voor deelname aan screenings of vaccinatie, forfaits voor zorgondernemingen die preventietrajecten aanbieden, of beloningen voor aantoonbaar gezond gedrag. Onderzoek toont dat dergelijke prikkels – zeker bij kwetsbare groepen – effectief zijn en een hefboom kunnen zijn voor gedragsverandering.
Van 85 naar 875 miljoen euro
Vandaag investeert Vlaanderen 85 miljoen euro in preventie. Wil Vlaanderen de WHO-norm van 5% van het gezondheidsbudget halen, dan moet dat bedrag stijgen naar minstens 875 miljoen euro. Dat verschil van bijna 800 miljoen euro is geen kost, maar een investering die zichzelf terugbetaalt. Volgens internationale studies kunnen door betere preventie 80% van de beroertes, hartfalen en diabetes type 2 vermeden worden, en tot 40% van de kankers. De winst is niet alleen gezondheidswinst, maar ook economische meerwaarde: minder ziekte-uitkeringen, hogere arbeidsdeelname en meer gezonde levensjaren.
Conclusie: van vrijblijvendheid naar verantwoordelijkheid
Het SERV-advies over preventie is een belangrijk signaal dat Vlaanderen meer ambitie moet tonen. Voka Health Community ondersteunt dit pleidooi en legt de nadruk op vier hefbomen: wetenschap, verantwoordelijkheid, data en innovatie, en een duurzaam businessmodel. Preventie kan zo uitgroeien tot een strategische keuze die zowel de gezondheid van burgers als de toekomst van onze economie versterkt.
