Activerende sociale zekerheid
De sociale zekerheid als arbeidsmarktinstrument om mensen aan het werk te krijgen en langer aan het werk te houden. In ons Voka Memorandum deden we verschillende voorstellen die intussen zijn gerealiseerd of in uitvoering zijn.
Beperking werkloosheidsuitkeringen in de tijd
Onze weinig degressieve uitkeringen die bovendien onbeperkt in de tijd waren - een anomalie in Europa- veroorzaakten in combinatie met een gebrek aan doortastende regionale controle een fundamentele werkloosheidsval. Een ondermaats arbeidsmarktbeleid was het gevolg.
Om de werkloosheidsverzekering te activeren pleitte ons Voka Memorandum voor een kordaat degressief re-design van de uitkering met meer degressiviteit om na twee jaar resoluut te eindigen. Met de programmawet van 18 juli 2025 wordt deze belangrijke hervorming gerealiseerd en vanaf 2026 geïmplementeerd.
Versterkte terugkeer naar werk van langdurig zieken
Met 500.000 mensen kent België het tweede hoogste aantal arbeidsongeschikten in heel Europa, dat zijn werknemers die meer dan een jaar thuis zitten wegens ziekte. De kostprijs voor de samenleving is 12 miljard euro per jaar. Dit hoge aantal vormt niet alleen een uitdaging voor de sociale zekerheid maar ook voor de werkzaamheidsgraad.
Voka roept op om het systeem rond ziekte-uitval te resetten en op een andere leest te schoeien, met de arbeidsarts als centrale figuur. De focus moet worden verlegd van passieve inkomensbescherming naar actieve arbeidsparticipatie. Bekommernis daarbij is snelheid. De huidige procedure is te traag. Andere bekommernis is meer prikkels. De procedure is uiteindelijk te vrijblijvend, te veel gebaseerd op vrijwilligheid. Naast de begeleiding van (de instroom van) nieuwe zieken drong Voka tevens aan op een ‘sluitende aanpak’ voor wie (al) langer ziek is door systematisch de hele groep te screenen.
De regering werkt in die zin in 2025 aan een alomvattend plan. Daarbij wil de regering ook de werkgevers responsabiliseren. Voka vindt het belangrijk dat geen platte kostenverhoging voor de ondernemingen mag zijn en dat effectief ook alle andere betrokkenen (artsen, mutualiteiten, werknemers, bemiddelingsdiensten) voor hun verantwoordelijkheid worden geplaatst.
Pensioenen: band met werk versterken
Met intussen de zestig miljard euro voorbij vormen de pensioenuitgaven de grootste uitgavenpost van onze sociale zekerheid. De budgettaire uitdaging ten gevolge de explosie van de vergrijzingsfactuur is genoegzaam bekend. Voor de duurzaamheid van ons wettelijk pensioenstelsel rekent men sterk op het opkrikken van de werkzaamheidsgraad van de bevolking. Voka is van oordeel dat het pensioenstelsel zelf hieraan ook kan bijdragen. Ons pensioenstelsel zal activerend zijn of niet zijn. Het Voka Memorandum formuleerde een aantal bouwstenen. Een eerste bouwsteen is de aanpak van de al te ruime gelijkstelling – om en bij een derde – van niet-gewerkte periodes die meetellen voor de pensioenvorming. Deze gelijkstellingen moeten serieus worden teruggedrongen met als activerend oogmerk mensen duidelijk voor hun verantwoordelijkheid te plaatsen. Vervroegd op pensioen gaan verdient geen bonus. Integendeel. Wie voortijdig met pensioen gaat draagt minder lang bij en trekt eerder pensioen, wat in een lager pensioenbedrag moet worden gereflecteerd. Fair is fair. Een malus in de vorm van een lager pensioenbedrag brengt vroeger stoppen in rekening.
In pensioenhervorming die najaar 2025 voorligt op de regeringstafel worden de gelijkgestelde periodes aangepakt en tevens een malus bij vroeger stoppen ingevoerd. Wie echt langer werkt krijgt een bonus. Dit zijn belangrijke stappen in de goede richting.
