Wie zijn vermogen wil veiligstellen voor erfbelasting kan een schenking overwegen aan de volgende generatie. Via een private stichting kan men bovendien nog controle behouden over dit vermogen. Recent kwam de Belgische Private Stichting in de pers onder vuur te liggen, omdat het volgens sommigen zou leiden tot het ontlopen van erfbelasting. Als eenvoudiger alternatief kan gebruik gemaakt worden van de maatschap.
Maatschap
De maatschap is een samenwerkingsverband waarin men een familiaal vermogen samenbrengt, de ouders/de initiatiefnemers aanduidt als zaakvoerder(s) en waarbij afspraken gemaakt worden met betrekking tot de besluitvorming en winstverdeling. Er zijn weinig publicatieen registratieverplichtingen. Enkel de naam en het adres van de maatschap zijn gekend (via het KBO-register) en de achterliggende begunstigden (via het UBO-register). De financiële gegevens van de maatschap blijven discreet ten opzichte van nieuwsgierige burgers. Deze relatieve discretie wordt toegejuicht gezien men de maatschap aanwendt om doorgaans grotere vermogens te beheren. Bewijsmatig maken we wel degelijk statuten op die op maat van het gezin/de initiatiefnemer de spelregels vastleggen. Die oprichting gebeurt meestal onderhands, dus zonder tussenkomst van een notaris.
Besparing erfbelasting
De maatschap op zich is enkel een vehikel van controlebehoud voor de pater familias. Het element van successieplanning bereiken we door de maatschap te combineren met een schenking. Dankzij een correct uitgevoerde schenking vermijdt men de erfbelasting op het geschonken vermogen. Enkel de eigen inbreng van de ouders blijft onderhevig aan erfbelasting, maar dit is doorgaans slechts een kleiner deel van het maatschapsvermogen.
Statuten
Het ingebrachte vermogen vormt een onverdeeldheid die toebehoort aan de verschillende ‘maten’ in verhouding tot hun inbreng. De inbreng zelf is onbelast zolang we spreken over roerend vermogen (aandelen, effectenportefeuilles, kunst,..). Zolang de maatschap het familiaal vermogen als een goede huisvader beheert is er geen wijziging op fiscaal vlak. Fiscaal gezien is het alsof de deelgenoten nog steeds eigenaar zijn van het vermogen. Intresten of dividenden ondergaan de gebruikelijke roerende voorheffing; er is geen vennootschapsbelasting verschuldigd. Belastingontwijking kan hier dus nooit een issue zijn, want er wordt geen enkele taxatie vermeden door het gebruik van de maatschap.
Basisregels
Wel zijn er 3 basisregels terug te vinden als de maatschap voor successieplanning wordt aangewend.
- Hoe lang blijft men samen? Ons Burgerlijk Wetboek voorziet dat niemand tegen zijn wil verplicht kan worden om voor onbepaalde tijd in een onverdeeldheid te blijven. Gezien het net de bedoeling is om het vermogen tijdelijk samen te houden, is het van belang dat de statuten een duurtijd bepalen. Men kan dit vrij kiezen maar meestal stipuleert men een looptijd van 10 tot 20 jaar.
- Wie is de kapitein op het schip? Iedere deelgenoot heeft medezeggenschap over het vermogen. In het kader van een familiale regeling wensen de ouders vaak het laatste woord over het familievermogen. Daarom worden ze in de statuten aangeduid als zaakvoerder. Bovendien kan een opvolgend zaakvoerder aangeduid worden, indien de ouders zelf niet meer in staat zouden zijn die rol te vervullen.
- Hoe neemt men beslissingen? De statuten van de maatschap kunnen het besluitvormingsproces volledig vrij regelen; ze stipuleren vaak dat elke vennoot één stem heeft. Met andere woorden, onafhankelijk van het percentage dat elke aandeelhouder van de maatschap bezit. Op die manier behouden de ouders, als minderheidsaandeelhouder, evenveel stemrecht als de kinderen die ten gevolge van de schenking het grootste deel van de maatschap bezitten.
Toepassing
De maatschap is ideaal voor successieplanning met roerende goederen zoals effectenportefeuilles of kunst. De maatschap wordt eveneens aangewend om de overdracht van familiebedrijven mogelijk te maken en de continuïteit te verzekeren, zónder dat de ouders de zeggenschap in het familiebedrijf verliezen. Het belangrijkste aspect van fiscale optimalisatie blijft de (voorafgaandelijke) schenking aan de volgende generatie. In elk geval is een maatschap mogelijks een eenvoudiger alternatief voor de stichting, die momenteel wat negatieve pers krijgt. Ga te rade bij een ervaren vermogensplanner om samen met u de mogelijkheden en toegevoegde waarde af te wegen.
Vincent Lambrecht, Director Estate Planning CapitalatWork NV
