Ondernemers & Co: Belexa Advocaten - Vernieuwing van het Belgische Zekerhedenrecht

Voorlopig moeten we het dus doen met een voorstel van Titel 1, waarin wordt toegespitst op de persoonlijke zekerheden. Dit zijn verbintenissen van een derde om aan een schuldeiser de betaling te waarborgen van een verbintenis van de hoofdschuldenaar tegenover de schuldeiser. Zakelijke zekerheden zoals pand, hypotheek of eigendomsvoorbehoud komen pas aan bod in de latere titels van Boek 9.

Het voorstel wil de oude regeling vervangen inzake persoonlijke zekerheden meteen moderner en duidelijker kader. Zo viel het ons op dat we in het aangenomen wetsvoorstel enkele definities mochten terugvinden van bepaalde vormen van persoonlijke zekerheden die voor het eerst worden gecodificeerd, zoals:

• De autonome garantie: een persoonlijke zekerheid die krachtens de termen ervan niet afhankelijk is van de geldigheid, de modaliteiten, de omvang en het voortbestaan van de gewaarborgde verbintenis.
• De hoofdelijkheid tot zekerheid: de gebondenheid t.a.v. een schuldeiser als hoofdelijke medeschuldenaar voor zover de schuld deze medeschuldenaar niet aangaat (bijv. Alice en Bob tekenen samen een hoofdelijke leningsovereenkomst van € 30.000 met de bank, maar alleen Alice krijgt het geld die zij gebruikt voor haar persoonlijke project).
• De patronaatsverklaring: de al dan niet bindende toezegging door een derde dat de hoofdschuldenaar zijn verbintenis zal nakomen.

Andere opmerkelijke wijzigingen die we terugvinden:

• Behoudens bewijs dat er anders werd overeengekomen, wordt elke persoonlijke zekerheid vermoed een borgtocht te zijn;
• De borgtocht voor alle schuldvorderingen krijgt een wettelijke basis. Een ondernemer kan zich dus rechtsgeldig verbinden tot borgstelling voor alle huidige en toekomstige schulden van zijn vennootschap. De wetgever verwacht daarbij wel dat deze voldoende bepaalbaar zijn en een maximaal bedrag vermelden.
• De opzegbaarheid van een borgtocht van onbepaalde duur wordt wettelijk voorzien waarbij ook de opzeggingstermijn wettelijk wordt vastgelegd op 45 dagen (tenzij korter zou zijn overeengekomen).
• De schuldeiser wordt verplicht om tegelijkertijd met de ingebrekestelling van de schuldenaar kennisgeving hiervan te doen aan de borg, al wordt hier in de wet niet meteen een sanctie voorzien zo dit niet wordt nageleefd.
• Op verzoek van de borg moet de schuldeiser deze informeren over het openstaand bedrag van de gewaarborgde verbintenis.
• De borg wordt wettelijk verplicht de hoofdschuldenaar verwittigen wanneer hij van plan is te betalen en moet zich daarbij informeren nopens eventuele excepties en het uitstaande bedrag van de gewaarborgde verbintenis.
• Er wordt wettelijk voorzien in een anticipatief verhaalsrecht, waardoor de borg naargelang bepaalde omstandigheden, reeds vóór betaling aan de schuldeiser verhaal kan nemen ten aanzien van de hoofdschuldenaar.

Verder wordt ook voor persoonlijke zekerheden gesteld door consumenten, nadere bescherming vastgelegd in de wet, zoals:

• Een precontractuele informatieplicht in hoofde van de schuldeiser ten aanzien van de borg inzake de omvang van de gewaarborgde verbintenis, de gevolgen van de borg en de bijzondere risico’s;
• Het opleggen van de vormvereiste (op straffe van nietigheid) waarbij de toestemming van de borg moet blijken uit een afzonderlijk schriftelijk document (dit is los van het hoofdcontract);
• De mogelijkheid tot matiging in geval van een kennelijke wanverhouding (op ogenblik van zekerheidsstelling) tussen de zekerheid enerzijds en het vermogen en inkomsten van de zekerheidssteller anderzijds;
• De jaarlijkse informatieplicht in hoofde van de schuldeiser aan de borg over het uitstaand bedrag (opgepast, de schuldeiser kan aansprakelijk gesteld worden voor schade die zou voortvloeien uit het niet (tijdig) nakomen van deze verplichting;
• De informatieplicht in hoofde van de schuldeiser bij wanbetaling of uitstel van betaling door de hoofdschuldenaar.

Let wel, deze bescherming is niet van toepassing op de situatie dat de hoofdschuldenaar een rechtspersoon betreft en de zekerheidssteller een substantiële invloed kan uitoefenen op de besluitvorming van die rechtspersoon.

Treedt de hoofdschuldeiser op buiten zijn beroepsactiviteit, dan zal een consumentborg slechts beperkt op de bescherming kunnen terugvallen.

Titel 1 van Boek 9 BW treedt in werking op de eerste dag van de zesde maand na publicatie in het Belgisch Staatsblad en is (behoudens andersluidend akkoord tussen partijen) van toepassing op alle persoonlijke zekerheden gesteld na inwerkingtreding.

Mathieu Malfait