Meerdere studies tonen aan dat kleine en middelgrote ondernemingen in Vlaanderen zich bevinden in een nog aanzienlijke achterstand in het digitaliseringsproces. Deze digitale kloof tussen grote en kleine ondernemingen bedreigt niet alleen hun concurrentievermogen, maar heeft ook gevolgen voor de Vlaamse economie als geheel. In een tijd waarin digitale technologie de sleutel is tot groei en concurrentievoordeel, is het essentieel om deze kloof te dichten.
Kloofanalyse en bedreigingen
Onderzoek wijst uit dat grotere ondernemingen (> 250 medewerkers) aanzienlijk geavanceerder zijn in het toepassen van digitale technologieën dan hun kleinere tegenhangers (<50 medewerkers). Bijvoorbeeld, het gebruik van big data en de implementatie van standaard softwarepakketten zoals ERP en CRM zijn veel frequenter te vinden bij grote ondernemingen. Op het gebied van de implementatie van kunstmatige intelligentie (AI) zijn er ook aanzienlijke verschillen, zoals blijkt uit gegevens van de meest recente AI-barometer (2022). Ongeveer 40% van de ondernemingen met meer dan 250 medewerkers maakt gebruik van machine learning-technologie, terwijl dit percentage bij ondernemingen met minder dan 50 medewerkers rond de 8% schommelt.
Deze digitale kloof vormt niet alleen een bedreiging voor de concurrentiekracht, maar ook voor het welzijn van de samenleving, de werkgelegenheid en de internationale positie van Vlaanderen. De Voka Digitale Quick Scan bevestigt eveneens, op basis van meer dan 2.000 ingevulde scans, significante verschillen in digitale maturiteit tussen grote en kleine kmo’s.
Van uitdaging naar opportuniteit
De digitale kloof tussen grote en kleine Vlaamse bedrijven bedreigt de competitiviteit. Het is dan ook essentieel om deze kloof aan te pakken, omdat het de groei, werkgelegenheid en internationale positie op lange termijn kan beïnvloeden. Gelukkig beschikt Vlaanderen over aanzienlijke digitale expertise en een uitgebreid ecosysteem van onderzoeksinstellingen en kenniscentra. Deze bieden waardevolle kansen, maar er is ook een uitdaging.
Deze organisaties opereren vaak in afzonderlijke silo's en op verschillende maturiteitsniveaus (TRL's). De expertise rond digitalisering is versnipperd en niet transparant voor ondernemingen, vooral voor kleine en middelgrote kmo’s. Een gebrek aan laagdrempelige informatie, ondersteuning en individuele begeleiding draagt bij aan beperkte valorisatie van onderzoeksresultaten, omdat onderzoeksinstellingen onvoldoende verbonden zijn met het ondernemingsweefsel, met name met kmo's. Het is essentieel om deze obstakels te overwinnen om de digitale kloof te dichten.
Voka Digihubs als toegangspoort tot de digitale wereld
In mei 2021 werden de Voka Digihubs gelanceerd als toegankelijke poort en verbindende schakel voor kmo's in hun digitaliseringstraject. In elke Vlaamse provincie werd een breed consortium van kennispartners opgestart, die expertise bieden in digitale technologie en onderzoekinfrastructuur voor ondernemingen. Binnen de Digihubs werd deze expertise overzichtelijk gebundeld en laagdrempelig gepresenteerd aan kmo's die digitaliseringsstappen willen zetten. Voka speelde een sleutelrol in het aantrekken en verbinden van deze kmo’s met de meest relevante kennispartner in het consortium, gebaseerd op specifieke digitale behoeften.
Ondernemingen die actief meededen aan een begeleidingstraject ontvingen aanzienlijke subsidies: 40% van het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO), en 30% van het Fonds Innoveren en Ondernemen, waarmee in totaal 70% van hun totale deelnamekosten zijn gedekt. Belangrijk is te benadrukken dat deze financiële middelen specifiek waren toegewezen om onderzoeks- en testactiviteiten met betrekking tot digitalisering te ondersteunen.
Win-win
De Digihubs creëren een win-win situatie, waarbij ondernemingen zonder digitale expertise testen kunnen uitvoeren en partners kunnen vinden. Tegelijkertijd vergroot het project de connectiviteit tussen kennisinstellingen en ondernemingen, wat leidt tot meer vraag-gedreven onderzoek. Voka fungeert als front office en centraal aanspreekpunt, waarbij de eerder ontwikkelde Digitale Quick Scan wordt ingezet om ondernemingen naar geschikte consortiumpartners te leiden. Doorverwijzingen vinden niet alleen plaats naar kennisinstellingen maar ook naar private ondernemingen, waardoor het gehele digitale ecosysteem in Vlaanderen wordt versterkt.
Samenwerkingskloof overbrugt
De Digihubs hebben zich bewezen als cruciale samenwerkingshubs waar ondernemingen, in samenwerking met kennisinstellingen, werken aan praktische digitale uitdagingen. Vooral voor kmo's zonder interne R&D-afdelingen hebben deze hubs een positieve impact gehad. De laagdrempelige labo-omgeving van de Digihubs biedt niet alleen oplossingen voor huidige digitale vraagstukken maar ook mogelijkheden om te experimenteren met digitale technologieën.
In totaal hebben we met Voka Digihub maar liefst 83 diverse projecten succesvol ondersteund, waarbij kmo's en kennisinstellingen in heel Vlaanderen samenwerkten. Dit is opmerkelijk gezien het beperkte verleden van samenwerking op het gebied van digitalisering tussen beide partijen. De Digihubs hebben deze kloof verkleind, wat heeft geresulteerd in uiteenlopende digitaliseringsprojecten, waaronder haalbaarheidsstudies voor open data platforms, onderzoek naar web based 3D-modellen, automatisering van de productieketen dankzij cobots, de optimalisatie van ijskarrenroutes, slimme sensoren om de buitenschil van een gebouw te monitoren, om er een paar te noemen.
Wat brengt de toekomst?
De financiering voor de Digihub liep in 2023 af, maar dat betekent niet dat Voka minder inzet op het ondersteunen en stimuleren van digitaliseringstrajecten bij Vlaamse ondernemingen. Integendeel, naast lopende projecten zoals infosessies, netwerken rond digitalisering, en advies over AI en CS, is Voka recent sterk betrokken bij de European Digital Innovation Hubs (EDIH’s) in Vlaanderen. Met Europese subsidies (50%) voor kmo’s, zijn in verschillende Europese lidstaten one-stop-shops gelanceerd om ondernemingen te ondersteunen bij digitale transformatie.
In Vlaanderen zijn er drie EDIH's, waarbij Voka een actieve rol vervult in zowel EDIH Digitalis (met de nadruk op Industrie 4.0) als Flanders AI EDIH (gericht op AI). Vooral binnen EDIH Digitalis, de huidige hub voor digitale transformatie met focus op diverse Industrie 4.0 technologieën zoals AI, cybersecurity, AR/VR, IoT en digital twins, speelt Voka een prominente rol. De organisatie biedt ondersteuning aan start-ups, scale-ups, kmo's en publieke organisaties in zowel Vlaanderen als Europa. Dit gebeurt opnieuw in samenwerking met verschillende vooraanstaande kennisinstellingen. Vandaag hebben we al een handvol kmo’s kunnen doorverwijzen naar Digitalis. Ontdek meer over onze inspanningen om een digitale toekomst voor ondernemingen te creëren via Voka Digitalis - European Digital Innovation Hub.
Ontdek DIGITALIS
Voka versnelt jouw digitale groei en transformatie! Samen met EDIH DIGITALIS helpen we Vlaamse bedrijven om hun digitale maturiteit te versterken. Wij bieden de juiste kennis en financiering om te innoveren in AI, cybersecurity, AR/VR, IoT, en meer. Laat jouw onderneming excelleren in het digitale tijdperk.
