Te veel bouwprojecten in Brussel stuiten op protest uit angst voor gentrificatie. “Laten we stoppen met gentrificatie als scheldwoord te gebruiken,” zegt René Konings, directeur van Voka Metropolitan.
Wie de lijdensweg van heel wat Brusselse bouw- en renovatieprojecten volgt, heeft vast al over gentrificatie horen spreken. Die wordt door zogenaamde stadsbewegingen gretig gebruikt als stopwoord om zowat elk ambitieus vernieuwingsproject in de kiem te smoren. Nieuwe woningen of renovaties van ons bestaande patrimonium zouden volgens hen te veel mikken op middenklasse en zogenaamd armere bewoners de stad uitduwen. Maar terwijl het spookbeeld van gentrificatie luidkeels wordt opgeroepen, zien talloze Brusselaars en ondernemers hun buurten achteruitgaan. Meer nog, de middenklasse verlaat de stad en van gentrificatie is amper sprake.
Als gentrificatie betekent dat een wijk leefbaarder, veiliger, properder en aantrekkelijker wordt, dan is dat iets om toe te juichen. Niet weinig Brusselse buurten kampen met een schrijnend tekort aan kwaliteitsvolle woningen, slecht onderhouden openbare ruimte, criminaliteit en een verouderd gebouwenbestand. Bijna zeventig procent van de woningen dateert van voor 1945. Slechts negen procent haalt een C+-energielabel. De jaarlijkse renovatiegraad schommelt onder één procent. En toch blokkeren die stadsbewegingen keer op keer projecten die net die uitdagingen willen aanpakken.
Een gebouw van drie verdiepingen wordt door hen al als ‘toren’ weggezet. Enige architecturale ambities worden door bepaalde stadsbewegingen bij de start in de kiem gesmoord. Enkel vierkante, met crepi bezette dozen lijken nog door de ideologische zeef te raken. Stadsvernieuwing lijkt verdacht geworden, net als private investeerders. Maar wat is het alternatief? Vastgoedprijzen rijzen de pan uit, er is een nijpend tekort aan aanbod, en de weinige energiezuinige woningen zijn voor de doorsnee-Brusselaar onbetaalbaar geworden. Verzet tegen nieuwe investeringsprogramma’s werkt die negatieve spiraal alleen maar verder in de hand.
Braakliggend terrein
In Brussel lijkt zich een ideologische verheerlijking van stilstand te hebben genesteld. Het protest tegen het Lake Sideproject op de Thurn & Taxis-site is hierbij erg symbolisch. Er is niets ecologisch of sociaals aan het blokkeren van stedelijke verdichting, zeker niet op braakliggend terrein midden in de stad. Willen we echt dat mensen naar de rand worden verdreven om de groene Rand verder te betonneren?
“In Brussel lijkt zich een ideologische verheerlijking van stilstand te hebben genesteld”
René Konings - Directeur Voka Metropolitan
Zijn werkende Brusselaars die belastingen betalen, plots niet meer welkom?
Alsof het beter is om in een wijk te blijven wonen waar het openbaar domein verloedert, de woningen energie verspillen en drugsdealers de straat overnemen, dan gewoon te aanvaarden dat er gebouwd wordt voor een gezonde mix van inkomens. Alsof je mensen uit kwetsbare wijken vooruithelpt door hun buurt stil te zetten. Dat is geen solidariteit, dat is immobilisme. En het lost niets op.
Gentrificatie hoeft geen synoniem te zijn voor verdringing – dat wordt het pas als het beleid faalt. Daarom moeten we investeren in de vernieuwing van ons woningbestand, inclusief sociale woningen, én eigenaars aanmoedigen om te renoveren richting klimaatdoelen. Denk aan fiscale maatregelen, lagere registratierechten, uitgebreide klimaatleningen, en sneller toegekende vergunningen.
Geen tijd voor sabotage
Maar vooral: geef ruimte aan wie wil investeren, renoveren, bouwen – zolang de kwaliteit gewaarborgd is. Automatisch verzet tegen elk project leidt niet tot meer betaalbare woningen, maar tot schaarste en torenhoge prijzen. We moeten investeren in een goede mix van sociale woningen, middenklassenwoningen en – ja – ook woningen voor mensen met een hoger inkomen.
Brussel heeft geen nood aan blokkades, maar aan een partnerschap tussen burgers, beleidsmakers en investeerders. Actieve burgers die opkomen voor speelpleintjes, verkeersveiligheid en diversiteit zijn onmisbaar. Maar niet wie de status quo fetisjiseert en elk ontwikkelingsproject saboteert. Want zo maken we de stad onleefbaar voor iedereen.
Laten we stoppen met ‘gentrificatie’ als scheldwoord te gebruiken. Wat Brussel nodig heeft, is een doordacht en ambitieus plan voor vernieuwing. Niet om de stad elitair te maken – maar wel leefbaar. Voor iedereen.
