Innovatie is dé motor van economische vooruitgang en productiviteitsgroei. In een stagnerende arbeidsmarkt is het verhogen van de output per gewerkt uur immers de enige bron van duurzame groei. Innovatie speelt daarin een cruciale schakel.
In Vlaanderen hebben we echter te kampen met een “productiviteitsparadox”: ondanks onze Europese toppositie qua investeringen in onderzoek en ontwikkeling (vooral dankzij sterke private uitgaven), vertaalt dit zich onvoldoende in hogere productiviteitsgroei. Dit toont aan dat O&O en innovatie pas waarde krijgen als ze leiden tot valorisatie, commercialisatie, opschaling en maatschappelijke impact. Vlaanderen moet daarom meer inzetten op het maximaliseren van de link tussen input (O&O) en output (vermarktbare producten en diensten). Dit vraagt om een sterkere wisselwerking tussen ondernemingen en kennisinstellingen, voldoende publieke O&O-investeringen, betere ondersteuning van hogere TRL-activiteiten en een beleid dat disruptieve innovatie stimuleert.
Zes belangrijke prioriteiten richting de overheid
1. Behoud de federale fiscale ondersteuning voor O&O
Dankzij fiscale steunmaatregelen voor onderzoek en ontwikkeling heeft Vlaanderen zich ontwikkeld tot een belangrijk internationaal innovatiecentrum, onder meer in de farmasector. Deze steun versterkt kennisclusters en de verankering van bedrijven in Vlaanderen. Het behoud ervan is cruciaal om het concurrentievoordeel en de internationale positie van Vlaanderen en België te beschermen.
2. Verhoog het aandeel publieke O&O-investeringen tot minstens 1% van het bbp
Om de innovatie in Vlaanderen te versterken, moet de overheid haar investeringen in onderzoek en ontwikkeling opvoeren tot minstens 1% van het bbp. Daarvoor is tegen 2029 een extra structurele investering van 916 miljoen euro nodig. Publieke financiering blijft essentieel om marktfalen te voorkomen en private innovatie te stimuleren.
3. Vereenvoudig de O&O-instrumenten en aanvraagprocedures
VLAIO werkt goed, maar de O&O-regels kunnen eenvoudiger. Vooral het ICON-instrument en het productiviteitscriterium vragen vereenvoudiging. Minder administratie en duidelijkere procedures maken innovatie sneller en toegankelijker.
4. Stimuleer de opschaling van onderzoeksresultaten
FWO, VLAIO en PMV moeten nauwer samenwerken om onderzoeksresultaten sneller te valoriseren. Door gezamenlijke roadmaps en een structurele opvolging kunnen innovaties beter doorgroeien tot industriële toepassingen. Minder versnippering en meer coördinatie verhogen de kans dat onderzoek effectief leidt tot economische impact.
5. Meer de focus op disruptie en radicale doorbraken
Vlaanderen moet meer inzetten op interdisciplinair en risicovol onderzoek met groot vernieuwingspotentieel. Disruptieve projecten, zoals de Einsteintelescoop, leveren niet alleen wetenschappelijke maar ook economische en maatschappelijke meerwaarde op. Door bewust te investeren in zulke trajecten versterkt Vlaanderen zijn internationale concurrentiekracht.
6. Creëer een Vlaams industrieel demonstratiefonds
Vlaanderen heeft een industrieel demonstratiefonds nodig om innovaties sneller op te schalen en marktrijp te maken. Vandaag ontbreken passende financieringsmechanismen, waardoor veelbelovende projecten blijven steken. Een fonds van 250 miljoen euro, naar Europees voorbeeld, kan deze kloof dichten en bedrijven via PMV en LRM helpen doorgroeien tot succesvolle industriële toepassingen.
Contact
Philippe Nys
Expert Economie, Industrie & Innovatie
Full bio of Philippe Nys
Gerelateerde artikels
Maak van België wereldtop in innovatie
Veel verontrustend economisch nieuws de voorbije maanden met faillissementen, herstructureringen en geschrapte investeringen, vooral dan in de energie-intensieve industrie. Ondertussen staat dat thema wel hoog op de beleidsagenda, maar blijft het wachten op concrete maatregelen. Tegen die achtergrond lijkt het geen slecht idee om toch eens stil te staan bij één van de grootste beleidssuccessen van de voorbije decennia in ons land: onze inspanningen op het vlak van onderzoek en ontwikkeling (O&O).
Voka Digihubs: brug slaan tussen ondernemingen en digitale vooruitgang
Meerdere studies tonen aan dat kleine en middelgrote ondernemingen in Vlaanderen zich bevinden in een nog aanzienlijke achterstand in het digitaliseringsproces. Deze digitale kloof tussen grote en kleine ondernemingen bedreigt niet alleen hun concurrentievermogen, maar heeft ook gevolgen voor de Vlaamse economie als geheel. In een tijd waarin digitale technologie de sleutel is tot groei en concurrentievoordeel, is het essentieel om deze kloof te dichten.
