Zoals bekend kunnen vennootschappen die kwalificeren als familiale vennootschap vandaag genieten van bijzonder voordelige tarieven bij de overdracht van hun aandelen. Deze kunnen worden geschonken aan 0% en vererven aan 3% (rechte lijn en tussen partners) of 7%. Geldt die regeling niet, dan zou het schenkingsrecht 3% bedragen in rechte lijn en tussen partners of de erfbelasting maximaal 27% in rechte lijn en tussen partners of tot 55% in alle andere gevallen.
Huidig regime
Om van dit gunstregime te genieten, moet aan een aantal voorwaarden voor de schenking of het overlijden voldaan zijn en ook erna is er een continuïteitsvoorwaarde. De belangrijkste voorwaarden zijn dat de familie over minstens 50% van de stemrechten van de vennootschap de macht moet hebben (de participatievoorwaarde), dat er een echte activiteit is in de vennootschap (de handelsactiviteitsvoorwaarde) en ten slotte is er een test wat betreft de reële economische activiteit aan de hand van enkele parameters in de jaarrekening. Die laatste test kan leiden tot een vermoeden dat er geen echte activiteit is, maar kan wel weerlegd worden. Na de schenking of het overlijden moet in grote lijnen een activiteit 3 jaar lang ononderbroken behouden blijven en moeten enkele formele verplichtingen vervuld worden. Om te weten of je vennootschap in aanmerking komt voor het regime van een familiale vennootschap kan je een voorafgaand attest aanvragen. In de praktijk merken we dat de administratie relatief soepel een attest aflevert op het vlak van al dan niet een handelsactiviteit te hebben, maar wel moeilijk tot zeer moeilijk kan doen over vastgoed in de vennootschap en de waardering ervan.
Doorn in het oog
Een doorn in het oog van de administratie is dat zodra er een activiteit is, dit voldoende is om als familiale vennootschap te kwalificeren en de aandelen van die vennootschap dus tegen 0% kunnen worden geschonken of tegen 3% of 7% vererven. Iemand die als het ware een echte patrimoniumvennootschap uitbouwt, die in principe niet als familiale vennootschap zal kwalificeren, maar daarin een frietkraam zou exploiteren met een beperkte omzet, zou daardoor wel als familiale vennootschap kwalificeren en kan van die verlaagde tarieven genieten. Een bekend voorbeeld in de praktijk en breed uitgesmeerd in de pers was een slager die zijn activiteit in een vennootschap uitoefende, al op leeftijd en aan het uitbollen was en in zijn vennootschap meer dan 20 verhuurde woningen had. Bij zijn plots overlijden werd het verlaagd tarief van 3% geclaimd en uiteindelijk ook na procederen verkregen.
Nieuw ontwerpdecreet
In het nieuwe decreet zal worden bepaald dat als er in de vennootschap vastgoed aanwezig is dat bestemd is tot bewoning, met inbegrip van bouwgronden, de waarde ervan niet langer meer zal vallen onder dit fiscaal gunstregime. De regeling zal gelden voor onroerend goed bestemd tot bewoning dat de vennootschap zelf aanhoudt of dat ze via dochtervennootschappen (met een minimumparticipatie van 10%) aanhoudt. Op deze manier zou het “oneigenlijke gebruik” van dit gunstregime gestopt moeten worden.
De nieuwe regeling roept wel wat vragen op bij projectontwikkelaars of bij gemengd vastgoed (vastgoed deels nuttig voor de activiteit en deels voor de handelsactiviteit). Ook de toepassing van deze wetgeving wordt omslachtig, want er zal een verslag van een revisor of gecertificeerde account nodig zijn om de juiste splitsing te maken tussen de waarde van aandelen die in aanmerking komen voor het fiscaal gunstregime en de waarde die daar niet voor in aanmerking komt.
Ten slotte valt op te merken dat ook op het vlak van familiale ondernemingen (dus niet vennootschappen) er wel wat wijzigingen zijn, waarvan de belangrijkste misschien wel voor de landbouwers zou kunnen zijn. Zij dragen vaak gronden aan 0% over als deel uitmakend van de familiale onderneming. Dat zal nu niet meer kunnen als die gronden bouwgronden zouden zijn die zij nu als landbouwgrond bewerken. Of dat ook geldt voor industriegrond is niet duidelijk, maar op het eerste zicht zou dat wel nog kunnen. Wie dus nog van het huidige regime wil genieten, schenkt best voor 1 januari 2026.
Mark Delboo
