Ambachtelijke opleidingen zoals molenaar of potten bakken zitten vandaag in de lift. Ze spelen in op de wens naar creativiteit en de zin iets te doen met de handen en dit als tegengif op een stressvol bestaan en een druk hoofd. De passie siert de cursist die graag exotische talen wil leren, aan zijn eigen koersfiets wil sleutelen of zijn renovatieproject zelf in handen wil nemen. Maar is er evenveel passie voor de opleiding die bijdraagt aan de job en de loopbaan? Of is dit toch vooral een zaak van moeten en dus liefst van de overheid en de werkgever die het maar moeten organiseren en vooral financieren? Bij voorkeur dan nog tijdens de werkuren.
Als het op opleiden aankomt, zijn er ook maatschappelijk wel wat tegenstellingen. Wat bij voorbeeld te denken van de discrepantie tussen de aandacht voor de nood aan opleidingen in de zorg tegenover de rest? De recente discussie over het beperken van de werkloosheidsuitkeringen in de tijd en de impact dat het heeft op langlopende reskillingstrajecten was stuitend. Voor opleidingen in de zorg werd snel en breed politiek gedragen een uitzondering gemaakt. Een tekort aan verplegers is immers ronduit ontoelaatbaar. Maar wat met het tekort aan technici, ingenieurs, bouwvakkers, vrachtwagenchauffeurs of operatoren? Wie neemt het op voor hen?
Vlaanderen investeert 1,3 miljard euro aan opleiding en levenslang leren, maar we doen dit op een bijzonder versnipperde en niet altijd even efficiënte manier.
Vlaanderen investeert 1,3 miljard euro aan opleiding en levenslang leren in de volle breedte, van talen over zorg naar STEM of kunst. Maar we doen dit op een bijzonder versnipperde en niet altijd even efficiënte manier. Drie publieke spelers VDAB, Syntra en Volwassenenonderwijs richten zich naar de volwassen cursist met een eigen aanbod, het ene al vrijblijvender dan het andere. Daarnaast kent het aanbod een assortiment aan soms kleine punctuele maatregelen, een beetje vraagfinanciering , overlegplatformen, checks, tools, hubs en kompassen, een veelvoud aan sectorale analyses. En toch… Vlaanderen scoort eerder ondermaats op het vlak van levenslang leren. De motivatie om te leren is te beperkt, de participatie is te laag en vooral ongelijk in termen van risicogroepen. Wie het meest nood heeft aan opleiding, maakt er het minst gebruik van. Bovendien ontbreekt het in de besteding van de middelen aan richting en focus.
Wil Vlaanderen een welvarende regio zijn en blijven, dan moet het dringend een tandje bijsteken in het organiseren en investeren op zijn toekomstige economische groei. Enkel met meer mensen aan het werk zal het niet lukken, gegeven de krapte op de arbeidsmarkt en de demografische vooruitzichten. Het moet dus anders, slimmer en beter met de mensen die we vandaag hebben. Niet zozeer met meer middelen, wel met gerichtheid op wat onze profiteconomie en duurzame loopbanen nodig hebben.
De data zijn voorhanden. We weten welke de meest knellende beroepen zijn en kunnen voorspellen waar we morgen tegenaan lopen door de vergrijzing enerzijds en transities zoals digitalisering en verduurzaming anderzijds. Hoe kunnen we passie en zin creëren om van opleiding een productiviteitshefboom te maken die iedereen meeneemt en waar we figuurlijk potten mee gaan breken in onze economie? Het is tijd dat Vlaanderen haar hefbomen en dus middelen en instrumenten beter en slimmer inzet en uitnodigt of zelfs verplicht tot samenwerking in dit lappendeken aan opleidingsactoren. Kortom, tijd voor een talentstrategie die ons leert te groeien in elke betekenis van het woord. Want opleiden en levenslang leren zullen onze sleutel op de welvaart van morgen zijn.
