Nu ook het volwassenonderwijs gevat wordt met een besparing in navolging van andere maatregelen zoals het Vlaams OpleidingsVerlof (VOV), wordt het debat gevoerd over de zogenaamde hobbyopleidingen en ten gronde over zin en onzin van levenslang leren en wat daarin prioritair is. Dat debat is hoogst nodig in een context van een slabakkende economische groei, krapte op de arbeidsmarkt, langer werken en dit in combinatie met een economie die voortdurend verandert door digitalisering en verduurzaming.
Vlaanderen investeert jaarlijks 1,3 miljard euro aan opleiding in de volle breedte. Dat gebeurt op een bijzonder versnipperde, weinig efficiënte werkwijze. Maar liefst drie publieke spelers: VDAB, Syntra en Volwassenenonderwijs, richten een eigen aanbod in met eigen personeel en campussen.
Het ene aanbod is daarin al vrijblijvender dan het andere, overlapt wel eens en is niet altijd gericht op een arbeidsmarkt, het remediëren van acute knelpunten laat staan het anticiperen op toekomstige tekorten. Meer zelfs, soms weten we niet wat de terugverdieneffecten van opleidingen zijn in termen van bijdrage aan (langer) werken. Daarnaast kent Vlaanderen beperkte vraagstimuli zoals het Vlaams OpleidingsVerlof alsook diverse hubs, netwerken, checks, tools, kompassen, sectorale analyses en tot voor kort een partnerschap levenslang leren waar stilaan een kat haar jongen niet meer in terugvindt. Het geheel mist visie, regie en strategie om tot bepaalde realisaties te komen.
De uitdagingen van vandaag
Vlaanderen scoort ondermaats op vlak van levenslang leren, in het bijzonder bij de groepen die het meest baat hebben omwille van lage scholing, verouderde diploma’s of jobs die wezenlijk geïmpacteerd worden door automatisatie en straks AI. Het gebrek aan digitiale basiskennis en vaardigheden bij een substantieel deel van onze beroepsbevolking is veelzeggend.
De nood aan goed gekwalificeerde STEM-profielen is intussen ook een evergreen. Ondernemingen gaan uit noodzaak zelf creatief aan de slag en richten bij gebrek aan voldoende juist gekwalificeerde instroom een eigen academie of opleidingscentrum in. Wil onze economie groeien, tewerkstellingsmogelijkheden creëren zodat iedereen mee kan, dan is een talentstrategie dé pijler waarop kan en moet gewerkt worden. Het draagt bij tot groei én tot inclusie.
Het is tijd voor een talentstrategie die ons leert groeien in elke betekenis van het woord.
Talent in kaart brengen
Voka heeft begrip voor de besparingsagenda’s maar ze leggen een fundamentele vraag bloot dat dringend een antwoord behoeft. Wat is de talentstrategie van Vlaanderen? De beperkte middelen dwingen tot keuzes maken, richting geven en zonodig middelen heralloceren van ‘nice to have’ naar ‘need to have’. Van bepaalde opleidingen mogen we stellen dat de burger (maar ook de ondernemer) deze zelf kan financieren en het dus minder overheidssteun behoeft.
Het in stand houden van een historisch gegroeid aanbod en kluwen van spelers, actoren en instrumenten is geen strategie. Het in kaart brengen van de talenten die we vandaag en morgen nodig hebben en mogelijke opleidingspartners, publiek én privaat, daarop uitnodigen om samen te werken is dat wel.
Vlaanderen moet beter en slimmer aansturen op samenwerking rondom cruciale opleidingsvraagstukken.
Het siert de cursist die graag exotische talen wil leren, aan zijn koersfiets wil sleutelen of zijn renovatieproject zelf in handen wil nemen maar met het figuurlijk potten bakken zullen we economisch geen potten breken. De middelen kunnen beter worden geheralloceerd in de juiste richting met als kernambitie onze productiviteit opkrikken. Het is tijd dat Vlaanderen haar autonome bevoegdheid, hefbomen en dus middelen en instrumenten beter en slimmer inzet, uitnodigt en aanstuurt op samenwerking rondom cruciale opleidingsvraagstukken. Kortom, tijd voor een talentstrategie die ons leert te groeien in elke betekenis van het woord. Want opleiden en levenslang leren zullen onze sleutel op de welvaart van morgen zijn.
