De productiviteit van de Vlaamse economie moet verdubbelen om onze welvaart op hetzelfde niveau te houden. Ondanks de koppositie inzake onderzoek en ontwikkeling blijft de productiviteitsgroei van onze economie te laag. Voka stelt in een nieuwe paper drie concrete wegen voor om de noodzakelijke productiviteitsgroei te realiseren. We moeten innovatief onderzoek beter valoriseren, de digitale economie versnellen en een competitief kader creëren om de industrie koolstofarm te maken.
“Er is geen belangrijker thema dan productiviteit. Een productieve economie is de basis voor onze sociale welvaartsstaat. De 3 wegen naar productiviteitsgroei die Voka voorstelt zijn geen keuzemenu, maar alle drie even noodzakelijk. Ondernemingen willen de handen in elkaar slaan met het beleid. Als we falen in onze missie dan leggen we ons neer bij minder welvaart en minder sociale bescherming. Dat is voor ons geen optie”, zegt Frank Beckx, gedelegeerd bestuurder van Voka.
Een productieve economie is de basis voor onze sociale welvaartsstaat.
Productiviteitsgroei is het verhogen van de output per gewerkt uur. Om onze welvaart op hetzelfde niveau te houden, moet de productiviteitsgroei van de Vlaamse economie verdubbelen. Lukt dat niet, dan is het onmogelijk om de ambities inzake sociale uitgaven, klimaatbeleid of geopolitieke onafhankelijkheid waar te maken. In een arbeidsmarkt met een stagnerende beroepsbevolking is de groei van de productiviteit de enige bron van economische groei.
Een hogere productiviteit is geen onmogelijke opdracht. De productiviteit van de economie van de Verenigde Staten ligt structureel hoger dan bij ons. Had België sinds 2003 hetzelfde groeipad als de Verenigde Staten gevolgd, dan leverde dat in 2023 56 miljard euro extra toegevoegde waarde op. In plaats van een gezamenlijk begrotingstekort van bijna 28 miljard euro in 2024, zouden de Belgische overheden samen een overschot van circa 2 miljard euro gehad hebben.
Productiviteitsparadox
Op lange termijn wordt productiviteitsgroei vooral gedreven door onderzoek, ontwikkeling en innovatie. Vlaanderen staat vandaag met een O&O-intensiteit van 3,52% van het bbp aan de Europese top, weliswaar vooral door sterke private O&O-uitgaven. Enkel Zweden doet beter. Maar ondanks deze sterke O&O-intensiteit blijft de productiviteitsgroei achter. Deze zogenaamde productiviteitsparadox ligt aan de basis van de productiviteits- en competitiviteitsagenda (VPCA) die de Vlaamse regering. Dit initiatief is hoopvol, maar vereist verdere inhoudelijke en budgettaire uitwerking.
“We zijn blij met de eerste engagementen van de Vlaamse regering om de productiviteitsagenda een grotere prioriteit te geven. Al is dit slechts een eerste stap en is veel meer nodig in de nabije toekomst”, vervolgt Frank Beckx.
3 wegen naar productiviteitsgroei
1. Help bedrijven competitief decarboniseren
Voor het eerst brengt Voka in kaart welke steunmechanismen de overheden in onze buurlanden hebben opgezet om hun industrie te ondersteunen inzake decarbonisatie. De Vlaamse overheid voorziet hiervoor 7 miljoen euro per jaar. Dat zijn in Europees perspectief uiterst beperkte middelen. Om competitief te kunnen decarboniseren zou Vlaanderen gedurende 15 jaar 300 miljoen euro moeten voorzien voor de industrie. Die inspanning kan volgens Voka gefinancierd worden door een eerlijkere terugvloei van de ETS1-opbrengsten, dat zijn de middelen die Europees worden opgehaald bij de verkoop van emissierechten aan de industrie.
2. Onze O&O sterkte beter valoriseren
Hoe kunnen we het onderzoek in Vlaanderen beter vermarkten? Vlaanderen is sterk in onderzoek & ontwikkeling, maar laat het te vaak afweten in de fase nadien. Voka stelt voor om een Vlaams Demonstratiefonds op te richten om industriële demonstratieprojecten mogelijk te maken. Op die manier kan nieuwe technologie zich bewijzen in een industriële omgeving. Anders stranden projecten in de zogenaamde valley of death: de kritieke en risicovolle periode voor een startend bedrijf tussen de initiële financiering en het moment dat het significante inkomsten begint te genereren.
De Vlaamse overheid dient haar aandeel in de O&O-investeringen verder op te trekken tot de beloofde 1% van het BBP. De Vlaamse publieke investeerders moeten hun inspanningen beter richten op die bedrijven en sectoren waar het groeipotentieel het grootste is.
3. Digitaal versnellen
De digitale sector is productiever dan de rest van onze economie. Vlaanderen kent een innovatieve digitale start-up scene, maar staat nog lang niet aan de Europese top. Het gebrek aan beschikbaar kapitaal speelt ambitieuze bedrijven parten. Zeker bij grotere kapitaalrondes zijn het vooral buitenlandse en Amerikaanse investeerders die onze bedrijven opkopen. We moeten de kapitaalmarkt uitbouwen om tot grotere kapitaalrondes te komen voor scale-ups.
