De Vlaamse regering riep eind 2024 de gemengde commissie vergunningen bijeen, als reactie op de dramatische vergunningenknoop in Vlaanderen. Die commissie leverde deze week haar langverwachte advies aan. Het advies is een positieve zaak en zet nadrukkelijk in op voorspelbare en rechtszekere vergunningverlening voor alle sectoren. Het is een gedegen werkstuk en bevat zowel cruciale quick wins, noodzakelijke paradigmaverschuivingen als grondige hervormingsvoorstellen.
Wat zegt het advies?
In totaal bevat het advies 45 concrete adviezen die inzetten op een meer robuuste en rechtszekere vergunningverlening. Voka volgde de werking van de commissie intensief op en leverde heel wat input, met zichtbare impact in het eindresultaat.
De kernboodschap is duidelijk: de huidige vergunningverlening in Vlaanderen leidt tot lange doorlooptijden en hoge vergunningsrisico’s, die wegen op de investeringszekerheid. Het advies zet daarom sterk in op het meer voorspelbaarheid voor vergunningsaanvragers, minder beroepen en, vooral, minder vernietigingen door de Raad voor Vergunningsbetwistingen.
Enkele belangrijke principes uit het advies:
- Het algemeen belang moet volgens de commissie voorop staan. Overheden moeten rekening houden met de maatschappelijke, economische of sociale meerwaarde van een project en dat afwegen tegen eventuele particuliere belangen.
- De beroepsmogelijkheden moeten worden ingeperkt. Enkel wie in tijdens voorafgaand openbaar onderzoek bezwaren heeft opgeworpen, kan in een latere fase beroep aantekenen. Verenigingen die beroep willen aantekenen zouden moeten aantonen dat ze een rechtstreeks belang hebben in de zaak.
- Adviezen van overheidsinstanties moeten een niet-bindend karakter krijgen. Het is de wetgeving die bindend is en niet de adviezen. Adviezen moeten verder ook constructief worden opgesteld en dus niet enkel een gunstig of ongunstig oordeel bevatten.
- De vernietiging van een vergunning bij de Raad voor Vergunningsbetwistingen zou de uitzondering moeten worden. De Raad moet probleemoplossend zoeken naar een finale geschillenbeslechting.
Voka verwelkomt het advies van de gemengde expertencommissie vergunningen en steunt de Vlaamse regering in haar doel om het advies nu snel om te zetten in concrete actie.
Tijd voor actie
Het advies komt immers niet te vroeg. Dringende actie is nodig. Het aantal vergunningsaanvragen binnen de sectoren industrie, bedrijvigheid en woningen heeft een historisch dieptepunt bereikt. Tegelijkertijd zijn vergunningsprocedures compleet onvoorspelbaar geworden, als gevolg van juridische discussie en beroepsprocedures. Bij industrie en bedrijvigheid is de kans op een beroep zelfs dubbel zo hoog als het Vlaamse gemiddelde. Kortom, Voka vraagt de Vlaamse regering om de verschillende adviespunten ook snel en daadkrachtig om te zetten in effectieve regelgeving.
Voka beveelt bovendien aan om de gemengde expertencommissie vergunning niet te ontbinden. Hou de commissie aan het werk zodat ze de implementatie van haar eigen advies kan opvolgen en verder werk kan maken van bijkomende voorstellen met het oog op een meer robuuste en rechtszekere vergunningverlening. Blijvende hervormingen zullen nodig zijn.
Ook Europa heeft een rol te spelen
Ten slotte is de vergunningenknoop niet enkel een Vlaams probleem. Vlaanderen moet en kan veel doen om de vergunningsmalaise aan te pakken, maar ook het Europese recht weegt sterk op onze vergunningverlening. Los van het traject in Vlaanderen, heeft ook de Europese Unie een rol te spelen. Voka roept daarom ook op Europees niveau aan tot actie en vraagt Vlaanderen om, samen met andere gelijkaardige regio’s en lidstaten, te dringen bij de Europese Unie op meer flexibiliteit en maatwerk.
