Vlaanderen staat op een kantelpunt. Terwijl onze buurlanden strategisch investeren in ruimte voor ondernemerschap, dreigt Vlaanderen zichzelf klem te zetten. Bedrijven die willen uitbreiden, herlokaliseren of een nieuwe locatie zoeken, botsen steeds vaker op een muur van ruimtegebrek.
De harde realiteit? Binnen twee jaar is het beschikbare actieve aanbod van bedrijfsgrond volledig opgebruikt. Dat is een urgente realiteit die vandaag al economische groei fnuikt en investeringen wegjaagt. In een aantal regio’s zoals het Waasland of Oost-Brabant zien we nu al dat de ruimte vrijwel volledig op is.
Dringend nood aan activerend beleid
Uit onze recente ruimtebehoeftestudie blijkt dat we tegen 2050 jaarlijks minstens 259 hectare extra ruimte nodig hebben, in totaal meer dan 6.700 hectare. En dat is nog een minimale raming. Nieuwe beleidsverplichtingen en de transitie naar circulaire economie zullen de ruimtevraag alleen maar verhogen. Tegelijkertijd ligt er realistisch gezien in Vlaanderen nog 2.690 hectare aan potentieel bruikbare grond braak. Maar planologische beperkingen, mobiliteitsknelpunten en waterproblemen verhinderen activering.
Andere regio’s blijven niet bij de pakken zitten. In Noord-Frankrijk bijvoorbeeld werd recent 800 hectare industriezone ontwikkeld. Vlaamse bedrijven investeerden daar intussen fors, met honderden nieuwe jobs tot gevolg. Vlaanderen kijkt toe en stevent, zonder daadkrachtig beleid, af op een economische lock-in.
Vlaanderen staat op een kantelpunt. Zonder nieuwe bedrijventerreinen hebben ondernemingen geen andere keuze dan weg te trekken en hun groeiplannen elders te realiseren.
Hans Maertens, gedelegeerd bestuurder Voka
Een actieplan op drie sporen
Het Vlaamse ruimtebeleid moet daarom dringend ambitieuzer worden. Voka pleit voor een actieplan op drie sporen: creëer nieuwe ruimte waar nodig, activeer het bestaande potentieel, en verhoog het ruimtelijk rendement door slimme verweving en verdichting. Dat vraagt meer dan louter bestemmingsbeleid. Het vergt een actieve ruimtelijke governance, snelle planprocedures, een strategisch grondbeleid en vooral: het durven kiezen voor economie en strategische autonomie.
De Vlaamse bouwshift moet in dat kader herschikt worden. Waar Europa tegen 2050 netto geen bijkomend ruimtebeslag wil, koos Vlaanderen voor 2040 als deadline, een vorm van gold plating die onze bedrijven concurrentieel kan schaden. Stem onze doelstellingen af op het Europese tempo en benut de tussenliggende tijd om een strategische voorraad bedrijventerreinen aan te leggen.
Onze welvaart hangt samen met een robuuste economische ruimtebasis. Ruimte om te ondernemen is geen detail, het is een randvoorwaarde voor werkgelegenheid, innovatie en verduurzaming. Als we nu niet handelen, verliezen we niet alleen ruimte, maar ook toekomst.
