Deugdelijk bestuur is geen doel op zich, maar een middel om de strategie van de onderneming te realiseren en duurzaam waarde te creëren. Het waarborgt leiderschap, integriteit en transparantie in het besluitvormingsproces en moet stevig verankerd zijn in de waarden van de organisatie. Goed bestuur evolueert bovendien mee met de groei van de onderneming. Naarmate financieringsbehoeften toenemen of de complexiteit stijgt, kunnen externe stakeholders zoals banken of investeerders aanzetten tot verdere professionalisering van governance, onder meer op het vlak van risicobeheer en beloningsbeleid.
Fase 1: Eigenaar beslist autonoom
Bij de oprichting van de onderneming heeft de eigenaar de touwtjes in handen en beslist (in principe) alleen.
Fase 2: Ad hoc adviseurs
Naarmate de onderneming groeit zal de ondernemer stelselmatig de nood voelen om over bepaalde zaken meer in de diepte te kunnen afstemmen. Daarvoor doet de ondernemer beroep op adviseurs, op projectbasis of in een los verband.
Fase 3: Raad van advies
Het ad hoc advies wordt gestructureerd in een raad van advies, met een vaste samenstelling die met regelmaat samenkomt en een klankbord biedt voor de ondernemer.
Fase 4: De actieve raad van bestuur (met externe bestuurders)
In deze fase wordt de raad van bestuur ‘losgeweekt van papier’ door effectief te vergaderen, met aandacht voor de langetermijnstrategie. Deze werking wordt verder geprofessionaliseerd wanneer ook externe bestuurders er deel van gaan uitmaken.
Fase 5: De verdere uitbouw van de bestuursorganen
Voor grotere of snelgroeiende ondernemingen zal een verdere uitbouw van corporate governance structuren nodig zijn, met bijzondere aandacht voor comités (bijvoorbeeld audit- of remuneratiecomités).
Het is belangrijk om te benadrukken dat deze evolutie geen wetmatigheid is, evenmin zijn bepaalde elementen voorbehouden voor een specifieke fase. Bij de ene onderneming kan dit een zeer langzaam en schoorvoetend proces zijn, terwijl bij een ander een snelle evolutie plaatsvindt. Vooral de maturiteit en de openheid van de ondernemer om het bestuur te professionaliseren is een cruciale factor.
Maar ook externe factoren kunnen de snelheid beïnvloeden: denk bijvoorbeeld aan start- & scale-ups waar de investeerder in de raad van bestuur wil zetelen. Zeker in deze context is het allerminst een lineair proces. Sommige ondernemingen zetten gigantische stappen vooruit (denk maar aan de fameuze ‘unicorns’4 zoals Collibra). Het is dus allerminst een ‘one size fits all’.
In essentie vormen de combinatie van openheid en een volgehouden engagement de trigger in elke verdere stap naar goed bestuur.
