We zoomen in op een cruciaal fundament van goed bestuur: namelijk de missie, visie, waarden en de bijhorende strategie van de onderneming. Deze vier elementen vormen samen het kompas van elke onderneming. We starten met een toelichting waarom deze bouwstenen zo belangrijk zijn voor goed bestuur. Vervolgens leggen we uit wat deze elementen precies inhouden, hoe je ze concreet kan vormgeven en welke aandachtspunten daarbij komen kijken. Daarbij benadrukken we dat er geen universeel recept bestaat: de eigenheid van de onderneming moet altijd het vertrekpunt zijn. Een familiebedrijf, een start-up of een traditioneel productiebedrijf vraagt telkens om een aanpak op maat.
Het belang van de missie, visie, waarden en strategie voor goed bestuur
Goed bestuur is veel meer dan het opstellen en naleven van reglementen of het samenstellen van een raad van bestuur of advies. Goed bestuur gaat ook over het creëren van een cultuur en een strategisch kompas dat de organisatie richting geeft. Missie, visie, waarden en strategie vormen samen dat kompas. Deze vier bouwstenen zijn essentieel omdat ze richting geven, samenhang creëren en een referentiekader bieden voor beslissingen op alle niveaus. Zonder deze basis dreigt governance te verworden tot een louter formeel kader.
Intern zorgen ze ervoor dat iedereen in de organisatie in dezelfde richting beweegt. Ze bieden onder andere. houvast bij complexe beslissingen, het toewijzen van middelen en het beoordelen van prestaties. De raad van bestuur kan alleen goede beslissingen nemen als ze de richting van de organisatie kent en deze richting is v
Extern zijn ze een ‘baken’ van geloofwaardigheid en vertrouwen. Ze maken duidelijk waarom de organisatie bestaat (missie), waar ze naartoe wil (visie), hoe ze zich zal gedragen (waarden) en hoe ze haar doelen zal bereiken (strategie). Ze ondersteunen de dialoog met alle stakeholders: eigenaars, management, medewerkers, klanten, leveranciers en investeerders.
De missie: het bestaansrecht
De missie van een organisatie beantwoordt de vraag: ‘Waarom bestaan we?’ Het is een bondige beschrijving van de toegevoegde waarde die de organisatie biedt aan klanten en andere stakeholders. De missie verwoordt ook welke impact de organisatie wil hebben op de maatschappij en de markt.
Waarom is een missie belangrijk?
- De missie zorgt voor focus en prioriteitstelling;
- Ze is stabiel in de tijd en vormt het fundament van belangrijke keuzes;
- De raad van bestuur kan de missie gebruiken als toetssteen: past een investering, fusie of productontwikkeling bij ons ‘bestaansrecht’?
Hoe geef je een missie vorm?
- Relevantie: beschrijf de maatschappelijke nood die de organisatie invult;
- Uniciteit: benoem de specifieke toegevoegde waarde of onderscheidende factor. Stel jezelf de vraag: wat mist de wereld als we er niet meer zijn?
- Beknoptheid: een goede missie is kort, krachtig en makkelijk te onthouden;
- Waardecreatie: richt je niet enkel op winst, maar op de bredere waarde die je creëert.
Onthoud daarbij dat een missie authentiek moet zijn en gedragen moet worden door iedereen in de organisatie.
De visie: de toekomstdroom
De visie van een organisatie beantwoordt de vraag: ‘Wat willen we bereiken?’ Het is het ambitieuze, inspirerende en langetermijnbeeld van het gewenste toekomstbeeld van de organisatie, vaak over een periode van vijf tot tien jaar (of langer).
Waarom is de visie belangrijk?
- De visie biedt een langetermijnperspectief en helpt om te ontsnappen aan kortetermijndenken;
- Ze inspireert medewerkers en stakeholders en geeft richting aan strategische keuzes.
Hoe geef je een visie vorm?
- Ambitie: de visie moet de organisatie uitdagen, ze moet ambitieus maar haalbaar zijn;
- Inspiratie: ze moet medewerkers en stakeholders motiveren;
- Toekomstgericht: de visie kijkt vooruit en anticipeert op trends en ontwikkelingen;
- Relevantie: ze moet aansluiten bij de verwachtingen van stakeholders en de maatschappij;
- Onderscheidend: de visie moet duidelijk maken waarin de organisatie het verschil maakt;
- Duidelijkheid: ze schetst een helder beeld van de toekomst. Belangrijk: de visie van een onderneming moet periodiek worden getoetst aan de realiteit en bijgestuurd worden waar nodig.
De verankering in de organisatie
De verankering in de organisatie
Het uitschrijven van de missie, visie, waarden en strategie is slechts de start. Hun waarde voor goed bestuur ontstaat pas door actieve verankering in de dagelijkse werking en de formele structuren van de organisatie.
Hoe kunnen deze elementen verankerd worden?
In governance-structuren:
Via de raad van bestuur en raad van advies: missie, visie en waarden moeten periodiek worden besproken en getoetst aan de actuele context;
De strategie moet minstens jaarlijks kritisch worden geëvalueerd en bijgestuurd waar nodig.
In de organisatiecultuur:
Opleiding: nieuwe medewerkers moeten vanaf dag één vertrouwd worden gemaakt met missie, visie en waarden;
HR-processen: waarden zijn leidend bij werving en selectie, maar zouden ook moeten worden meegenomen bij evaluatie en promotie;
Communicatie: het management moet de link leggen tussen dagelijkse beslissingen en de strategie
De strategie: de routekaart naar waardecreatie
De strategie is het plan van aanpak om je missie en visie waar te maken. Ze beantwoordt de vraag: ‘Hoe bereiken we onze visie, gegeven onze missie en waarden?’ Strategie is de gedetailleerde routekaart met keuzes over markten, middelen, competenties en acties om de doelstellingen te realiseren.
Waarom zijn waarden belangrijk?
Strategie is de formele link tussen de ambities (visie) en de operationele uitvoering;
Zonder strategie is governance stuurloos;
Strategie is een belangrijk onderwerp op de agenda van de raad van bestuur. De raad moet de strategie uitdagen, goedkeuren en monitoren. Strategie bepaalt ook de prioriteiten op de agenda van de raad van bestuur en advies.
Hoe geef je strategie vorm?
Analyse: baseer de strategie op een grondige interne én externe analyse (dus niet enkel de interne processen en structuur, maar ook de externe omgeving, maatschappij, klanten, leveranciers, distributeurs, partners, …). Het SWOTmodel (Strengths, Weaknesses, Opportunities, Threats) wordt daarbij vaak gehanteerd. Maar er bestaan verschillende technieken om strategie te ontwikkelen, zoals het OGSM-model (Objectives, Goals, Strategies, Measures), het business model canvas, scenario-analyse, de balanced scorecard, Ansoff-Matrix, Pestel analyse, …
Keuzes: strategie is keuzes maken, dus ook beslissen wat niet gedaan zal worden;
Meetbaarheid: vertaal de strategie in duidelijke, meetbare doelstellingen (KPI’s) om toezicht mogelijk te maken.
Belangrijk: een strategie moet flexibel genoeg zijn om in te spelen op veranderende omstandigheden, maar stevig genoeg om richting te geven.
De strategie: de routekaart naar waardecreatie
De strategie is het plan van aanpak om je missie en visie waar te maken. Ze beantwoordt de vraag: ‘Hoe bereiken we onze visie, gegeven onze missie en waarden?’ Strategie is de gedetailleerde routekaart met keuzes over markten, middelen, competenties en acties om de doelstellingen te realiseren.
Waarom zijn waarden belangrijk?
Strategie is de formele link tussen de ambities (visie) en de operationele uitvoering;
Zonder strategie is governance stuurloos;
Strategie is een belangrijk onderwerp op de agenda van de raad van bestuur. De raad moet de strategie uitdagen, goedkeuren en monitoren. Strategie bepaalt ook de prioriteiten op de agenda van de raad van bestuur en advies.
Hoe geef je strategie vorm?
Analyse: baseer de strategie op een grondige interne én externe analyse (dus niet enkel de interne processen en structuur, maar ook de externe omgeving, maatschappij, klanten, leveranciers, distributeurs, partners, …). Het SWOTmodel (Strengths, Weaknesses, Opportunities, Threats) wordt daarbij vaak gehanteerd. Maar er bestaan verschillende technieken om strategie te ontwikkelen, zoals het OGSM-model (Objectives, Goals, Strategies, Measures), het business model canvas, scenario-analyse, de balanced scorecard, Ansoff-Matrix, Pestel analyse, …
Keuzes: strategie is keuzes maken, dus ook beslissen wat niet gedaan zal worden;
Meetbaarheid: vertaal de strategie in duidelijke, meetbare doelstellingen (KPI’s) om toezicht mogelijk te maken.
Belangrijk: een strategie moet flexibel genoeg zijn om in te spelen op veranderende omstandigheden, maar stevig genoeg om richting te geven.
