Onze eetcultuur als recept tegen ultrabewerkt voedsel

Als enthousiaste amateurkok mag je me gerust tot de categorie van foodies rekenen. Onze familiereizen, voornamelijk naar Italië, zijn zeker even sterk geïnspireerd door de culinaire kwaliteiten van de bestemming als door haar cultuur of landschap. Ascetisch kan je me niet noemen. In die zin schrijf ik me trots in in de rijke Bourgondische traditie van onze landstreken. Niet toevallig was het btw-tarief op het pakje frieten hét thema van het voorbije begrotingsdebat. In België en Vlaanderen beschikken we over een sterke culinaire cultuur die diepe wortels heeft, en lekker eten treft ons in onze diepste ziel.

Het is net die eetcultuur die ons beschermt tegen de ergste uitwassen van de wereldwijde evolutie naar fast en ultraprocessed food. Zoals velen kijk ik met gemengde gevoelens naar de statistieken rond obesitas, ook bij jongeren, die zelfs in onze contreien allesbehalve rooskleurig ogen. Maar ik wil ook waarschuwen voor een nieuw soort puritanisme dat zich deze keer tegen alle ‘slechte’ voeding keert en hoopt via bestraffing haar doel te bereiken. Als zelfs Frank Vandenbroucke af en toe een frituur bezoekt, kan je moeilijk stellen dat er een direct causaal verband is tussen een occasioneel bezoek aan Frituur Sympa op Sint-Jacobs en obesitas. En die trappist van Orval in één van de aanpalende cafés heeft me ook al veel mooie herinneringen bezorgd.

Rond de eeuwwisseling heb ik een tijdje met mijn toen nog jonge kinderen in Texas gewoond. Om het wat in perspectief te plaatsen: in Vlaanderen heeft 15% van de volwassenen obesitas, in Texas is dat 35% – één op drie dus. Toen al was gezond eten vinden daar niet zo evident, en het bewustzijn erover bij vele inwoners onbestaand. Ik herinner me nog levendig de kassierster die ons, toen we een bos prei afrekenden, vroeg wat we daar in godsnaam mee gingen doen. Of het zesjarig zoontje van Amerikaanse collega’s dat op bezoek kwam en nog nooit soep van groenten had gegeten. Het was een dagelijkse strijd om onze kinderen in het restaurant of op school niet het standaard ‘kids menu’ met de onvermijdelijke pizza, hamburger of hotdog voor te schotelen, maar een stukje vis met groenten. In massale hoeveelheden ook, waardoor ik er in de VS nooit in geslaagd ben mijn bord leeg te eten. 
Contrasteer die tristesse met ons rijke culinaire verleden, heden en hopelijk toekomst …
 

(Lees verder onder foto)

Toevallig was ik deze week op een door UGent georganiseerd spin-off evenement voor investeerders. Twee van de meest interessante projecten die de universiteit voorstelde, waren Atelier Duerinck, dat instrumenten bouwt uit op vlas gebaseerd composietmateriaal, en Nursh, de ‘R&D food agency’ van Maxime Willems. Een gezonde geest in een gezond lichaam als het ware. Maxime Willems kende ik al van de opening van het Wintercircus, waar ik zijn menu van de toekomst, dat hij samen met topchef Olly Ceulenaere samenstelde, proefde. De zeewierkroketten waren me toen bijgebleven. Je moet geen genie zijn om te weten dat de smaak van een goede garnaalkroket weinig te maken heeft met die van de rauwe garnaal, en ik vond zijn op zeewier gebaseerde versie een meer dan waardig alternatief.

Eerder dan defensief te zijn, denk ik dat we door een combinatie van vasthouden aan de voedselcultuur die ons bindt én het inzetten op innovatieve en duurzame voedselproductie zoals Nursh dat doet, een competitief voordeel kunnen halen. Gewoon omdat het lekkerder is. Maar dat vereist dat we de toekomstige generaties ook zo blijven opvoeden. Niet met een belerend vingertje over wat slecht is, maar door ons enthousiasme te delen over wat zo uniek en goed is aan onze rijke voedselcultuur.