Hilde op pad met … Hans Maertens, afscheidnemend gedelegeerd bestuurder Voka vzw

Co-ceo Voka Oost-Vlaanderen Hilde Schuddinck ging deze maand op pad met Hans Maertens, gedelegeerd bestuurder Voka vzw

Tekst Hilde Schuddinck – foto Jeroen Willems

We begonnen ongeveer tegelijkertijd bij Voka, zo’n vijftien jaar geleden. Hij als directeur van Voka – Kamer van Koophandel West-Vlaanderen, ik als jurist in Oost-Vlaanderen waar ik pas echt mijn draai vond toen ik Bryo (een traject voor ‘bright and young entrepreneurs’) uit de grond mocht stampen. In die periode kwam ik vaak in het kantoor van Kortrijk waar Hans telkens ondersteunend, geïnteresseerd en vriendelijk was. Vele jaren later zitten we samen in het managementcomité van Voka waar ik zijn leiderschap, visie en zijn alom bekend samenvattend vermogen van dichtbij meemaak. Altijd to the point, immer correct. 

Hans en ik spreken af in  Bar Bassie van het Wintercircus. Terwijl Quando, quando, quando speelt en Hans vrolijk mee neuriet, pols ik naar zijn muzieksmaak. “Ik heb eerlijk gezegd weinig muzieksmaak”, zegt hij. “Muziek kan mij raken, maar geef mij maar fietsen, wandelen, reizen en lezen. Mijn grootste ontspanning is met de fiets eropuit trekken, samen met een aantal goeie vrienden. Samen zuurstof pakken en dan heb ik niet veel conversatie nodig. Ik voer tijdens de week al genoeg het woord.” 

Dat herken ik helemaal. In het weekend fiets ik nog het liefst alleen, om mijn sociale batterij terug op te laden. 

Hans Maertens: “Ik verkies toch mét vrienden boven alleen fietsen. Je hebt het groepseffect en je hoeft in de West-Vlaamse polders niet alleen tegen de wind te beuken. Je deelt de moeilijke momenten en dat is ook vrij symbolisch. Vriendschap betekent geborgenheid, steun aan elkaar geven.”

Die fietsvrienden, zijn dat vrienden vanuit je jeugd? 

“Ik leef in twee werelden: de professionele, met ondernemers, politici en mensen van het middenveld. Maar in het weekend vertoef ik in mijn heimat, in de wereld van mijn vrienden. Dan ben ik een inwoner van Lichtervelde, één van hen. Als ik door Lichtervelde wandel, dan steek ik heel vaak mijn hand op. Dan heb ik enorm veel sociale contacten, en voldoening van mensen die je koestert. Dat geeft mij ook een bijzondere voeling met mijn professionele leven. Ik heb vaak de conjunctuurenquêtes of de politieke barometers niet nodig. Als ik rondkijk en luister in mijn eigen gemeente, dan weet ik wat er bij de burger leeft, waarvan hij wakker ligt. Ik fiets met mensen met een verschillend profiel en achtergrond. Dat geeft mij een enorm rijke maar vooral realistische blik op hoe een en ander draait in de maatschappij.”

Ik kom zelf helemaal niet uit een ondernemersnest. Mijn vrienden en familie zijn actief in hele andere sectoren en dat is net boeiend, dat je de verschillende signalen oppakt…

“Precies, niet alleen die van de ondernemers, van de ‘bubbel’ waar je elke dag in vertoeft. Ik denk dat mijn sterkte is dat ik die twee werelden enorm goed kan connecteren. Lichtervelde begrijpt Brussel te weinig. En Brussel begrijpt Lichtervelde te weinig.” 

Mooie quote, die neem ik mee. Mijn vader heeft 45 jaar fysieke arbeid geleverd voor een heel bescheiden loon. Dat gom je niet zomaar weg als je deze job doet. 

“Maar dat is net het mooie, dat je daarin authentiek blijft. En dat kan alleen door op het terrein te komen. We moeten elkaar nog veel meer durven zeggen waar het op aankomt. Vele mensen durven niet rechtuit te zijn als ze een politicus zien, ze vergoelijken de situatie. Omgekeerd durft ook de politiek niet aan de burger te zeggen hoe de echte stand van het land is. We verbloemen de zaken, en daardoor gelooft de burger niet meer in de politiek. Daar botsen we meer en meer tegenaan.” 

In Lichtervelde ligt duidelijk je hart, waarom wou je dan afspreken in het Wintercircus?

“Omdat het verhaal hier voor mij om meerdere redenen klopt. Ten eerste ben ik enorm trots dat Voka Oost- Vlaanderen –  en in het bijzonder Geert (Moerman, red.) en jij – hier het initiatief genomen heeft om samen met Stad Gent en al die investeerders dit mooie gebouw te redden en te transformeren tot wat het nu is.  Dit is een prachtig stuk erfgoed, en dat raakt me enorm. Zelf ben ik ook een van de stuwende krachten achter een stuk erfgoed in Lichtervelde: Cultuurhuis De Keizer. We hebben de oudste dorpscinema van Vlaanderen kunnen redden. Gelukkig maar, want het is echt pure nostalgie. En net zoals jij hier, ben ik daarvan een trotse voorzitter.”

En tevreden met de bestemming hier als technologietempel?

“Zeker, het is nu een prachtige biotoop voor de techcommunity, voor nieuwe start- en scale-ups. En dan komt mijn passie voor ondernemerschap, voor Voka en ons eigen Bryo-project naar boven. Net zoals na de Eerste en Tweede Wereldoorlog zaaien we nu de kiemen voor een totaal andere economie. Vroeger waren het de Barco’s, de Bekaerts en Philipsen, nu ontstaan nieuwe topbedrijven die hier geboren worden in een totaal andere context. Dus waarom hier afspreken? Omwille van het erfgoed, omwille van de techscene, maar ook omwille van het circus …” 

Een circusfan?

“Alleen al het woord circus brengt bij mij zoveel emoties en nostalgie. Ik woonde vroeger op de markt in Lichtervelde en als kind hadden wij twee keer per jaar het geluk om het circus te ontvangen in het dorp en ook twee maal de kermis, de foor. Dat was mijn grootste plezier. Mijn ouders waren drukkers en mochten dan de affiches leveren.”

Begrijp je de commotie die er door de jaren heen is ontstaan rond het (nomade)circus, en meer specifiek het dierenwelzijn?

“Natuurlijk staat dierenwelzijn voorop, laat dat duidelijk zijn. Maar als ik het geluk van mijn kleinkinderen zie bij die dieren – ik was recent nog in de zoo – dan hoop je toch dat zoiets op een of andere manier kan blijven duren. Er is te weinig geluk in de wereld. Ik denk dat we soms het geluk ook wel verbannen.” 

Je ouders waren dus drukkers, Hans. Toch in een ondernemersnest opgegroeid. Je vader in een stofjas?

“(lacht) Mijn vader niet, de medewerkers wel. Maar ik heb wel van dichtbij gezien hoe het in er in een zaak aan toegaat, met de hoogtepunten en met de nodige moeilijkheden. Mijn ouders hadden een bloeiende zaak, maar hebben twee serieuze dieptepunten gekend. Mijn ouders zijn begonnen in 1960, hebben hun zaak uitgebouwd, maar zijn in 1978 geconfronteerd met het faillissement van een van hun grootste klanten, de fameuze fietsenfabrikant Flandria. Een bedrijf waarvan iedereen dacht dat het nooit failliet kon gaan. Maar dat deed het wel, terwijl mijn ouders nog heel wat openstaande facturen hadden. Toen heb ik hen echt zien afzien, tot wenen toe zelfs.”

Hoe oud was  jij toen?  

“16 jaar. Ze zijn daar doorgesparteld, maar in 1981 is mijn vader ziek geworden. Een zwaar hartinfarct, hij heeft nooit meer kunnen werken. Mijn moeder heeft alleen de zaak verdergezet en dat heeft mij toch wel wat getekend. Als student werkte ik heel vaak mee in de zaak, zodra mijn examens gedaan waren tot het academiejaar terug begon. Dat waren gratis uren, want elk uur dat we konden uitsparen, was één uur ‘gewonnen’.” 

En heb je broers of zussen?

“Ik heb één zus die ook altijd meehielp. In 1991 was de toestand van mijn vader echt zorgwekkend en heeft hij zelfs een harttransplantatie ondergaan. In die tijd was dat een wonder. En we hebben het geluk gehad dat hij nog zeven jaar geleefd heeft met dat ruilhart.” 
Je mama is vorig jaar overleden. Ik merkte een enorme zwaarte toen bij jou.
“Ik heb toen ongelooflijk veel verdriet gehad.”

(lees verder onder de foto)

Hilde apprecieert dat Hans altijd to the point is, immer correct.

Misschien ook omdat ze een hardwerkende vrouw was die er alles aan gedaan heeft om jou alle kansen te geven?

“Zeker, ondanks mijn drukke bezigheden ben ik toch altijd een familieman gebleven, ook omdat ik weet wat mijn mama allemaal meegemaakt heeft.” 

Wat is er met de drukkerij gebeurd?

“Die is in 1995 verkocht aan een jong koppel. Zij hebben er ondertussen een heel hippe en knappe horecazaak van gemaakt, Wolf. Iedereen voelt er zich onmiddellijk thuis, in het weekend drink ik er ook graag een pintje.”
Is het nooit in jullie hoofd opgekomen om de zaak over te nemen? 
“Nee. Ik denk dat mijn zus en ik nochtans allebei ondernemend zijn. Maar wij hadden het ongelooflijke voorrecht om te mogen verder studeren in vrij moeilijke omstandigheden. Wij zijn niet streng opgevoed, maar wel heel verantwoordelijk.”

Plichtsbewust?

“Dat is het goeie woord, ja. We moesten met dat diploma iets aanvangen en bovendien zagen we ook wel aankomen hoe de drukkerijsector veranderde en het moeilijker en moeilijker werd.”

Welke studies heb je gedaan?

“Ik wou sinds mijn 13de al journalist worden, dat was mijn droom. Actualiteit boeide me enorm, en door het beroep van mijn vader hadden we veel kranten in huis. Maar thuis zagen ze eerder een dokter of ingenieur in mij.  Dus kwam er een compromis: rechten. Ze gingen er vanuit dat ik daarna wel tot de jaren van verstand zou komen, maar ik ben na mijn rechtenstudies toch nog journalistiek gaan studeren. In 1987 ben ik als politiek journalist mogen beginnen bij wat toen De Financieel-Economische Tijd heette. Daarna ben ik hoofdredacteur geworden, en directeur. Een heel druk bestaan maar ook wel vanuit het besef: ‘Ik mag en kan dit doen. Ik ga zorgen dat dat goed gebeurt.’

Frappant, dat klinkt heel gelijkaardig. Mijn vader heeft nooit verder mogen studeren, maar keek wel altijd naar het nieuws en op zondag keken we samen naar De Zevende Dag. Ik heb dat altijd willen presenteren. Mijn ouders hebben ons alle kansen gegeven waardoor ik rechten mocht studeren, en vooral heel plichtsbewust ben omgegaan met al die voorrechten waarvan ik nu kan genieten. Elke dag werken in een omgeving vol positieve en ambitieuze mensen. Ik koester dat oprecht.

“Alles wat ik heb gedaan tot nu toe in mijn carrière deed ik met volle kracht. Het motto van mijn moeder draag ik al jaren mee: ‘Ik wil, ik kan, ik zal.’ Ik heb dat ook op haar uitvaart gezegd. Ik heb haar er soms om vervloekt ook. Maar zij had dat voor haarzelf ook nodig. Om rechtop te blijven staan, om dat inkomen te voorzien voor ons, om ons verder te laten studeren. Het blijft een mooi mantra.”

Even naar Voka, vier jaar directeur in West-Vlaanderen, tien jaar gedelegeerd bestuurder Voka vzw. Er altijd moeten staan, een vorm van topsport toch.

“Het is niet een vorm van topsport,  het is topsport. Ik bekijk zaken nogal vrij rationeel, het is mooi geweest. Vorig jaar heb ik voor mezelf nagedacht wat ik de komende vijf à zes jaar nog wil doen. Ik heb interesses genoeg en het doet zelfs deugd om het eens niet te weten. Eén ding weet ik wel. Ik hoop dat ik terug wat creatiever kan zijn. Ik spreek en schrijf graag.  In mij schuilt er geen kunstenaar, maar wel een vrije geest.”

En hoe blik je terug op je Voka-periode?

“In alle bescheidenheid, ik kan Voka overdragen op een hoogtepunt. En in eer en geweten denk ik dat de jonge generatie bij Voka hier nu verder moet op bouwen. Mensen zoals jij en natuurlijk ook Frank (Beckx, red.) en vele anderen. Ik hoop dat ik een beetje mee het verschil heb gemaakt.”

Welke suggesties kan je mij geven om verder te ‘bouwen’?

“Wie ben ik om dat te doen? Gewoon jezelf blijven en niet naast je schoenen gaan lopen. Het is een voorrecht dat we deze job mogen en kunnen doen. Voor en door ondernemers, vooral dankzij de ondernemers. Het gaat niet over onszelf, we staan ten dienste van, en op die manier kunnen wij onszelf ontplooien. Dus, je authenticiteit bewaren is cruciaal. En ja, wij komen in de media, maar we zijn geen politici. Wij hoeven onszelf niet te verkopen. We moeten het ondernemerschap verkopen, onze leden. Wees dus jezelf binnen die dienstbaarheid. Ik weet het, het klinkt oubollig maar toch zo belangrijk. Maar dat zit goed bij jou. Je voelt bij jou die authenticiteit. En misschien nog een cliché, koester ook de kleine momenten. Zoals dit gesprek, hier geniet ik echt van.”

Bedankt Hans, dat vind ik een mooi compliment. Bedankt wat je voor Voka deed, en misschien tot in Lichtervelde!