De eindelijk gelande regering is erin geslaagd een meerwaardebelasting van 10% op financiële activa in te voeren. Al sinds het begin van mijn carrière, toch al 30 jaar geleden, spookte die vrees in het hoofd van veel ondernemers en het zal dan uiteraard zo zijn dat de meest rechtse regering sinds die tijd die belasting of solidariteitsbijdrage invoert.
Financiële activa en crypto-activa
De kernpunten zijn door de meesten wel al gekend, maar ik herhaal ze in het kort. Voor aandeelhouders met een aanmerkelijk belang (20% of meer van een vennootschap) gelden specifieke bepalingen.
De invoering wordt verwacht begin 2026, waarbij de historische meerwaarde wordt vrijgesteld. Uiteraard wordt enkel de effectief gerealiseerde meerwaarde belast en er geldt ook nog een voetvrijstelling van 10.000 euro (jaarlijks geïndexeerd ) per belastingplichtige. Voor beursgenoteerde aandelen is dat makkelijk te berekenen, maar voor aanmerkelijke belangaandeelhouders niet. Minderwaarde is aftrekbaar van de meerwaarde binnen eenzelfde kalenderjaar.
Deze korte regeltjes uit het regeerakkoord roepen nog vele vragen op. Gaat de bank de meerwaardebelasting via een voorheffing moeten innen of gaat het een aangifteplicht worden? In het eerste geval, bij een voorheffing, stelt zich dan bijkomend de vraag hoe de voetvrijstelling moet worden toegepast, alsook hoe de verrekening van de minderwaarde met de meerwaarde moet gebeuren. Realiseer je in januari een meerwaarde van 15.000 euro, is dan op 5.000 euro onmiddellijk 10% belasting verschuldigd via een voorheffing? Wat als je dan op het einde van het jaar 7.000 euro minderwaarde lijdt, krijg je dan teruggestort of moet dat dan wel via een aangifte? Wat over de verschillende banken heen? Wat met maatschappen waar er steeds 2 aandeelhouders moeten zijn, dus steeds 2 rekeninghouders? Is de voetvrijstelling dan onmiddellijk in functie van het aantal aandeelhouders van de maatschap?
Als je al deze vragen stelt, lijkt de enige logische oplossing via de aangifte te werken, maar dat betekent natuurlijk wel dat de overheid nog een tijdje op haar belastinggeld zal moeten wachten, daar waar het met een voorheffing veel sneller zal binnenkomen. Via voorheffing zal het ook telkens noodzakelijkerwijs onjuist zijn, zelfs al bankier je maar bij één bank, zodat een correctie via de aangifte (dat zal dan een teruggave zijn, tenzij de voetvrijstelling als je bij meerdere banken belegt ten onrechte meermaals werd toegepast) aan de orde zal zijn.
Voor cryptobeleggers is het een bijkomende wake-upcall dat meerwaarde of minderwaarde niet enkel wordt gerealiseerd wanneer de cryptomunt terug naar euro wordt omgezet, maar ook wanneer er van de ene munt naar de andere wordt geswitcht of wanneer wordt verkocht en de gelden op de wallet of het platform blijven staan. Ook dan realiseer je een meer- of minderwaarde. Dat zal sowieso via de aangifte moeten aangegeven worden; de diverse platformen zullen zeker geen Belgische voorheffing inhouden. Enkel degenen die gekocht hebben en nooit verkopen of tussen de munten traden, zullen dus niets moeten aangeven.
Aanmerkelijk belang
Er is dus ook nog een bijzonder regime voor aandeelhouders met een aanmerkelijk belang van minstens 20%. Daar rijst nog de vraag of dit zal toegepast worden indien de aandeelhouders al langer dan 10 jaar eigenaar van die aandelen zijn. Aangezien men dit onder de noemer modaliteiten schuift, lijkt dit er toch op te duiden dat de vrijstelling van belasting na 10 jaar aandeelhouderschap effectief zal ingevoerd worden. Daarbij rijst ook nog de vraag wie aandeelhouder mag zijn om die 20%-grens te berekenen (koppels, kinderen, broers of zussen of kinderen van broers en zussen, enz…) en hoe de 10 jaar wordt berekend (na schenking of erfenis bijvoorbeeld). De belasting is geen 10% onmiddellijk, maar getrapt. Meerwaarde boven de 10.000.000 euro wordt wel belast tegen 10%. De historische meerwaarde is vrijgesteld, maar wat is die meerwaarde? Het nu juist laten waarderen van het familiebedrijf in welke context dan ook, bijvoorbeeld in het kader van de balans van maatschap, lijkt dan ook geen slecht idee.
Besluit
Alea iacta est, de meerwaardebelasting is een feit. De meeste ondernemers ondergaan het wat gelaten (“het moest ervan komen”) of zijn er zelfs nog zo tegen gekant, maar heel veel zal afhangen van de concrete invulling van die belasting (de modaliteiten) enerzijds en van het rechtszekere karakter ervan anderzijds. De oproep is om goede wetgeving te maken, die niet om de haverklap moet gerepareerd worden of aangepast, maar iets waar je kan op bouwen in de toekomst.
Mark Delboo
