Overheidsopdrachten maken een goede 25% van de totale publieke uitgaven in ons land uit en vertegenwoordigen meer dan 15% van het bbp (OECD, 2020). Daarmee vult de overheid haar eigen en publieke noden in, gaande van IT-infrastructuur tot wegenwerken. Bovenstaande cijfers tonen het belang ervan voor onze economie duidelijk aan, maar zulke opdrachten kunnen ook een enorme hefboom vormen voor jonge en kleinere bedrijven. Helaas blijft dat potentieel dramatisch onderbenut.
We laten tal van kansen liggen omdat de overheid te weinig als pionierende klant optreedt. Met een innovatievere mindset zou ze mee aan het roer van nieuwe technologische toepassingen kunnen staan en die inzetten voor een efficiëntere en klantvriendelijkere werking. De overheid vormt zo niet langer een passieve afnemer, maar verandert dan in een actieve katalysator.
Meer dan launching customer
Voor kleine en jonge bedrijven biedt de overheid een enorme kans, enerzijds als launching customer, maar ook voor productontwikkeling, waar het bedrijf anders door gebrek aan referentieklanten of schaalgrootte, de kans niet toe krijgt. Een mooi voorbeeld daarvan vinden we bij onze noorderburen in het initiatief Startup in Residence Intergov waarbij via zogenaamde ‘innovation challenges’, start-ups de kans krijgen om creatieve oplossingen uit te werken. Uniek daarbij is dat zowel de nationale overheid als de provincies en gemeenten betrokken zijn. Men vertrekt hier dus van een gedeelde visie.
De samenwerking met start-ups zorgt niet alleen voor innovatieve oplossingen, maar helpt de overheid ook om zijn diensten en processen in vraag te stellen op zoek naar meer efficiëntie en effectiviteit. Het zorgt ervoor dat overheidsdiensten de platgetreden paden verlaten en op een creatievere manier naar oplossingen zoeken. Voor start-ups biedt het dan weer een vast kader om met de overheid als opdrachtgever te werken. Concepten worden eerst getoetst en gevalideerd, daarna krijgen ze toegang tot een ruim netwerk, wat hun schaalvoordeel oplevert.
In Vlaanderen kennen we het Programma Innovatieve Overheidsopdrachten (PIO) van VLAIO, maar helaas met beperkt succes. Dat komt omdat er nog heel wat hinderpalen zijn.
Innovatie in plaats van proven technologies
Overheden hebben immers vaak de reflex om te kiezen voor proven technologies en verregaande credentials te eisen van intekenaars. Dat sluit innovatieve nieuwkomers op voorhand uit. Dat kan opgelost worden door de regelgeving te vereenvoudigen en anderzijds flexibeler aan te besteden. Zo zou men in plaats van de gewenste technologie te definiëren, beter het probleem omschrijven om spelers de kans te geven daar innovatieve oplossingen voor te bedenken, al dan niet in co-creatie.
18F als voorbeeld
Bovendien moet de overheid meer investeren in kennis om mee te zijn met de laatste stand van zaken qua software, technologie, duurzaamheidsoplossingen, … én over de juiste mindset beschikken. Richt daarom een transversale en innovatieve aankoop- en begeleidingscel op naar het voorbeeld van 18F in de Verenigde Staten of ga voor een PIO 2.0. Als onderdeel van de federale aankoopdienst ondersteunt dat alle lagen en domeinen om te innoveren en digitaliseren. F18 bestaat uit een interdisciplinair team dat het gebruik van technologie bij de overheid bevordert en de publieke dienstverlening verbetert. Zo wordt dit een win-win voor de overheid, bedrijven én burger.
Meer Voka-standpunten ontdekken over ondernemen en innovatie? Lees ze hier.
