Steeds meer jonge talenten in familiebedrijven staan klaar om een betekenisvolle rol op te nemen – als ondernemer, aandeelhouder, bestuurder of bruggenbouwer. Maar hoe ontdek je welk potentieel er écht in de next gen schuilt? En hoe ondersteun je hun groei op een manier die recht doet aan zowel het individu als het familiebedrijf?
Een van de grootste en belangrijkste uitdagingen voor familiale ondernemingen is het waarborgen van een succesvolle bedrijfsoverdracht naar de volgende generatie van de familie. Uit onderzoek blijkt dat slechts dertig procent van de familiebedrijven succesvol overgedragen wordt aan de tweede generatie. Wat zijn belangrijke sleutels om de continuïteit van de familiale onderneming over verschillende generaties heen te waarborgen? In elk familiebedrijf komt vroeg of laat de vraag: “Wie van de volgende generatie is klaar om op te volgen – en op welke manier?” Steeds vaker merken we op dat het louter juridisch-technisch en fiscaal regelen van het overdrachtstraject onvoldoende is om van een duurzame en succesvolle overdracht te kunnen spreken.. Overdragen is een complex proces dat zich afspeelt op het snijvlak van emoties, relaties, waarden, visie, eigendom én ondernemerschap. Bij Van Havermaet geloven we dan ook dat succesvolle opvolging enkel mogelijk is via een geïntegreerde, systemische en multidisciplinaire aanpak.
Wat speelt er onder de oppervlakte?
Familiebedrijven zijn uniek omdat ze bestaan op het kruispunt van vier subsystemen, meer bepaald het familiesysteem, het eigendomssysteem, het bedrijfssysteem en het individu. Die systemen zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden, overlappen elkaar en beïnvloeden zo onder meer de evolutie en zelfs de continuïteit van het bedrijf.
En net dat complexe systeem is in hoge mate bepalend voor het verloop van de overdracht. Onuitgesproken behoeften en verwachtingen, intergenerationele spanningen, loyaliteiten, onduidelijke rollen of oude conflicten: ze blijven vaak onder de waterlijn, maar hebben een grote impact. Als deze dynamieken niet expliciet gemaakt worden, ondermijnen ze het proces van opvolgen én loslaten. Daarom is het essentieel om niet alleen de formele structuren (zoals aandelen en governance) in kaart te brengen, maar ook de relationele en emotionele laag te begeleiden.
Een unieke puzzel, een doordacht traject
Geen enkele bedrijfsfamilie is hetzelfde. Toch herkennen we in onze praktijk een aantal vaste bouwstenen binnen een duurzaam overdrachtstraject:
- Een grondige analyse van de context, rollen en ambities binnen de familie
- Open gesprekken over waarden, verwachtingen, motivatie en mogelijke scenario’s
- Objectieve inschatting van het potentieel van de volgende generatie
- Ontwikkeling van de next gen
- Begeleiding bij het loslaatproces van de huidige generatie
- Integratie van fiscale, juridische, governance- én menselijke aspecten in één plan
Door deze lagen met elkaar te verbinden, brengen we rust, richting en wederzijds vertrouwen in het proces.
NextGen Essentials: een gemeenschappelijke taal
NextGens van familiebedrijven die nadenken over hun toekomst als mogelijke opvolger, botsen vaak op vragen als: “Wat wil ik”, “Wat wordt er van mij verwacht?”, “Wat past bij mij?” of “Welke rol kan ik opnemen en hoe kan ik in die rol verder groeien?” Tegelijk willen families duidelijkheid over het potentieel van de volgende generatie, en zoeken ze houvast om die ontwikkeling richting te geven. Vanuit onze ervaring merkten we dat klassieke competentiemodellen ontoereikend waren voor de complexiteit van bedrijfsfamilies. Leiderschap gaat immers veel verder dan enkel zakelijke of operationele vaardigheden. Vanuit die overtuiging ontwikkelden we bij Van Havermaet het Next Gen Essentials-model: een kader dat de essentie vat van wat opvolgers nodig hebben om hun rol succesvol én duurzaam op te nemen in het geheel van de bedrijfsfamilie.
Het model is gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek én onze jarenlange ervaring met overdrachtstrajecten in familiale context. Het identificeert negen essentiële kwaliteiten die van toepassing zijn in alle (sub)systemen van de bedrijfsfamilie en cruciaal blijken voor familiale opvolgers. Denk onder andere aan:
- systemisch denken en handelen,
- strategie kunnen ontwikkelen en de verschillende strategieën van bedrijf, eigendom en familie op elkaar afstemmen,
- relaties beheren,
- het kunnen handelen volgens de familiale waarden,
- ondernemerschap,
- voortdurende zelfontwikkeling,
- de stielkennis beheersen, …
De Essentials vormen een gemeenschappelijke taal: ze maken bespreekbaar wat vaak impliciet blijft, en geven richting aan ontwikkeling, rolverdeling en opvolgingsbeslissingen. Ze zijn geen checklist of abstracte ideaalbeelden, maar een uitnodiging tot dialoog – tussen en binnen generaties.
Wanneer begin je aan een overdracht?
We krijgen vaak de vraag: wanneer begin je nu best over opvolging? Ons antwoord is steevast: vroeger dan je denkt. Wachten tot het “moet” is zelden een goede strategie. Idealiter start je het gesprek al lang voor de effectieve overdracht, zodat alle generaties samen kunnen groeien in hun rol. Ook het loslaten van de huidige generatie vraagt tijd – niet enkel juridisch of financieel, maar vooral emotioneel. Loslaten is een proces, geen beslissing.
Tips voor een succesvolle overdracht naar de next gen
Tot slot delen we graag drie belangrijke lessen uit onze praktijk:
- Begin vroeg, praat open. Hoe langer je wacht met het gesprek, hoe zwaarder de lading. Zet het op de agenda – formeel én informeel.
- Focus op kwaliteiten én motivatie. Niet alleen de meest competente, maar zeker ook de meest geëngageerde opvolger maakt vaak het verschil.
- Verbind hoofd en hart. Combineer rationele analyses met aandacht voor emoties, waarden en relaties. Daar zit de sleutel tot duurzame overdracht.
