Al sinds onze economie de spectaculaire remonte na corona doormaakte, worden de economische vooruitzichten overschaduwd door heel wat onzekerheden (oorlog in Oekraïne, inflatieschok, handelsoorlog…). Niettemin bleef onze hele economie de voorbije jaren wel groeien aan een vrij stabiel tempo van zowat 1% op jaarbasis, vooral dankzij een sterke groei in de publieke sector en een redelijk stand houdende consument. Toch zijn ondernemers er duidelijk niet gerust op.
Licht aan het einde van de tunnel?
De voorbije tweeëneenhalf jaar bleef het ondernemersvertrouwen (volgens de enquêtes van de Nationale Bank) hangen op een niveau dat in het verleden overeen kwam met een stagnerende economie. De voorbije zomermaanden kwam daar (eindelijk) enige verbetering in. Het ondernemersvertrouwen klom in augustus naar het hoogste niveau sinds voorjaar 2023. Dat ligt in lijn met gelijkaardige signalen in de rest van Europa: het internationale conjunctuurklimaat is licht aan het verbeteren, de renteverlagingen door de Europese Centrale Bank worden stilaan merkbaar en de energieprijzen zijn verder gezakt. Dat soort zaken helpt uiteraard om met wat meer vertrouwen de economische toekomst tegemoet te kijken.
Het Belgische ondernemersvertrouwen komt daarmee stilaan terug in de buurt van haar langetermijngemiddelde (wat overeen zou komen met ‘normale’ economische omstandigheden). Maar achter dat globale cijfer zit nog altijd heel veel variatie. In verschillende industriële sectoren, onder meer in de voeding, papier en de verwerking van metalen blijft het vertrouwen ver onder normale niveaus. Het meest verontrustend is de situatie in de basischemie, waar het ondernemersvertrouwen de voorbije maanden verder wegzakte tot het laagste niveau ooit. Daarnaast blijven ook de signalen uit de dienstverlening aan bedrijven niet echt positief.
Sombere Vlaamse ondernemers
De moeilijke omstandigheden worden ook bevestigd door een eigen Voka-enquête bij 600 Vlaamse ondernemers. Ook die toont enige verbetering in het economische klimaat over de zomer. Niettemin blijft de algemene inschatting van de economische situatie opmerkelijk somber. De helft van de deelnemers aan de enquête geeft aan dat hun orders vandaag lager liggen dan normaal, en verwacht daarin niet meteen beterschap in de komende maanden. De belangrijkste bezorgdheden voor de komende zes maanden zijn: gebrek aan vraag (50% van de respondenten), loonkosten (47%), moeilijkheden om geschikt personeel te vinden (39%) en de regeldruk en administratieve lasten (39%).
Daarnaast blijft de handelsoorlog voor grote bezorgdheid zorgen in de industrie. Ook al werd er deze zomer een ‘akkoord’ gesloten tussen de VS en Europa over een handelstarief van 15%, de grootste economische impact daarvan moet nog doorkomen. Van de industriële bedrijven in de enquête vreest 60% dat de handelsoorlog een negatieve impact zal hebben op het algemene economische klimaat. Eén op drie vreest een directe negatieve impact op hun uitvoer naar de VS. Daarnaast is ook de vrees voor verhoogde concurrentie vanuit China (dat zich mogelijks meer zal richten op de Europese markt) duidelijk toegenomen.
Eén op drie vreest een directe negatieve impact op hun uitvoer naar de VS.
Onzekere vooruitzichten
Net als eerder dit jaar schetst de hele enquête een beeld van ondernemers die geconfronteerd worden met aanhoudende onzekerheid die de economische perspectieven overschaduwt. Dat vertaalt zich onder meer in het uitstellen van investeringen en van aanwervingen, wat uiteraard dan weer een negatieve impact heeft op onze economie. En het ziet er niet naar uit dat die onzekerheid snel zal verdwijnen. In Duitsland dook de economie in de lente terug in de rode cijfers en blijft de situatie in de industrie moeilijk. In Frankrijk en Nederland is de politieke situatie instabiel, wat ook dreigt mee te spelen op het Europese niveau. En uiteraard blijft Trump een moeilijk te voorspellen factor die op zowat elk moment met nieuwe lastige beleidskeuzes kan uitpakken.
Het meest waarschijnlijke scenario voor de komende kwartalen blijft er één waarbij onze economie blijft groeien aan een tempo van 1% op jaarbasis.
Het meest waarschijnlijke scenario voor de komende kwartalen blijft er één waarbij onze economie blijft groeien aan een tempo van 1% op jaarbasis. Met achter dat gemiddelde heel wat variatie tussen sectoren onderling. Voor belangrijke sectoren als de energie-intensieve industrie en de bouw blijven de vooruitzichten moeilijk. Maar de hele economie blijft groeien. Het risico op een recessie op korte termijn is beperkt, maar evengoed lijkt er niet meteen een serieuze versnelling van de economische groei in te zitten.
