Op 19 mei 2025 sloten de Europese Unie en het Verenigd Koninkrijk een nieuw akkoord dat de bilaterale samenwerking op tal van domeinen versterkt, van defensie tot jeugd, klimaat en economie. Deze brede “Strategic Partnership” beoogt een stabieler en meer gestructureerd kader voor de toekomstige relaties tussen beide partners. Binnen dat kader zijn ook verschillende afspraken gemaakt met directe impact op de handel tussen de EU en het VK.
Welke onderdelen van het akkoord kunnen gevolgen hebben op Vlaamse bedrijven? Hieronder lichten we toe welke concrete gevolgen mogelijk zijn op vlak van: SPS-regels, visserij, energie & klimaat en een opzet naar nauwere handelsafspraken.
SPS-afspraken (Sanitary and Phytosanitary Agreement)
De EU en het VK hebben afgesproken te werken aan de oprichting van een gemeenschappelijk sanitair en fytosanitair gebied via een bilaterale SPS-overeenkomst. Deze zou de meeste certificerings- en controleverplichtingen op de handel in dieren, dierlijke producten, planten en plantaardige producten tussen Groot-Brittannië en de EU opheffen. De overeenkomst voorziet in dynamische afstemming van het VK (voor Groot-Brittannië) op de relevante EU-regels, met beperkte uitzonderingen. Voor Vlaanderen, met een sterke agrovoedings- en tuinbouwexport naar het VK, zou dit leiden tot een significante vermindering van administratieve lasten en snellere doorstroming van exportgoederen.
Visserij
De EU en het VK hebben politieke overeenstemming bereikt over wederzijdse toegang tot elkaars wateren voor visserij tot en met 30 juni 2038. Dit vervangt het eerdere systeem van jaarlijkse onderhandelingen. De gemaakte afspraken voorzien niet in deelname van het VK aan het Gemeenschappelijk Visserijbeleid, maar leggen wel een langdurige regeling vast voor toegang tot visgronden. Vlaamse reders verkrijgen hiermee langetermijnzekerheid over toegang tot Britse visgebieden, wat stabiliteit biedt voor investeringen en operationele planning in de sector.
Energie en klimaat
Beide partijen hebben afgesproken de mogelijkheden te onderzoeken voor deelname van het VK aan de interne EU-elektriciteitsmarkt, inclusief toegang tot alle handelstijdvensters op EU-elektriciteitsplatforms. Daarnaast zullen ze werken aan het koppelen van hun emissiehandelssystemen (EU ETS en UK ETS). De koppeling zou onder meer voorwaarden kunnen scheppen voor wederzijdse vrijstelling van de Carbon Border Adjustment Mechanism (CBAM) van beide partijen. Voor energie-intensieve Vlaamse industrieën, die sterk gebonden zijn aan zowel de Britse markt als aan internationale concurrentie, kan dit zorgen voor een gelijker speelveld en het vermijden van dubbele CO₂-heffingen.
Overige handelsgerelateerde afspraken
Er is afgesproken om verdere dialoog op te zetten over onder meer tijdelijke toegang voor zakelijke dienstverlening, erkenning van beroepskwalificaties, en samenwerking op het gebied van mededingingsrecht. De EU en het VK bevestigen ook het belang van samenwerking op het vlak van justitie en binnenlandse zaken, waaronder de uitwisseling van informatie en de verdere implementatie van de bestaande afspraken in de handels- en samenwerkingsovereenkomst (TCA). Voor Vlaamse exporteurs van diensten, technologische bedrijven en advieskantoren kunnen deze gesprekken op termijn leiden tot betere toegang tot de Britse markt en meer rechtszekerheid bij grensoverschrijdende activiteiten. Er zijn hierover echter nog geen deadlines medegedeeld, noch concrete engagementen. De verwachting is dan ook dat een mogelijk vervolgakkoord er niet op korte termijn zal zijn.
Dit akkoord biedt een stabiele basis voor verdere samenwerking in de toekomst.
Inwerkingstreding
De gemaakte afspraken vormen momenteel een politiek kader en moeten nog worden omgezet in concrete wet- en regelgeving. Naar verwachting zal de Europese Commissie vóór de zomer formeel de onderhandelingsmandaten aanvragen bij de Raad, waarna de effectieve onderhandelingen in het najaar van 2025 van start kunnen gaan. Indien het onderhandelingstraject vlot verloopt en er voldoende politieke stabiliteit is aan beide zijden, zouden de eerste concrete akkoorden, zoals het SPS-akkoord of de koppeling van de emissiehandelssystemen, ten vroegste in de loop van 2026 kunnen worden afgerond en vervolgens gefaseerd in werking treden. De ervaring leert dat voor dit soort technische akkoorden makkelijk 12 maanden of meer nodig zijn vanaf de start van de formele onderhandelingen.
