De combinatie van opnieuw toenemende toeleveringsproblemen en spectaculair stijgende kosten voor energie, grondstoffen en lonen duwt onze economie in de remmen. De kans op een recessie in de komende maanden is zeer reëel. Het komt er nu vooral op aan te voorkomen dat deze crisis onze economie met structurele schade opzadelt.
Bij de start van het jaar zag 2022 er nog uit als een redelijk fraai economisch jaar. Zo gingen zowel de Nationale Bank als de Europese Commissie er vanuit dat de Belgische economie dit jaar op koers lag voor een groei van 2,6%. De Russische inval in Oekraïne doorkruist dat scenario. Dat conflict verergert (en bestendigt) de problemen met toeleveringen, stijgende grondstoffenprijzen en hogere loonkosten die in het zog van het coronaherstel al eerder de kop opstaken. De meeste organisaties stelden hun ramingen dan ook al neerwaarts bij.
Het komt er nu vooral op aan te voorkomen dat deze crisis onze economie met structurele schade opzadelt.
Bart Van Craeynest
De Nationale Bank gaat nu uit van een beperkte daling van de economische activiteit in het tweede kwartaal, gevolgd door een minimale positieve groei in de tweede helft van het jaar. Op die manier zouden we een recessie net vermijden. Toch lijkt het risico op een recessie in de komende maanden zeer reëel.
Reëel recessiegevaar
De klassieke recessiesignalen gaan ondertussen af. In het verleden werd een olieprijsstijging met meer dan 50% over een periode van zes maanden telkens gevolgd door een recessie, en die grens is vandaag ruim overschreden. Daarnaast is ook de Amerikaanse rentecurve, het verschil tussen de rente op lange en die op korte termijn, een recessie-indicator met een duidelijk track record. Telkens die rentecurve in het verleden inverteerde (wanneer de rente op korte looptijden boven de rente op lange looptijden klimt), volgde een recessie. Vandaag is dat renteverschil teruggezakt tot bijna nul, allicht de voorbode voor een inversie in de loop van de komende weken. Dichter bij huis kregen de verwachtingen van de Duitse ondernemers in maart een rake klap, wat suggereert dat de Duitse economie op weg is naar een recessie. Dat zou onvermijdelijk ook een zware impact hebben op de Belgische economische situatie.
Onze nieuwe enquête begin deze week bij 600 Vlaamse ondernemingen bevestigt dat de combinatie van opnieuw toenemende toeleveringsproblemen en spectaculair stijgende kosten voor energie, grondstoffen en lonen onze economie parten speelt. Vlaamse ondernemingen verwachten op korte termijn een duidelijke negatieve impact op hun activiteiten. Samen met de internationale recessiesignalen impliceert dat dat ook voor onze economie een recessie in de komende maanden een realistisch scenario is.
Milde recessie
Recessies komen natuurlijk in verschillende maten en gewichten. Zo kreeg de Belgische economie in de eerste helft van 2020 een dreun van 14%. Zo’n vaart zal het nu zeker niet lopen. Het relatief gunstige startpunt na het krachtige herstel van vorig jaar, de gezonde arbeidsmarkt en de positieve vooruitzichten voor de gezinsinkomens (volgens de Nationale Bank zou de gemiddelde koopkracht ondanks de inflatieschok blijven toenemen) suggereren dat onze economie wel wat schokken kan opvangen. In die zin zou de waarschijnlijke recessie nog mild moeten zijn, zowel qua duur als qua amplitude. Uiteraard blijft dat afhankelijk van het verdere verloop van het conflict, en vooral van de impact daarvan op de grondstoffen- en energiemarkten. Bij een echte verstoring van de aanvoer van Russisch gas en olie zou de economische impact veel zwaarder uitvallen.
Structurele schade vermijden
Een korte, beperkte recessie hoeft op zich geen groot drama te zijn voor onze economie. Belangrijker wordt om te vermijden dat de huidige crisis onze economie structurele schade toebrengt. Net als in het verleden lijkt de huidige teneur vooral te zijn om de burger zoveel mogelijk af te schermen van de externe prijsschokken via de indexering en overheidssteun. Het verleden, o.a. de jaren 70, leert dat dat een gevaarlijk recept is. De automatische indexering dreigt onze bedrijven met een belangrijke structurele concurrentiehandicap op te zadelen, terwijl de continue vraag naar extra overheidssteun onze al wankele overheidsfinanciën nog meer onder druk zou zetten. Dat soort ‘makkelijke’, maar finaal schadelijke nepoplossingen kan resulteren in een jarenlange nasleep van de huidige crisis. Dat vermijden vergt evenwel pijnlijke beslissingen op korte termijn, iets wat vandaag nog amper op de politieke agenda lijkt te raken.
