Responsabilisering bij langdurige ziekte

“Iedereen moet zijn rol spelen in de re-integratie van langdurig zieken: werknemer, werkgever, preventiediensten, artsen en ziekenfondsen.”

• Om de tien jaar verdubbelt het aantal langdurig zieken.
• Om de rekening daarvan betaalbaar te houden, is re-integratie belangrijk.
• Ondernemingen en werknemers die niet of te weinig meewerken aan re-integratie, kunnen voortaan worden beboet.
• Ook het voorschrijfgedrag van artsen zal worden opgevolgd.

Arbeidsongeschiktheid is een sterk toenemend probleem. Elke tien jaar verdubbelt het aantal langdurig zieken. We gaan voor 2019 al richting acht miljard euro aan uitkeringen in de sociale zekerheid. Re-integratie van langdurig zieken wordt dus een enorme uitdaging. We moeten dat dringend moeten aanpakken, willen we de rekening betaalbaar houden. Bovendien hebben werkgevers ook baat bij een betere re-integratie, want dat helpt om de tekorten op de arbeidsmarkt op te vangen.

De federale regering is zich bewust van de uitdaging. In het federale regeerakkoord werd afgesproken om zowel werknemers als werkgevers te ‘responsabiliseren’ bij hun re-integratie naar de werkvloer. Vorige week werd hierover een akkoord gevonden. In totaal wenst de regering met deze maatregelen dit jaar nog 50 miljoen euro te besparen en 100 miljoen euro per jaar in de volgende jaren.

Rekening voor werkgever

We komen van ver. Een eerste voorstel schoof de ganse rekening naar de werkgevers, via een verdubbeling van het gewaarborgd loon binnen een eengemaakt statuut (totale kost: 800 miljoen euro; gemiddeld 3.414 euro per langdurig zieke medewerker als extra loonkost). Die piste werd gelukkig spoedig opgeborgen. Toen volgde een voorstel met een extra bijdrage van de werkgevers (10 tot 20 procent van zes maanden uitkering, met een factuur die kon oplopen tot 1.200 euro per langdurig zieke medewerker). Ook dat was kostenverhogend en bestraffend voor alle ondernemingen, ook voor wie als werkgever reeds al het mogelijke doet.

Beperkte responsabilisering

Het nu gesloten akkoord gaat uit van een beperktere responsabilisering. Voor werkgevers geldt een verplichting om de herinschakeling in het bedrijf te bevorderen. Bij manifeste onwil om re-integratie van een medewerker te ondersteunen, wordt de onderneming financieel beboet (800 euro). Criterium hier is het al dan niet tijdig indienen van een re-integratieplan (of een motivatie wanneer dat niet mogelijk is). De mate waarin de werkgever zijn verantwoordelijkheid opneemt, wordt opgevolgd via twee kanalen: via een automatische tool, en (eventueel) via inspectie.

Het akkoord focust op de probleemgevallen: werkgevers die onvoldoende meewerken aan ondersteuning bij re-integratie. Het gaat over een beperkte groep: veel ondernemingen werken vandaag al actief aan re-integratietrajecten. Bovendien voorziet de regering een uitzondering voor kleine ondernemingen: zo worden kmo’s met minder dan 50 medewerkers ontzien.

Werknemers die ondanks de geboden mogelijkheden weigeren om mee te werken aan re-integratie, worden gesanctioneerd. De hoogte van de boete loopt trapsgewijs op en geldt voor maximum één maand (5% van de uitkering bij administratieve tekortkomingen vanwege de werknemer zoals het niet invullen van een vragenlijst, 10% bij afwezigheid op een gesprek in het kader van het re-integratietraject).

Artsen worden eveneens geresponsabiliseerd in functie van hun attestering van arbeidsongeschiktheid en ondersteuning bij re-integratie. Dat kader is nog ondermaats uitgewerkt. Er is enkel sprake van opvolging van het voorschrijfgedrag van de artsen. De responsabilisering van preventiediensten en ziekenfondsen ontbreekt.

Besluit

Voka is tevreden dat de regering ondernemers enkel sanctioneert wanneer ze geen of te weinig moeite doen voor re-integratie. Dat is een betere piste dan de vele voorgaande voorstellen die op tafel lagen en die alle werkgevers op kosten joegen. Toch blijft het belangrijk dat iedereen zijn rol speelt in dit traject: de medewerker zelf, de werkgever, preventiediensten, artsen en ziekenfondsen. Het akkoord focust op de werkgever en in mindere mate ook op de werknemer. We vragen aan de regering om te verduidelijken hoe de andere spelers (artsen, ziekenfondsen, preventiediensten) werkelijk zullen worden geresponsabiliseerd.

Pieter Van Heck - welzijns- en gezondheidsbeleid - pieter.vanherck@voka.be