De Europese instituties hebben ingrijpende beleidsinitiatieven genomen, zoals de lancering van de Green Deal en het geopolitiek positioneren via het gemeenschappelijk buitenland- en defensiebeleid. Als Europa op die vraagstukken beleid wil voeren, heeft het evenwel een sterk economisch fundament nodig. Voka stelde daarom een memorandum op dat de basis vormt voor een beleidsomslag naar een duurzaam én competitief Europa.
De lidstaten doen via de Europese Unie steeds meer aan gemeenschappelijk beleid, maar de beleidsinitiatieven voor groei en competitiviteit blijven op de achtergrond. Steeds meer ligt de focus op ecologische en geopolitieke vraagstukken. In slechts enkele jaren werden twaalf onderdelen ingevoerd van het programma voor de reductie van broeikasgassen met 55% tegen 2030, opgesteld door commissaris Frans Timmermans. Dit betekent een snelle transitie voor onze economie: een nieuw EU-emissiehandelssysteem voor gebouwen en brandstoffen voor het wegvervoer, een mechanisme voor koolstofgrenscorrectie en de verordening voor groene brandstoffen voor lucht- en zeevaart zijn maar enkele van de vele grote wetteksten. Daarnaast kondigde Ursula von der Leyen bij haar aantreden als voorzitter van de Europese Commissie aan om leiding te gaan geven aan een gemeenschappelijk buitenland- en defensiebeleid.
Onze regio, met haar exportgedreven en innovatiegerichte economie, heeft baat bij een Unie die vrijhandel en een gelijk speelveld behartigt. Volgens Voka zijn drie uitdagingen essentieel in de volgende Europese beleidsperiode: competitiviteit, groei en de (klimaat)transitie naar 2050. Een Europese commissaris voor economie en industrie moet hiermee aan de slag.
FOCUS OP COMPETITIVITEIT
De focus moet resoluut op competitiviteit komen te liggen. Via een Europese ‘Industrial Deal’ kunnen we ons opnieuw geopolitiek meten. Want veel bedrijfsleiders hebben momenteel het gevoel dat we achterophinken. De Amerikaanse Inflation Reduction Act is een aantrekkelijk steunpakket via onder meer belastingkortingen. Europa daarentegen stak de afgelopen jaren veel tijd in regulering.
De Europese regelgeving moet doelgerichter met de nodige ruimte voor innovatie. Tussen 2017 en 2022 heeft de Europese wetgever 850 nieuwe verplichtingen opgelegd aan bedrijven. Doorgaans zonder adequate check op wat dit betekende voor de competitiviteit en de administratieve last. De kosten om daaraan tegemoet te komen, lopen op en overheden moeten bijvoorbeeld in vergunningsprocedures met steeds meer richtlijnen rekening houden. De Europese wetgeving legt ook steeds meer verboden op en bepaalt welke technologie wel mogelijk is. Dit houdt innovaties tegen.
De volgende commissie bevat een commissaris voor een geïntegreerd Europees industrieel beleid. Die zorgt voor het financieren van innovatieve industriële projecten op basis van de beste beoordeling, niet door elke lidstaat evenveel te geven.
FOCUS OP GROEI
De Europese groeimotor moet terug aanslaan. Groei in Vlaanderen betekent grenzen oversteken, via export. Dit kan via intra-Europese handel binnen de Europese interne markt en extra-Europese export via handelsakkoorden. Groei heeft nood aan een geopolitieke strategie voor de aanvoer van grondstoffen, energie en andere noodzakelijke goederen.
Handelsakkoorden lopen maar al te vaak vast in politieke discussies. Daarom moeten ze worden opgesplitst in een deel over handel en toegang tot grondstoffen en een ander deel over investeringsbescherming. Zo kunnen de lopende onderhandelingen met Australië, de Mercosur-landen, Chili, Indonesië, Thailand en India worden afgehandeld.
Versterk ook de douane-unie om zo de werking van de interne markt te optimaliseren.
De interne markt moet terug bovenaan de agenda staan. Een geïntegreerde kapitaalmarkt door de voltooiing van de bankenunie en kapitaalmarktunie is nodig voor de vele financieringsprojecten. De interne markt moet er ook zijn voor andere diensten en digitale producten. Ook voor de logistiek moeten de achterpoortjes voor nationaal protectionisme verdwijnen.
Harmoniseer het economisch veiligheids- en sanctiebeleid.
EEN HAALBARE ROUTE NAAR KLIMAATNEUTRALITEIT
De EU pionierde in 2019 met de Green Deal. Heel wat doelstellingen en ambities voor klimaat, milieu, natuur en energie kregen vorm. Nu moet de focus resoluut komen te liggen op een realistische invulling van deze ambities. Een onhaalbare route naar klimaatneutraliteit zal de economische ontwikkeling van een dichtbevolkte en industriële regio als Vlaanderen fnuiken.
Er moet een pragmatische balans komen tussen milieu, klimaat, industrie en energie. Wanneer het niet mogelijk is om alle doelstellingen op hetzelfde moment te behalen, moet een kader aangeven welke doelstellingen prioriteit krijgen. De economie moet hoog op deze lijst staan. Indien zo’n kader niet wordt ontworpen, moeten Vlaanderen en Nederland enkele gebiedsgerichte afwijkingen krijgen.
Focus op de implementatie van de klimaatambities via (gezamenlijke) infrastructuur en de nodige financieringsinstrumenten. Want om de investeringsnoden van de Green Deal te behalen, zal jaarlijks zo’n 532 miljard euro aan investeringen nodig zijn.
Energie is het fundament van alles. Zet daarom in op interconnectiviteit en de eenmaking van de Europese energiemarkt. Dit vangt plotse schokken op en stimuleert propere energie.
TOT SLOT
Het bedrijfsleven staat klaar om een actieve rol te spelen in het bevorderen van een nauwere samenwerking met de EU, om de belangen van Vlaamse bedrijven te waarborgen op Europees niveau. Deze samenwerking is cruciaal om een omgeving te creëren waarin ondernemerschap wordt aangemoedigd en economische groei wordt gestimuleerd. De volgende Europese Commissie moet dus haar visie verbreden en werk maken van een internationaal competitief Europees beleid waarbij het bedrijfsleven wordt betrokken.