Het decreet over de omgevingsvergunning van 25 april 2014 is samen met het uitvoeringsbesluit van 27 november 2015 op 23 februari 2017 in werking getreden. De omgevingsvergunning moest komaf maken met absurde toestanden waarbij adviezen en vergunningsbeslissingen binnen één project elkaar tegenspraken.
De bouw- en milieuvergunning, de verkavelingsvergunning, en later ook de vergunning voor kleinhandel en vegetatiewijzigingen, werden geïntegreerd waardoor vandaag gewerkt wordt met één procedure, (in principe) één advies en één beslissing. Dat alles moest leiden tot een beter gemotiveerde beslissingen. De time-to-permit moest ook sneller. Doorlooptijden moesten daarom korter.
Maar de vaststelling was (en is vandaag nog altijd) dat de echte tijdswinsten vooral te boeken zijn in het proces dat voorafgaat aan het indienen van de vergunningsaanvraag en het proces dat volgt zodra de vergunning is afgeleverd (met name door een inkorting van de doorlooptijden bij de Raad voor Vergunningsbetwistingen). Het omgevingsvergunningendecreet heeft daarom ook aanpassingen doorgevoerd op het voortraject door de procedures tot goedkeuring van het milieueffectenrapport (MER) en het Omgevingsveiligheidsrapport (OVR) te integreren door onder meer het openbaar onderzoek te laten samenvallen met de vergunningsaanvraag.
Maar dit blijft een 'work in progress': begin 2022 keurde de Vlaamse regering nog een conceptnota goed waarmee minister Demir haar plannen toelicht tot modernisering van de milieueffectrapportage. De minister wil af van de dikke rapporten en evolueren naar heldere studies die 'to the point' zijn waarbij tezelfdertijd ook ingezet wordt op digitalisering. Ook de rol van de administratie zal daarbij mee moeten evolueren richting een adviserende rol waardoor de uiteindelijke beslissing nog meer komt te liggen bij de vergunningverlener. Voka is alvast positief op de geleverde inspanningen om ook het natraject te versnellen. Zo werden er recent extra rechters aangeworven bij de Raad voor Vergunningsbetwistingen. Daarnaast werd ook de procedure van de Raad zelf hervormd met de invoering van de relativiteitseis (waardoor beroepsindieners voortaan een eigenbelang moeten kunnen aantonen) en een zogenaamde attentieplicht (waardoor burgers gevraagd wordt meteen hun grieven op tafel te leggen vermits vernietiging in principe niet meer mogelijk ‘als de partij kennelijk verzuimd heeft de ingeroepen onwettigheid aan te voeren op het nuttige ogenblik waarop het kon worden aangevoerd tijdens de bestuurlijke procedure’). Deze laatste hervormingen werden wel aangevochten voor het Grondwettelijk Hof zodat nog even wachten is of de aanpassingen overeind blijven.
Last but not least verdween met de invoering van de omgevingsvergunning de vervaltermijn van de vroegere milieuvergunning waardoor omgevingsvergunningen in principe worden verleend voor onbepaalde duur. Dure en tijdrovende, maar dikwijls volstrekt overbodige hervergunningsprocedures moeten daarom op termijn verdwijnen.
Na vier jaar praktijkervaring, werd in opdracht van de Vlaamse regering in 2021 een evaluatie uitgevoerd van de regelgeving inzake de omgevingsvergunning. Die oefening leverde een aantal denkpistes op voor hervormingen die vertaald werden in een conceptnota van 23 februari 2022 tot bijsturing van de Omgevingsvergunning. Zo wil de Vlaamse regering zichzelf sneller bevoegd maken om beslissingen te nemen over belangrijke maatschappelijke investeringen (bv. riolering, fietsinfrastructuur, waterlopen, windenergie, enz.). De vergunningsprocedure zelf moet ook flexibeler worden, zodat er meer kansen worden geboden om dossiers aan te vullen tijdens de procedure. Belangrijk is ook dat de Vlaamse regering het probleem wil aanpakken dat sinds de omgevingsvergunning er meer dossiers onvolledig worden verklaard. Zoals Voka vroeg, zal de dossiersamenstelling worden vereenvoudigd waarbij een helder onderscheid wordt gemaakt tussen essentiële dossierstukken en optionele.
(link naar paper “De Omgevingsvergunning in de praktijk. Ja het kan beter (en anders… ), zie https://www.voka.be/publicaties)
