Op steeds meer plaatsen in Vlaanderen kunnen bedrijven geen aansluiting meer krijgen op het elektriciteitsnet. Dat is een alarmsignaal voor onze economie: zonder stroom geen bedrijvigheid, geen groei, geen transitie en geen nieuwe investeringen. Voka waarschuwt dat bij ongewijzigd beleid heel Vlaanderen binnen enkele jaren in volledige netcongestie zit.
Wat is het probleem?
Het elektriciteitsnet kampt met congestie: de vraag naar capaciteit overstijgt wat het net kan leveren. Bedrijven staan in lange wachtrijen of krijgen zelfs een weigering tot aansluiting. Voka kent minstens 100 concrete projecten die niet meer klassiek aangesloten kunnen worden. Nog veel meer projecten zitten vast in de wachtrij.
De oorzaak? De sterke groei van batterijparken en datacenters, gecombineerd met de elektrificatie in zowat alle sectoren. Aanvragen voor datacenters zijn sinds 2022 maal negen gegaan, voor batterijparken is dat maal vier. De netontwikkeling is hier niet op berekend.
Waarom is dit een economische bedreiging?
Elektriciteit is een basisvoorwaarde voor bedrijvigheid. Zonder aansluiting missen bedrijven groeikansen en dreigen buitenlandse investeringen aan Vlaanderen voorbij te gaan. In Nederland staan al 12.000 bedrijven op de wachtlijst, met een geschatte economische schade van 30 miljard euro per jaar. Ze moeten soms tot tien jaar wachten om aangesloten te worden. Vlaanderen mag dat scenario niet volgen.
Zonder aansluiting missen bedrijven groeikansen en dreigen buitenlandse investeringen aan Vlaanderen voorbij te gaan.
Wat moet er gebeuren?
Voka pleit voor een drietrapsaanpak:
- Een duidelijk afwegingskader: wie krijgt voorrang bij aansluiting? Economische en maatschappelijke meerwaarde moet doorslaggevend zijn. Het is géén strijd tussen industriële elektrificatie, datacenters of batterijprojecten. Wel een evenwichtsoefening wat we waar en wanneer voorrang geven, in afwachting van sterkere netten.
- Tranchering en uitzuivering van de wachtrijen: het is onmogelijk en onwenselijk om alle aanvragen die op aansluiting wachten, te honoreren. Een maturiteitstoets kan speculatieve aanvragen uitzuiveren, ‘swimming lanes’ voor verschillende soorten projecten kunnen de doorstroming verbeteren.
- Structurele investeringen in het net: no-regret projecten zoals Ventilus, verdubbeling van 380kV-lijnen en versterking van middenspanningsnetten en transformatorstations zijn cruciaal en moeten versneld uitgevoerd worden.
Overheden, netbeheerders, regulatoren én bedrijven moeten samen actie ondernemen om het tij te keren. De Vlaamse Nutsregulator kan versneld werk maken van slimme tarieven die het voorzaken van pieken ontmoedigen. Aan de kant van de bedrijven is het cruciaal om zo flexibel mogelijk met elektriciteitsconsumptie om te gaan, zeker op piekmomenten of in zones die reeds in congestie zitten. Bepaalde capaciteit die vandaag onbenut wordt door bedrijven, kan in deze fase beter teruggegeven worden aan het net.
