Veel verontrustend nieuws de voorbije weken en maanden over de Vlaamse economie met een record aantal faillissementen, ondermaatse economische groei, de dreigende impact van de Amerikaanse handelsoorlog, de moeilijkheden in de industrie, de onzekerheid rond de geopolitieke verschuivingen…
Het is soms moeilijk om met die stroom van sombere berichten de sterktes van onze economie in gedachten te blijven houden. Daarom, speciaal voor 11 juli, 10 troeven van de Vlaamse economie (in willekeurige volgorde):
10 troeven van de Vlaamse economie
1. Toegangspoort tot Europa
Vlaanderen blijft een toegangspoort tot Europa. Op de Logistics Performance Index van de Wereldbank scoort België in de top 10 (en dat is in belangrijke mate een Vlaams verhaal), met onder meer een vierde plek (in de wereld) voor internationaal transport, een derde plek voor logistieke competentie en een vierde plek voor punctualiteit. Ook in een tijdperk van een meer gefragmenteerde wereldeconomie blijft dat een belangrijke troef.
2. Openheid voor internationale handel
Nauw verbonden met het voorgaande punt is Vlaanderen één van de meest open economieën ter wereld. De Vlaamse export komt overeen met 116% van het bbp. Onder de klassieke industrielanden ligt dat enkel in Luxemburg en Ierland (waar taxoptimalisatie een rol speelt) nog hoger. Volgens een analyse van het Zwitserse economische instituut KOF is België de derde meest geglobaliseerde economie ter wereld na Nederland en Zwitserland (en opnieuw is dat vooral een Vlaams verhaal).
Volgens een analyse van het Zwitserse economische instituut KOF is België de derde meest geglobaliseerde economie ter wereld na Nederland en Zwitserland.
3. Productieve beroepsbevolking
Qua output per gewerkt uur staat België in de top 5 van de industrielanden. Eén van de grote uitdagingen voor onze toekomstige welvaart is dat het groeitempo van die productiviteit aan het stilvallen is. Die trend moeten we absoluut keren. Niettemin horen we qua niveau van productiviteit nog altijd bij de wereldtop.
4. Innovatieleider
In 2021 bedroegen de totale uitgaven voor onderzoek en ontwikkeling (O&O) in Vlaanderen 3,65% van het bbp. Daarmee zitten we in de top 5 van de Europese regio’s. Nog in die context bestempelt de Europese Commissie België als een innovatieleider in Europa. In Vlaanderen halen we nog te weinig valorisatie uit die O&O-inspanningen, maar het feit dat we zo sterk scoren op het vlak van O&O vormt alvast een stevige basis om daar meer werk van te maken.
We horen qua niveau van productiviteit nog altijd bij de wereldtop.
5. Top onderzoekscentra
Met onze universiteiten, die internationaal hoog scoren in allerlei innovatie-ranglijsten, en specifieke onderzoekscentra van wereldklasse zoals VIB (biotech), imec (chiptechnologie) en VITO (duurzame transitie) hebben we in Vlaanderen sterke fundamenten voor die O&O-inspanningen.
6. Overheidssteun voor O&O
België staat in de top 5 van de industrielanden wat overheidssteun voor O&O betreft. Dat is in onze regio één van de grote beleidssuccessen van de voorbije decennia. In de jaren 90 waren België en Vlaanderen in Europa niet meer dan middelmaat op het vlak van innovatie. Toen is de bewuste beleidskeuze gemaakt om veel sterker in te zetten op O&O, en met succes. Dat dankzij de gecombineerde inspanningen van overheden, onderzoekscentra en bedrijven.
7. Clusters van toekomstgerichte activiteiten
Grote delen van de wereldeconomie gaan vandaag door een reeks grote transities, zoals de demografische, de digitale en de duurzame transitie. In Vlaanderen hebben we verschillende clusters die inspelen op de uitdagingen die gepaard gaan met die transitie. Zo is er onder meer rond gezondheid (ook gelinkt aan de veroudering van de bevolking) de farma en de biotech, rond digitalisering is er de opkomende startup scene rond digitale diensten en AI (met onder meer het Gentse wintercircus als uithangbord), en rond duurzaamheid de baggeraars (voor offshore wind) en heel wat rond hergebruik van materialen.
8. Sterke investeringsdynamiek
Ondanks alle crisissen van de voorbije jaren (covid, energieprijzen, loonkosten…) bleven de bedrijven investeren, vooral in duurzaamheid en digitalisering. Daardoor hoort Vlaanderen bij de Europese topregio’s qua totale investeringen, ook al zijn de overheidsinvesteringen hier bij de laagste van Europa. De stevige investeringsdynamiek wordt dus vooral gedragen door de bedrijven. Die investeringen zijn cruciaal voor het toekomstige groeipotentieel van onze economie.
Ondanks alle crisissen van de voorbije jaren bleven de bedrijven investeren, vooral in duurzaamheid en digitalisering.
9. Enorm potentieel voor beter beleid
Deze ‘troef’ is op z’n zachtst gezegd dubbel. Uit simulaties over het potentieel van structurele hervormingen komt België telkens terug bij de landen met het grootste potentieel (doorgaans in het gezelschap van landen als Frankrijk, Italië en Griekenland). Dat gaat dan onder meer over hervormingen van de arbeidsmarkt, de fiscaliteit, de vergunningsprocedures, de administratieve lasten… Dat we op dat vlak veel ruimte hebben om beter te doen, ligt in belangrijke mate aan het feit dat het beleid tot nog toe verre van optimaal was. Maar het potentieel om beter te doen is er wel, en de recepten om dat te realiseren zijn gekend (want werden al eerder getest in andere Europese landen, vooral ten noorden van ons).
10. Quality of life
Vlaanderen blijft een goeie plek om te wonen, met onder meer een hoog aantal sterrenrestaurants per inwoner en relatief hoge scores qua algemene tevredenheid in allerlei enquêtes, met brede toegankelijkheid van onderwijs en gezondheidszorg, en met lage ongelijkheid en armoede (voor beide hoort Vlaanderen bij de beste regio’s van Europa).
