2026 belooft een economisch woelig jaar te worden. Dat blijkt uit de eerste, grote bevraging van Voka-Kamer Van Koophandel Vlaams-Brabant bij 135 Platonisten. Bijna de helft van de Vlaams-Brabantse groeibedrijven ziet de toekomst somber in, één op de drie verwacht dat het economisch klimaat nog verslechtert. Dat de resultaten niet nog zwarter kleuren, heeft één reden: ze werd afgenomen vóór het federale begrotingsakkoord van eind november. Daarin wil de regering minstens 2 miljard euro bij de bedrijven halen.
Naast de nationale Voka-enquête hield Voka-Kamer Van Koophandel Vlaams-Brabant ook een eigen, eerste bevraging bij 135 Platonisten. Dat zijn ondernemers die hebben deelgenomen aan Voka Plato, een uniek groeiprogramma waar ze hun professionele vaardigheden en bedrijfsvoering kunnen verbeteren, en beslissingen en keuzes met collega’s en mentoren kunnen toetsen. De enquête werd afgenomen in aanloop van onze Plato Top Talks van 13 november 2025 in Living Tomorrow.
De bevraging van onze Platonisten is de eerste in zijn soort. Hun bekommernissen lopen grotendeels gelijk met die van hun Vlaams collega’s. Vooral de hoge loon- en energiekosten, de beleids- en vergunningenonzekerheid, de krapte op de arbeidsmarkt en de geopolitieke spanningen spelen hen parten. Dit weegt op geplande investeringen en/of personeelsuitbreidingen, wat nefast is voor de economische groei en welvaart van Vlaams-Brabant, en bij uitbreiding heel België.
Kris Claes, gedelegeerd bestuurder van Voka-KvK Vlaams-Brabant
Dat deze bevraging niet nog zwarter kleurt, heeft alles te maken met het tijdstip: ze werd afgenomen vóór het federale begrotingsdeal van eind november. Van de bijkomende sanering van 9,2 miljard euro wil de regering ruim 2 miljard euro bij de bedrijven halen.
Zo zullen de loonkosten door de btw- en accijnzenverhoging sneller stijgen. Voor zaakvoerders van kleine vennootschappen wordt het duurder om winsten tegen een voordelig tarief uit het bedrijf te halen. Naast de bankentaks wordt ook de effectentaks verder verhoogd. Last but not least: het fiscaal gunstregime voor Onderzoek & Ontwikkeling en die voor nacht- en ploegenarbeid wordt uitgehold.
Dit is een zeer zware aderlating voor ons ecosysteem. Met Imec en honderden spin-offs en bedrijven met een eigen O&O-afdeling heeft Vlaams-Brabant de hoogste onderzoeksintensiteit van ons hele land. Veel meer dan de vliegtaks en pakjestaks is de afkalving van het fiscale gunstregime voor nacht- en ploegen bijzonder nefast voor de logistieke sector op en rond onze nationale luchthaven.
Kris Claes, gedelegeerd bestuurder van Voka-KvK Vlaams-Brabant
De vijf belangrijkste conclusies uit de bevraging zijn:
- Eén op de drie ziet toekomst somber in
- Groei en digitalisering zijn grootste prioriteiten
- Loonkosten, regeldruk en arbeidskrapte bedreigen groei
- Regeringen moet inzetten op lastenverlaging
- Europese bureaucratie verstoort groeibedrijven het meest
Eén op de drie ziet toekomst somber in
De huidige inschatting van het economische klimaat blijft somber: 44 procent van de ondervraagden schat die momenteel negatief tot zeer negatief in. 36 procent ziet de economische situatie neutraal tegemoet, terwijl 20 procent er een positieve kijk op heeft.
De volgende twaalf maanden beloven weinig beterschap. Een op de drie verwacht dat het economisch klimaat nog verslechtert. 22 procent verwacht het tegendeel, terwijl bijna 40 procent geen verandering verwacht. 5 procent durft geen voorspelling te wagen.
Groei en digitalisering zijn grootste prioriteiten
Zeven op de tien Platonisten vindt digitalisering op korte termijn de belangrijkste prioriteit. Groei in eigen land (67%) en innovatie (36%) vervolledigen de top drie. Hoewel Vlaams-Brabant de economische motor van dit kleine land is, focust slechts een op de vijf op internationale expansie.
Loonkosten, regeldruk en arbeidskrapte bedreigen groei
61 procent van de ondernemers ziet de hoge loonkosten als grootste bedreiging voor de groei van hun onderneming. Volgens Eurostat lag de gemiddelde uurloonkost in België vorig jaar 8,5 procent hoger dan het gemiddelde van onze buurlanden.
De starre regelgeving (45%) is de tweede grootste zorg van de Platonisten. Op drie staat de krapte op de arbeidsmarkt (28%). Ruim de helft zegt dat technische profielen moeilijk te vinden zijn, bijna een op de drie zoekt naarstig naar commerciële profielen. Om de juiste werknemers aan te trekken of te behouden, zetten de werkgevers vooral in op opleiding en groei (70%), flexibele werkuren (56%) en loonvoordelen (50%).
Opmerkelijk: slechts een op de 12 ondernemers in groeimodus ziet de hoge energieprijzen als een bedreiging voor de groei van zijn bedrijf. Toch zet vandaag al de helft in op investeringen in energie-efficiëntie, hernieuwbare energie en duurzame mobiliteit.
Regeringen moet inzetten op lastenverlaging
De hoge belastingdruk op arbeid in ons land ondermijnt de concurrentiepositie van onze ondernemingen en de aantrekkelijkheid van werken. Zeven op de tien groeibedrijven vinden dat onze regeringen prioritair moeten inzetten op een fiscale lastenverlaging.
Werkpunt twee zijn de rechtszekerheid en administratieve vereenvoudiging. Vlaamse bedrijven willen ondernemen, investeren en innoveren, maar worden vandaag te vaak afgeremd door onduidelijke regelgeving, trage procedures en een overdaad aan administratieve verplichtingen. 61 procent vindt dat hier flink wat werk aan de winkel is.
Digitalisering & innovatie (39%), de strijd tegen oneerlijke concurrentie (36%) en ruimte om te ondernemen (31%) vervolledigen de top vijf van de bevraagde Platonisten.
Europese bureaucratie verstoort groeibedrijven het meest
De regelgeving die bedrijven verplicht te garanderen dat grondstoffen zoals cacao of rubber niet bijdragen aan ontbossing, de GDPR-privacybeschermingsregels, de regelgeving rond AI… twee op de drie bevraagde ondernemers noemen de EU-bureaucratie resoluut als dé internationale verandering waarvan ze het meeste nadeel ondervinden. De overvloed aan technische standaarden, rapportageverplichtingen en toezicht maakt de administratieve last hoog, wat hun concurrentiekracht en innovatie afremt.
Bijna de helft van de ondervraagden stelt dat zijn bedrijf nadelen ondervindt van de oorlog in Oekraïne (sterk gestegen kosten voor energie en grondstoffen, terugloop van import en export…). Een kwart vindt dat het beleid van de Amerikaans president Donald Trump en de oneerlijke concurrentie van Chinese hun bedrijfsvoering negatief beïnvloeden.
Over Plato Top Talks
De Plato Top Talks vond plaats op donderdag 13 november 2025 in Living Tomorrow in Vilvoorde. Ruim 90 ondernemers uit de Plato-groepen van Voka-KvK Vlaams-Brabant kwamen er samen voor een keynote van politicoloog, Chinakenner, auteur en Tiens burgemeester Jonathan Holslag, en om te netwerken.
