De Belgische fiscale wetgeving blinkt niet onmiddellijk uit in eenvoudige regelgeving. En de ondernemer die in de fout gaat tegen deze regels krijgt al vlug de stempel ‘fraudeur’ en ‘bewust kwaad opzet’ opgeplakt. Is het geen taak van de administratie om ondernemers en bedrijfsleiders bij te staan in dit vaak fiscale kluwen? Of kiest ze er eerder voor als sanctionerende overheid op te treden, als ‘boete-administratie’?
Als er wetgeving is, is het uiteraard logisch dat er tevens voorzien moet worden in diverse vormen van administratieve en strafrechtelijke sancties bij fiscale inbreuken.
- Artikel 444, WIB 92 legt belastingverhogingen op van 10% tot 200% bij niet-aangift e of laattijdig, onvolledig of onjuist aangegeven inkomsten.
- Het KB/WIB 92 legt in de artt. 225- 228 de modaliteiten en schalen van de belastingverhogingen bij die verschillende overtredingen vast.
- En op het vlak van de btw-regelgeving worden o.m. in art. 70 van het Btw- Wetboek de proportionele en niet-proportionele geldboeten uitgewerkt.
Maar hebben we niet al lang, en misschien zelfs alsmaar meer, de indruk dat fiscale boetes eerder standaard dan uitzondering zijn, en misschien zelfs doel op zich?
Digitalisering en automatisatie zorgen ervoor dat fouten makkelijker opgespoord kunnen worden én verhogen zo de ‘pakkans’. Ook bij kleine administratieve fouten, vergetelheden of onopzettelijke vergissingen. De fiscus verwijst naar ‘standaardboetes’, vaste percentages van belastingverhogingen ‘waar men als fiscale controleur niet mág van afwijken’, en het evenredigheidsbeginsel. Veel ruimte voor onderhandeling, matiging of vermindering van die boetes is er niet. Niet vreemd dan toch dat het vertrouwen in de administratie verdwijnt. Hadden wij ondernemers die fiscale administratie niet veel liever gezien als begeleider in het correct naleven van de complexe fiscale materie, eerder dan als een automatische boetemachine?
Of zijn we toch toe aan wat versoepeling?
Het Grondwettelijk Hof heeft in Arrest nr. 129/2024 van 21 november 2024 geoordeeld dat een belastingverhoging van 10% niet automatisch mag worden opgelegd bij een eerste overtreding zonder fraude of bedrieglijk opzet. Conclusie dus dat een onschuldige eerste vergissing niet direct gesanctioneerd moet worden en de belastingplichtige geacht wordt te goeder trouw te zijn?
Ook de minister van Financiën bevestigde kort nadien (mond. vr. Matheï e.a., 26.11.2024, Kamercommissie Financiën) dat het niet de bedoeling is om onnodige sancties te treffen bij onschuldige overtredingen te goeder trouw. Art. 444, WIB 92 voorziet trouwens in de mogelijkheid om bepaalde sancties níet op te leggen bij omstandigheden onafhankelijk van de wil van de belastingplichtige.
Toch terug naar af?
De eerste ‘euforie’ na het arrest van het Grondwettelijk Hof is echter al terug wat gaan liggen. Het Hof gebruikte de woorden ‘in beginsel’, wat niet noodzakelijk ‘in concreto’ betekent. Ook de Hoven van Beroep werken niet echt mee in de hoop op beterschap of duidelijkheid. Voor het Hof van Beroep te Gent (14 januari 2025) ving een belastingplichtige meteen bot met zijn vraag de belastingverhoging van 10% kwijt te schelden. Ook het Hof van Beroep te Antwerpen oordeelde in 2 arresten al hetzelfde (4 februari 2025): “Het opleggen van een belastingverhoging van 10% is in overeenstemming met de wet en de uitvoeringsbesluiten; de belastingadministratie kán afzien van een belastingverhoging, maar dit is geen verplichting; een sanctie is verantwoord teneinde de belastingplichtige ertoe aan te zetten in de toekomst wetsconform te handelen…”.
De rol van de accountant
Uiteraard worden ook wij accountants steeds meer geconfronteerd met klanten in discussie met de fiscale overheden. Dit zowel bij gerichte controles als bij vaststellingen op hun werking, administratie of aangiften. Het was al onze taak en meerwaarde om proactief te adviseren bij fiscale optimalisaties. Evenzeer geldt dit – zo blijkt nu wel – op het vlak van het opvolgen van de administratieve correctheid. De essentiële rol van de accountant als gids in een landschap waar naleving en sanctionering dicht bij mekaar liggen.
Dirk Braet
JOUW ACCOUNTANT bv
