Vorige week publiceerde het Planbureau zijn nieuwe vooruitzichten voor de Belgische economie. De PS had die duidelijk niet gelezen, of trekt er zich gewoon niets van aan... Onze hoofdeconoom Bart Van Craeynest natuurlijk wel.
Op het eerste zicht waren die vooruitzichten nog redelijk positief. Onze economie blijft de komende jaren groeien en de werkloosheid blijft laag. Onder de waterlijn zitten er evenwel duidelijke barsten in dat verhaal. Zo nam de activiteit in de industrie de voorbije jaren af, en op z’n minst op korte termijn lijkt daar niet meteen beterschap in te komen. Daarnaast staat ook onze export onder druk. In de periode 2021-2029 zouden Belgische exporteurs zo’n 10% marktaandeel op de internationale markten verliezen. En nog belangrijker, de productiviteitsgroei, veruit de belangrijkste determinant van onze toekomstige welvaart, zou blijven hangen rond 0,5% per jaar. Dat is voor alle duidelijkheid niet voldoende om onze huidige welvaartsstaat overeind te houden. Alles samen gaat het Planbureau, en trouwens ook het IMF, ervan uit dat de potentiële groei van onze economie, de economische groei die we in normale omstandigheden mogen verwachten, de komende jaren verder zal vertragen tot 1,2% per jaar. En alsof dat nog niet ernstig genoeg is, zitten we ook met een begrotingstekort dat zonder ingrijpen tegen 2029 verder oploopt tot 34 miljard in euro’s van vandaag. Daardoor zijn we ook het enige Europese land met een overheidsschuld van meer dan 100% van het bbp waar die schuld de komende jaren verder oploopt.
Tegen die moeilijke economische achtergrond lanceerde de PS eind vorige maand haar verkiezingsprogramma. Het hele programma is samen te vatten als ‘meer geld voor minder werken’, met kernvoorstellen als een 32-urenwerkweek met loonbehoud en hogere uitkeringen, hogere pensioenen, meer geld voor de zorg en de uitbreiding van de overheidsdiensten. Geen woord evenwel over de economische implicaties van die voorstellen, terwijl die toch redelijk cruciaal zijn.
Een verdere arbeidsduurverkorting met loonbehoud is geen nieuw voorstel, maar blijft problematisch. Overstappen van 38 uren per week naar 32 uren komt in essentie overeen met een loonstijging van 19%. Met bijkomende kosten voor extra aanwervingen, extra opleiding en de aangepaste arbeidsorganisatie zal die factuur nog hoger oplopen. Voor bedrijven waarvan de concurrentiepositie vandaag al onder druk staat door de sterke loonstijgingen van de voorbije jaren is zo’n extra kostenstijging onhaalbaar.
Het PS-paradijs moeten we eerst nog verdienen.
Bert Mons, Gedelegeerd bestuurder
In theorie kan het wel en past het ook in de langdurige trend naar minder werken, maar de PS lijkt de cruciale voorwaarde daarvoor te ‘vergeten’. Eerdere stappen naar de 6-dagenwerkweek en de 38-urenwerkweek waren mogelijk door de sterke productiviteitsstijging. Maar die productiviteitsgroei is de voorbije jaren nagenoeg stilgevallen. Verdere arbeidsduurverkorting opleggen zonder dat de productiviteitsgroei die nodig is om dat haalbaar te maken gerealiseerd is, zou onze economie zware schade toebrengen. Naast een 32-urenwerkweek pleit de PS trouwens ook voor een minimumloon van 2.800 euro per maand. De combinatie van die twee impliceert dat een werknemer met een minimumloon 66% duurder zou worden. Dat zou catastrofaal zijn voor de tewerkstellingskansen voor kwetsbare groepen op de arbeidsmarkt.
Als we de komende legislatuur onze overheidsfinanciën een beetje terug op de rails willen krijgen, dan is op z’n minst een budgettaire inspanning nodig van 20 miljard euro. Hoe de PS dat wil combineren met miljarden aan extra overheidsuitgaven is een raadsel. Daarbij wordt wel vlot verwezen naar een vermogensbelasting. Maar om dat in perspectief te plaatsen: een recente studie van het Planbureau over vermogensbelastingen in Europa gaf aan dat de landen die zo’n belasting hebben of hadden daar naar Belgische verhouding 1 à 2 miljard uit haalden. Dat België daar vele miljarden zou halen, is een gevaarlijke illusie.
De volgende legislatuur zullen onze beleidsmakers vooral moeten focussen op maatregelen om onze productiviteitsgroei te versterken. Pas als we erin slagen om op die manier extra welvaart te creëren, kan die extra welvaart verdeeld worden via hogere lonen, hogere uitkeringen of minder lang werken. Die volgorde omkeren, werkt niet. Ook het PS-paradijs moeten we eerst nog verdienen.
