Natuurherstel is van essentieel belang voor het behoud van onze planeet. Het zorgt ervoor dat we onze biodiversiteit kunnen beschermen én verbeteren. In ons land is er momenteel veel discussie over het ontwerp van de zogeheten Europese Natuurherstelwet. Maar wat betekent dat wetgevend voorstel precies en waarom moeten we er ons in Vlaanderen zorgen over maken?
De Europese Natuurherstelwet is voor alle duidelijkheid nog niet definitief gestemd en aangenomen, maar is gericht op het herstellen van natuurlijke gebieden die door menselijke activiteiten zijn aangetast. Het doel is om de biodiversiteit te herstellen, te beschermen én te verbeteren. De Europese instellingen stellen in het ontwerp voor dat de lidstaten herstelplannen opstellen voor natuurlijke gebieden (zoals rivieren, bossen, graslanden, mariene ecosystemen en stedelijke natuur) die nog moeten worden aangewezen. Tegen 2050 moeten al die gebieden volledig hersteld zijn, terwijl in 2030 al een vijfde van die gebieden moet worden hersteld door middel van effectieve maatregelen. De aangewezen natuur kan zowel binnen als buiten Natura 2000-gebieden gesitueerd zijn. De natuurgebieden zouden ook een verbod krijgen om nog te verslechteren. Die verordening voor natuurherstel is van toepassing op alle Europese lidstaten. Europese verordeningen hebben een rechtstreekse werking en moeten dus niet worden omgezet in nationale wetgeving. Lidstaten zijn bovendien verplicht om ze uit te voeren. In het geval van de verordening voor natuurherstel betekent dat dat lidstaten verplicht herstelprogramma’s zullen moeten opmaken, met duidelijke inspanningen en resultaten. Indien nationale herstelplannen niet volstaan of bepaalde Europese bepalingen uit de verordening niet worden nageleefd, zullen bijkomende inspanningen kunnen worden afgedwongen via de rechtbank.
Waar zit het addertje?
In de eerste plaats is het belangrijk om te benadrukken dat een evenwicht tussen natuurbehoud en economische groei cruciaal is voor onze leefomgeving. Voka West-Vlaanderen onderschrijft daarom het belang van natuurherstel, maar benadrukt dat de economische realiteit meer moet worden meegenomen in het ontwerp van de verordening. Regelgeving voor natuurherstel moet worden ontworpen met het oog op een duurzame toekomst voor zowel de economie als het milieu. Zo roepen de Vlaamse ondernemers verenigd in het Vlaams Werkgeversplatform op om in het voorstel meer rekening te houden met de maatschappelijke en economische realiteit in Vlaanderen. Ook wijzen ze op de mogelijke ongeziene impact op het verstedelijkte Vlaanderen en het industriële weefsel dat daar aanwezig is.
Als de Natuurherstelwet realiteit wordt, dan zal die botsen met de filosofie van het Beleidsplan Ruimte Vlaanderen.
De impact van de Europese verordening voor natuurherstel op Vlaanderen zou volgens het voorstel immers disproportioneel zijn, met grote sociale en economische gevolgen die niet in verhouding staan tot de natuurwinsten. Dat bleek ook uit een eerste analyse van Deloitte. De impact van de Natuurherstelwet zou het grootst zijn op industrie, mobiliteitsinfrastructuur en landbouw, omdat die sectoren en functies in Vlaanderen vaak verweven zijn met natuurgebieden en (stads)parken. Sterker nog, het Beleidsplan Ruimte Vlaanderen (BRV) stelt dat economische functies zo veel als mogelijk moeten worden verweven met andere functies, om open ruimte maximaal te vrijwaren. Als de Natuurherstelwet realiteit wordt, dan zal die botsen met de filosofie van het BRV en dreigt het verkrijgen van bepaalde vergunningen nog problematischer te worden.
Bovendien had Vlaanderen, net als Nederland, de afgelopen jaren al grote moeite om een sluitende oplossing te vinden voor het stikstofprobleem, waarbij het maatschappelijke draagvlak voor bijkomende stikstofreducerende maatregelen afneemt en de impact op de vergunningverlening al niet gering is.
De gevolgen van de regelgeving voor natuurherstel zouden niet alleen in Vlaanderen bijzonder nefast zijn. Ook in Nederland kent men een sterke verwevenheid van functies in stads- en dorpskernen en daarbuiten. Naast Nederland zou ook in Finland en Denemarken het besef groeien dat de wetgeving te ver gaat en ongewenste negatieve effecten zou hebben.
Tijd voor actie
Vlaanderen mag dan ook niet passief toekijken hoe de Europese Unie bijkomende doelstellingen oplegt, wetende hoe groot de economische impact in onze regio, maar ook in andere kan zijn. De Vlaamse regering is zich daarvan bewust en rekent op de federale regering en de andere gewesten in ons land om tot een gezamenlijk standpunt met de noodzakelijke bezwaren te komen. Dat standpunt moet meegenomen worden naar de Raad, die in juni zal plaatsvinden. Het zou alvast verstandig zijn mochten Vlaanderen en België steun zoeken bij Nederland, Denemarken en Finland om te pleiten voor een bijgestuurde Natuurherstelwet die ons Vlaams economisch weefsel niet ontwricht.
