Een familiale overdracht krijgt vlug een negatieve bijklank. Telkens weer spreekt men over uitdagingen en moeilijkheden. Terecht, een familiale overdracht is complex. We denken dan niet alleen aan het juridische, het fiscale of het financiële vlak. Het relationele en emotionele luik maakt dit er niet eenvoudiger op.
En toch kan een familiale overdracht dé uitgelezen kans zijn om een nieuw verhaal te schrijven en een frisse wind te laten waaien door het familiebedrijf. Geen overbodige luxe in een maatschappelijk klimaat waar een bedrijf het hoofd moet bieden aan steeds sneller wijzigende omstandigheden en trends. Hieraan wordt bij een overdracht vaak te weinig aandacht besteed. Begrijpelijk, het gaat zeker niet vanzelf en vraagt geduld, begrip, empathie, openheid en een flinke dosis luistervermogen, langs beide zijden. Makkelijker gezegd dan gedaan? De volgende tips kunnen helpen.
Tip 1: Zorg voor betrokkenheid
Wacht niet tot de volgende generatie klaar staat om in het bedrijf te stappen om die te informeren en te betrekken. Leg tijdig uit hoe het bedrijf werkt, welke verantwoordelijkheden ermee gepaard gaan, wat belangrijk is in de sector… Dit kan al op jonge leeftijd. Zo maakt de volgende generatie een bewuste en geïnformeerde keuze eens ze de vraag krijgt in het bedrijf te stappen en voelt ze zich ook betrokken.
Tip 2: Bepaal voor jezelf hoe je bepaalde zaken ziet
Hoewel er uiteindelijk tot een gezamenlijke visie gekomen moet worden, is het zeker raadzaam dat je voor jezelf bepaalt hoe je bepaalde zaken ziet.
- Waar wil je met het bedrijf naartoe?
- Wat is voor jou van belang?
- Wat zijn de sterktes van het bedrijf en wat zijn net de punten die volgens jou aangepakt moeten worden?
- Hoe zie je je eigen rol en de rol van anderen?
Vraag dat de volgende generatie diezelfde oefening doet. Doe dit in eerste instantie elk individueel.
Tip 3: Bepaal gemene grond en identificeer verschillen
Bepaal na de individuele oefening waar je op dezelfde lijn zit en waar niet. Consolideer de gemene grond. Deze is essentieel als draagvlak. Leg deze vast en gebruik deze als toetssteen bij de verdere overdracht. Identificeer de verschillen. Probeer de kern van deze verschillen te begrijpen.
Tip 4: Ga discussies niet uit de weg
Discussies zijn verrijkend, tenminste als die binnen het juiste kader gebeuren. Belangrijk hierbij is dat er werkelijk naar elkaar geluisterd wordt. Dit is geen evidente oefening. Laat je indien nodig begeleiden om dit gecontroleerd te laten gebeuren.
Tip 5: Ga constructief om met kritiek
Stimuleer een kritische geest. Zie dit niet als iets negatiefs. Probeer de kern van de kritiek te vatten en te begrijpen. Gebruik dit om het bestaande kader objectief in vraag te stellen en ga na of er niet bijgestuurd moet worden. Vraag naar het waarom en bekijk of je hiermee niet aan de slag kan. Het kan een frisse kijk bieden op het bedrijf en ertoe bijdragen dat het klaar is voor de toekomst.
Tip 6: Omarm de generatiekloof
Beschouw de generatiekloof niet als iets onoverkomelijks. Ga met elkaar in overleg, leg uit waarom je zaken op een bepaalde manier ziet en luister naar de argumenten van de ander. Bekijk de zaken vanuit elkaars perspectief.
Tip 7: Luister naar elkaar
Een laatste tip, luister naar elkaar.
- Stel open vragen, wees oprecht geïnteresseerd in elkaars mening en visie. Vel geen oordeel.
- Laat de ander uitspreken. Vat daarna samen hoe jij het begrepen hebt en ga na of dit klopt. Vraag zo nodig door totdat je beeld scherp staat.
- Vul niet in voor een ander. Maak geen assumpties.
Als ouder, ondernemer en adviseur besef ik maar al te goed dat dit alles geen evidentie is en inspanning vergt. En toch ben ik ervan overtuigd dat het de moeite waard is die inspanningen te leveren, dat zij ervoor zorgen dat het bedrijf wendbaar blijft en klaargestoomd wordt voor de toekomst. Het is zeker een meerwaarde je hierbij te laten begeleiden door een externe adviseur, die – naast het financiële, fiscale, juridische en operationele luik – oog heeft voor het psychologische en relationele aspect van de familiale overdracht.
Jurka Vanthournout, Vennoot & Directeur Legal bij Titeca Pro Accountants & Experts