Leopold Lippens had het idee en de ambitie, architect Hendrik Vermoortel vulde het concept in: Knokke een uniek ziekenhuis geven dat de patiënt niet alleen kwalitatieve zorg zou bieden maar ook een in alle opzichten helende omgeving. Vandaag leidt algemeen directeur Patrice Buyck de dans bij AZ Zeno. Het ziekenhuis heeft 3 campussen in Knokke, Blankenberge, Maldegem en is met 1.000 medewerkers (waaronder 140 artsen) de grootste werkgever van Knokke. De vzw behandelt elk jaar 128.000 patiënten en is goed voor 140 miljoen euro omzet.
Dit ziekenhuisgebouw is uniek in België. Een kunstwerk als het ware van de helaas overleden architect Hendrik Vermoortel. Het is een gebouw met een verhaal én een visie ook op de zorg.
“Dat is het helemaal. Om het met een boutade te zeggen: ‘Ceci n’est pas un hôpital’. Er is conceptueel over alles nagedacht. Ik geef een eenvoudig voorbeeld: door een glazen ‘schil’ aan de buitenkant worden patiënten nooit gestoord door wind of regen, en kunnen ze zonder enig probleem of overlast het venster van hun kamer blijven openzetten. Het belangrijkste is echter dit: door de ligging, door de groene omgeving en door de manier van bouwen, bewijst AZ Zeno wat experts al langer zeggen, namelijk dat de omgeving een helend effect kan hebben op de ziekenzorg. Ons ziekenhuis straalt sereniteit en rust uit. Daar voegen we dan nog de voeding aan toe. Ik heb mij van meet af aan verzet tegen de zo vaak gehoorde klacht over ‘ziekenhuiseten’. Wij doen er alles aan om kwalitatieve en gezonde voeding aan te bieden.”
Gault&Millau heeft jullie daarvoor zelfs een award gegeven. Hoe uitzonderlijk mogen we dat noemen?
“Zeer uitzonderlijk, en bereikt op basis van de feiten in het bord, niet op een andere manier. Vergeet het maar niet: voeding is therapie. De mens is als patiënt meer dan een gebroken arm of been. Wij noemen dat integratieve zorg en daar willen we de beste in zijn. Dit jaar hebben we ook de award van de sustainability gekregen bij Gault&Millau.”
Mogen we even meekijken in uw agenda? Hoe ziet uw tijdsbesteding er uit als algemeen directeur?
“2 zaken lijken me essentieel in mijn opdracht. Eén: nadenken over strategie, de langere termijn. Finaal ben ik ook maar de persoon die op een dag de fakkel zal doorgeven aan mijn opvolger. En twee: communicatie. Dat gaat lang niet alleen over de dialoog met de medewerkers, inclusief de grote groep van 140 vrijwilligers. Ik wil ook permanent de polsslag voelen van de maatschappij, de zogenaamde stakeholders: buren, patiënten, toeleveranciers, beleidsmakers. Ik maak er bijvoorbeeld een punt van om regelmatig rond de tafel te zitten met de burgemeester van Knokke, maar evengoed met burgemeesters uit de omliggende steden of gemeenten zoals Blankenberge. Je moet permanent weten en voelen wat er leeft in de maatschappij, als je een goed beleid wil voeren.”
Alle procedures staan uitgeschreven. Hoeveel ruimte en marge is er om, vanuit een eigen overtuiging en eigen visie, ook eigen managementaccenten te leggen?
“Blij dat u die vraag stelt. Ik moet me niet meteen inlaten met de medische procedures. Ongeacht de functie die iemand bekleedt, denk ik dat het menselijke aspect altijd doorslaggevend moet zijn. We zijn geen nummers of functies, maar mensen van vlees en bloed. Ik heb toen ik hier begon één groot ideaal gekoesterd: hoe kan ik bijdragen aan een organisatie die verbindend is? Van mij wordt een luisterend oor verwacht, om vervolgens de rol van coach en manager op te nemen. Dat is hoe ik mijn eigen functioneren zie, elke dag opnieuw.”
Het is geen toeval dat we hier een vriendelijksheidsambassadeur hebben rondlopen.
Wat zijn uw grootste uitdagingen?
“Met AZ Zeno staan we in voor kwalitatieve algemene zorgverstrekking. Waar het nodig is, werken we samen met de academische ziekenhuizen. Het uitgangspunt van minister van Volksgezondheid Vandenbroucke luidt dat ziekenhuizen hun kosten zo laag mogelijk moeten houden, onder meer door samenwerkingsverbanden te creëren maar ook door het aantal opnamedagen tot een minimum te beperken. Op zich geen probleem. Maar de vraag is of de kosten daarmee wel naar beneden zullen gaan? Want de personeelskosten blijven en ook investeren in optimale apparatuur is een opdracht voor elk ziekenhuis. Dan wil ik het nog niet eens hebben over de energiefactuur, die in ons geval tussen 2019 en 2023 opgelopen is van 1,5 miljoen euro tot 5 miljoen euro. Daar heeft de overheid ons een heel beperkte steun voor gegeven. U merkt het: aan uitdagingen geen gebrek. We leggen onszelf ook nog behoorlijk wat bijkomende taken op, met de bedoeling een vrij uniek zorgmodel – anders dan anderen, met name de PlusZorg – aan te bieden.”
Wat houdt dat zorgmodel in?
“Ik geef een voorbeeld: we willen kankerpatiënten die opgenomen worden meer dan alleen de zorg aanbieden. Kan voor een palliatieve patiënt een massage, een ostheopatiebehandeling, enzovoort? Het is geen toeval dat we hier een vriendelijksheidsambassadeur hebben rondlopen. Maar die specifieke zorgen worden door de overheid niet terugbetaald. Toch moeten mijn rekeningen aan het einde van het jaar kloppen. Ik prijs me zo gelukkig als er steun komt uit de bedrijfswereld. Een vastgoedkantoor uit Knokke doet ons jaarlijks een gift voor de pluszorgen van onze palliatieve patiënten, een inloophuis voor kankerpatiënten. Bedrijven die dit lezen mogen zich melden, ik zal ze met open armen ontvangen. De sleutelwoorden in ons mission statement zijn een warme thuis creëren, gastvrij, verbonden, competent en vernieuwend. Onze aanpak krijgt veel lof.”
Hoe geeft u het begrip maatschappelijk verantwoord ondernemen vorm?
“Dat is het belangrijkste dat er is. Onder die noemer zijn er 3 sleutelbegrippen die we een maximale invulling proberen te geven: planet, people, profit. Laten we beginnen bij onze planeet. 62% van de energie die we nodig hebben, kunnen we al zelf opwekken via onze zonnepanelen. 100% moet het finale doel zijn, maar dat wordt allicht niet zo eenvoudig in het besef dat we bijvoorbeeld geen windmolens mogen plaatsen op ons terrein, wegens visuele hinder voor de polders. We hebben op ons terrein ook al een afvaltank die gas produceert. En als het over de korte keten gaat, dan scoren we ook bijzonder goed. Om te beginnen met een eigen voedselbos waar we producten telen en kweken. We laten ons voor allerlei diensten en producten ook steevast beleveren door tientallen kmo’s uit de eigen gemeenten of uit de onmiddellijke regio. People dan. Tevreden medewerkers zijn goede medewerkers, en daar doen we alles aan. Maar er moet mij ook iets van het hart. Moet elke werkgever zo nodig alles betalen om de werknemers bijvoorbeeld een gezonde levenswandel te bezorgen? Is dat ook niet de persoonlijke verantwoordelijkheid van elk individu? Ik vind van wel. Ik ben tegen het principe dat de werkgever voor alles moet instaan. En finaal is er nog profit. Onze cijfers tonen aan dat we ons budget en ons huishouden bijzonder goed beheren.”
Bij dokters die verbonden zijn bij ziekenhuizen bestaat blijkbaar een trend om zich daarnaast ook zelfstandig te vestigen. Hoe kan u ze toch aan boord houden?
“Dat dokters zich onderling met elkaar associëren om in verschillende ziekenhuizen aan de slag te gaan, is inderdaad een trend. Het wijst er op dat dokters ook zelf ondernemersbloed hebben, zeker? Voor ons is het moeilijk om daar controle over te krijgen, we proberen ze enkel de best mogelijke werkvoorwaarden te geven.”
Heeft jullie deelname aan Voka Open Bedrijvendag iets opgeleverd in de zoektocht naar medewerkers?
“Voka Open Bedrijvendag heeft onze campus in Blankenberge vooral meer visibiliteit gegeven. De inwoners van Blankenberge hebben als het ware hun hospitaal herontdekt. Het is ook goed geweest om nieuwe vrijwilligers aan te trekken. En wat de zoektocht naar die knelpuntberoepen betreft, denk ik dat we dringend de zaken vanuit een breder perspectief moeten benaderen. Concreet: we moeten het beroep van verpleger of verpleegster opentrekken naar andere categorieën die niet noodzakelijk die kwalificatie of dat diploma hebben. Denk daarbij aan mantelzorgers bijvoorbeeld: zij leren toch ook het vak al doende.”
Om het met een boutade te zeggen: ‘Ceci n’est pas un hôpital’.
Werpen de inkrimpende budgetten van de overheid een schaduw over het financieel beheer van een ziekenhuis als AZ Zeno?
“Daar kan maar weinig twijfel over bestaan. Dan is het zaak om creatiever te zijn. Een ziekenhuis is een complex bedrijf dat zelfs instaat voor hotelbeheer, zo je wil. Welnu, dat wil zeggen dat we bijvoorbeeld ook allerlei logistieke stromen in kaart moeten brengen, optimaliseren en digitaliseren waar het kan. Technologie kan ons inderdaad helpen om de kosten substantieel te drukken. Denk aan robots bijvoorbeeld. In de ziekenzorg zelf kan artificiële intelligentie ook een hulpmiddel zijn.”
Vreest u niet dat artificiële intelligentie het menselijke aspect danig ondermijnt?
“U weet toch wat zelfs Google-experts zeggen? Ze roepen iedereen op om vooraf antwoorden te bieden op wat je als organisatie of bedrijf niét wil digitaliseren. Als je die vraag hebt beantwoord, dan kan je invullen hoe en waar de technologie wél zijn grote nut kan bewijzen. De mens moet dus altijd centraal staan.”
Tot slot: AZ Zeno is recent toegetreden tot het Voka-netwerk. Een weloverwogen beslissing, nemen we aan?
“Absoluut. Ik ben sterk onder de indruk gekomen van wat Voka dagdagelijks doet. Champions League-niveau, als u het mij vraagt. Ik heb dus niet getwijfeld om ons ziekenhuis aan te sluiten. Finaal is elk hospitaal een bedrijf. En zoals elk bedrijf hebben ook wij nood en behoefte aan een lerend netwerk. Voka biedt zo’n netwerk van bedrijven die op de een of andere wijze actief zijn in de zorgsector. Dat zorgt voor een grote meerwaarde.”
(Karel Cambien - Foto’s Stefaan Achtergael)
AZ Zeno doet mee aan de campagne ‘Goede zaken doen’. Want ondernemen is meer dan omzet draaien. Ondernemingen gaan de uitdagingen van vandaag en morgen aan, met nieuwe oplossingen en met nieuwe kansen. Zo doen ze goede zaken, voor iedereen. Schrijf je ook in op www.voka.be/goedezaken!
