We moeten meer windturbines aan land bouwen om de doelstellingen voor groene energieproductie van het Vlaams Energieen Klimaatplan te behalen. Helaas blijkt het vergund en gebouwd krijgen van een windturbine vaak een moeilijke klus. Als antwoord daarop heeft de Vlaamse overheid op 18 juli 2023 een nieuwe omzendbrief gepubliceerd. Die brengt essentiële veranderingen met zich mee in het afwegingskader en de randvoorwaarden voor de oprichting van windturbines.
De belangrijkste verandering die de omzendbrief teweegbrengt is dat het beoordelingskader voor grote windturbines wordt vervangen door een drietrapsbeoordeling. Zo wil de Vlaamse regering een optimale inplanting van windturbines in het landschap creëren voor een maximale productie van groene elektriciteit.
Met de invoering van de drietrapsladder introduceert Vlaanderen een gestructureerde aanpak voor de plaatsing van windturbines op basis van hun locatie.
Als er bijvoorbeeld 2 evenwaardige en ‘geschikte’ locaties naast elkaar bestaan, moet eerst worden gekeken naar locaties binnen de eerste trap, gevolgd door de tweede trap en pas daarna de derde trap. De enige uitzondering op die volgorde is wanneer energetische optimalisatie het uitgangspunt vormt, wat betekent dat een gebied maximaal moet worden benut in termen van windpotentieel.
Eerste trap: binnen het bestaande ruimtebeslag
Binnen de eerste trap van de drietrapsladder zijn grote windturbines, inclusief solitaire exemplaren, toegestaan binnen het bestaande ruimtebeslag. Dat betekent dat locaties zoals havengebieden en bedrijventerreinen als geschikte locaties kunnen dienen voor windturbines. Uiteraard moet er wel rekening worden gehouden met sectorale normen en omliggende functies.
Tweede trap: het bundelingsprincipe
Als turbines voldoen aan het bundelingsprincipe, betekent dat dat ze in de nabijheid van grootschalige (lijn)infrastructuur werden geplaatst. In deze tweede trap wordt dan ook de voorkeur gegeven aan de bundeling van grote windturbines, bij voorkeur met andere bestaande grote windturbines of langs belangrijke lijninfrastructuur die het landschap doorkruist, zoals wegen, kanalen of hoogspanningsleidingen. Grote windturbines kunnen ook gekoppeld worden aan havengebieden en grootschalige bedrijventerreinen.
Derde trap: ontwikkeling in open ruimte
Windturbines in open ruimte moeten eveneens mogelijk zijn indien het clusteringsprincipe wordt gehandhaafd. Dat principe houdt in dat een windenergieproject uit minstens 3 windturbines moet bestaan. Het bovenvermelde bundelingsprincipe wordt wel losgelaten. Ter verduidelijking: zo’n windturbinepark moet een minimaal totaal vermogen van 20 MW hebben. De landschappelijke inpassing van dergelijke parken wordt cruciaal.
Impact op ondernemingen
Deze veranderingen hebben belangrijke implicaties voor ondernemingen die in windenergie willen investeren. De versoepeling van het clusteringsprincipe biedt meer flexibiliteit bij het plannen van (solitaire) windturbineprojecten. Dat kan leiden tot een efficiënter gebruik van de beschikbare ruimte en een grotere energetische opbrengst. Bovendien zet de omzendbrief ook meer in op individuele projecten, voornamelijk voor kleine en middelgrote windturbines, en zeker waar er sprake is van bestaande industrie- en bedrijventerreinen.
Toch moeten we opmerken dat de omzendbrief ‘slechts’ een leidraad is en geen bindend document. De uiteindelijke beoordeling zal liggen bij de vergunningverlenende overheid. Vooral voor kleine en middelgrote windturbines kunnen verschillende instanties bij het proces betrokken zijn. Het is aangeraden om een grondig voortraject te volgen om je plannen te realiseren. De exacte toepassing van de omzendbrief kan in de toekomst nog verfijnd of gewijzigd worden door de Raad voor Vergunningsbetwistingen, maar de instructie van de minister is alvast een stap in de goede richting.
