Overslaan en naar de inhoud gaan
Map
  • Nieuws
  • Ondernemers 12 - Standpunt: Bert Mons - gedelegeerd bestuurder

Ondernemers 12 - Standpunt: Bert Mons - gedelegeerd bestuurder

  • 17/06/2022

Crisis in het onderwijs

De zomervakantie lonkt. Geen moment te vroeg. Want ze rollen net niet vechtend over straat: de vertegenwoordigers van de onderwijskoepels en de bevoegde minister. Nu, het dreigt wel heel druk te worden in de straat als je alle dossiers en structurele problemen optelt… En neen, wat we in Vlaanderen zelf doen, doen we niet beter. Maar dat wist je al. 

Bert Mons

De ene hulpkreet zindert nog na of een andere alarmbel klinkt al weer luid. Van lerarentekort tot dalende onderwijskwaliteit: de crisis in het Vlaamse onderwijs gaat van kwaad naar erger. Wat ooit onze trots was, heeft zijn glans verloren. Deze week werd het lerarentekort aangeklaagd, vorige week deden de onderwijskoepels ook al een ‘cri du coeur’. De werkingsmiddelen schieten tekort en scholen dreigen in financiële moeilijkheden te komen. Hoewel de stijgende inflatie en oplopende kosten een heel actueel thema zijn, waren we als Voka toch enigszins verrast door deze oproep.

In Vlaanderen, zeker in het secundair onderwijs, spenderen we per leerling meer dan de meeste van de ons omringende landen. Desondanks stellen we vast dat de kwaliteit van ons onderwijs er al jarenlang op achteruitgaat. Valt het hoge onderwijsbudget eigenlijk wel te verantwoorden? Ongeveer een kwart van de Vlaamse begroting gaat naar onderwijs. In 2021 werd zo’n 15,1 miljard euro uitgegeven aan dat beleidsdomein. En dit bedrag zal blijven stijgen, aangezien we in Vlaanderen werken met een systeem waarbij het budget mee toeneemt met het aantal leerlingen. Zo blijkt uit de meerjarenraming dat we in 2025 nog eens 2,2 miljard meer zullen uitgeven aan onderwijs dan vandaag.

We moeten ons onderwijsbudget anders en beter besteden. Hoe komt het dan dat we met deze enorme budgetten toch onze plaats op de internationale ranking niet kunnen behouden? Als we de onderwijsbegroting onder de loep nemen zien we dat het grootste deel naar het leerplichtonderwijs gaat (72%) en dat het voor 85,5% naar de lonen van het onderwijspersoneel gaat en slechts voor 12,2% naar werkingsmiddelen. Daarenboven leidt een systeem van degressiviteit in de financiering tot het feit dat grotere leerlingengroepen relatief minder middelen genereren dan kleine groepen.

Dit zorgt er enerzijds voor dat kleinere scholen in dunbevolkte gebieden in stand gehouden kunnen worden, maar daarnaast genereert dit een prikkel die schaalvergroting van scholen tegenwerkt. Wat dan weer wordt versterkt door de versnippering die wordt veroorzaakt door de vrijheid van onderwijs. En hoewel deze vrijheid van onderwijs de kwaliteit ook wel aanzwengelt door onderlinge concurrentie, heeft het ook nefaste effecten op de organisatie. De verzuiling vertaalt zich te vaak in te veel kleine klassen en studierichtingen met te weinig leerlingen.

De zomervakantie lonkt. Laat ons hopen dat ze een moment van diepe bezinning wordt voor alle beleidsmakers in dit land.

Bert Mons - Gedelegeerd bestuurder

Geef meer vrijheid en vertrouwen aan schoolbesturen en laat hen zo echte sociale ondernemingen worden. Wij pleiten er in eerste instantie voor om de middelen die vandaag naar onderwijs gaan efficiënter te besteden. Professionele(re) schoolbesturen zijn in staat een wendbare structuur op te zetten waardoor ze echte sociale ondernemingen kunnen worden. Hierbij kan meer gefocust worden op innovatief personeels- en infrastructuurbeleid en een transparant studieaanbod. Schoolbesturen moeten meer hefbomen in handen krijgen om een modern hr-beleid te kunnen voeren en de overheid moet minder regulerend optreden. Sterker nog: de overheid zou meer ondersteunend moeten werken door belemmeringen in de regelgeving weg te nemen, bijvoorbeeld in functie van samenwerkingen met private ondernemingen.

Vandaag bestaan er ontzettend veel verschillende ‘gekleurde’ budgetten binnen onderwijs. Wanneer deze middelen flexibeler kunnen worden ingezet zou een deel van het tekort aan werkingsmiddelen al tegemoetgekomen kunnen worden, maar dat vergt natuurlijk vertrouwen in het beleidsvoerend vermogen van schoolbesturen.

De zomervakantie lonkt. Laat ons hopen dat ze een moment van diepe bezinning wordt voor alle beleidsmakers in dit land. Want naast het onderwijs “lonken” nog heel wat andere dossiers en structurele problemen naar een oplossing, naar politieke daadkracht. En neen, niemand lonkt naar in de haast in elkaar geflanste “grote zomerakkoorden”. Dus aan onze excellenties Jambon en De Croo: festina lente. 2024 is morgen…

Ik wens jou en jouw medewerkers een ontspannend en deugddoend verlof toe. Geniet ervan.

Vraag het @ Voka

Een prangende vraag? Wij antwoorden binnen de 2 werkdagen!

Stel hier jouw vraag

Artikel uit publicatie